اگر شما نیز تا به حال در رابطه با تکنیک شش کلاه تفکر چیزی نشنیده اید و فکر می کنید که نام آن کمی عجیب و غریب به نظر می رسد، قابل توضیح می باشد که این اسم را آقای ادوارد دوبونو که یکی از نویسنده های متفکر به شمار می آید، ابداع کرده است. این نویسنده در رابطه با روانشناسی، علوم طبیعی، فلسفه و چندین رشته دیگر به تحصیلات عالی دست پیدا کرده است. از این رو می توان این روش را بسیار منحصر به فرد و جدید معرفی کرد که در ادامه این مطلب به معرفی کامل آن پرداخته ایم.
آشنایی با تکنیک شش کلاه تفکر
گفتنی می باشد که این تکنیک منحصر به روش سه صندلی دیزنی، شباهت بسیاری دارد و می تواند فرد را به بررسی از جوانب متعدد هر یک از موضوعات مورد نظر وادار نماید. به طور کلی با استفاده از این روش می توانید با همکاران خود به خوبی گفتگو کرده و بدون نیاز به بحث می توان به دیدگاه های مناسبی از یکدیگر دست پیدا کنید. این را می توان از مزیت های اصلی پیروی از تکنیک شش کلاه به شمار آورد، چرا که به کمک آن همه همکاران با یکدیگر تعامل دارند و با همفکری می توانند این پروژه را به راحتی پشت سر بگذارند.
همچنین در حالتی دیگر این روش می تواند روحیه کار تیمی را به مراتب تقویت نماید. با این حال، مانند هر روش دیگری به مانند بارش ذهنی یا طوفان فکری، باید تعدادی قوانین کلی که به طور معین در نظر گرفته شوند، به وجود بیاورید و همه افراد را ملزم به پیروی از آن ها نمایید.
به طور مثال اگر در بین افراد تیم یکی از اعضا شخصی هیجانی و احساساتی می باشد و فرد دیگری از شخصیت تحلیل گری برخوردار می باشد، به احتمال زیاد برای بیان ایده و نظرات خود در تناقض کامل قرار دارند. از این رو نظرات شخصی فرد بدبین بسیار متفاوت تر از ایده های یک فرد خوش بین می باشد. از این رو این نکته بسیار حائز اهمیت است که همه افراد به دیدگاه و نظرات یکدیگر تا حد قابل توجهی احترام بگذارند.
کلاه سفید
در رابطه با کلاه سفید گفتنی می باشد که به حقایق، اطلاعات و عدد های ملموس ارتباط دارد. اگر در رابطه با روانشناسی رنگ سفید مطالعه کرده باشید، حتما متوجه شده اید که آن رنگی خنثی و منفعل می باشد. از این رو روانشناسی کلاه سفید با موضوع و بحث های انفعالی مرتبط می باشد.
به طور کلی کسی که این کلاه را بر سر گذاشته، حقایق را بدون هیچ قضاوتی مورد سوال و پرسش قرار داده است. آن به مانند یک کامپیوتر که بدون دخالت دادن احساسات و عواطف، و فقط بر اساس اطلاعات عمل کرده و نتیجه را ارائه می نماید. فردی که این نقش را بازی می کنید ، حقایق را بدون قضاوت در نظر داشتن کسی بیان می کند، به طوری که تفسیر و تحلیل ها را بدون دخالت پیش می برد.
کلاه قرمز
در معرفی مشخصات کلاه قرمز در رابطه با روانشناسی تکنیک شش کلاه تفکر گفتنی می باشد که آن عکس کلاه سفید است و به طور کلی متکی بر احساسات می باشد. همچنین روانشناسی رنگ قرمز چنین می باشد که آن نشان دهنده خشم، شور و هیجان می باشد. همچنین در کلاه قرمز دیدگاهی هیجانی و جانبه های احساسی و غیراستدلالی مدنظر قرار می گیرد. در واقعیت این رنگ کلاه ابزار مناسبی برای بیرون ریختن احساسات به شمار می آید.
گفتنی است که این احساسات هستند که نوع بینش و تفکر ما را شکل می دهند که از این رو، آن را می توان با نیاز و خواسته ها در زمان متناسب در نظر گرفت. استفاده از کلاه قرمز به فرد متفکر این اجازه را می دهد که احساساتش در مورد موضوع مورد بحث قرار گیرد.
کلاه سیاه
گفتنی می باشد که در تکنیک شش کلاه تفکر برای معرفی کلاه سیاه باید چنین گفت که به نحو ویژه ای بر روی نظرات منطقی و منفی توجه دارد. رنگ مشکی به مراتب نشان دهنده افکار منفی و افسردگی می باشد. بنابراین فردی که با این رنگ کلاه در جلسه حضور پیدا می نماید، بسیاری از قضایای منفی و بدبینانه موضوع را ابراز می نماید.
همچنین صاحب کلاه سیاه چنین تاکید دارد که موضوع مورد بحث با تجربه ها یا دانش موجود در این زمینه تطابق ندارد. او دلایل عدم موفقیت و شکست را به مراتب بیش از دیگر موضوعات بررسی می نماید.
کلاه زرد
کلاه زرد تفکر نیز در حالتی دیگر به نشانه سازنده مثبت برای راه بردن موضوعات می باشد. همانطور که می دانید رنگ زرد نشانه آفتاب و مثبت گرایی می باشد. نحوه تفکر فرد صاحب کلاه زرد بر محاسن و مزایا تاکید فراوانی دارد. او همیشه قضایای مثبت و خوشبینانه موضوعات را مورد بررسی قرار می دهد.
در حالتی دیگر از معرفی تکنیک شش کلاه تفکر می توان چنین گفت که گرایشات کلاه زرد درست نقطه مقابل تمایلات کلاه سیاه می باشد. هر چه کلاه سیاه را به نشانه تفکرات منفی در نظر می توان گرفت رنگ زرد در عکس آن قرار دارد.
کلاه سبز
قابل به ذکر می باشد که کلاه سبز نیز نشان دهنده تفکر خلاق و جانبی می باشد. به طور کلی رنگ سبز نشانه رویش و باروری است. از این رو کلاه سبز را می توان ابزاری برای خلق ایده ها و روش های جدید برای موضوعات مختلف در نظر گرفت.
همچنین صاحب کلاه سبز از نظرات کهنه و تکراری در فرار است و از نظرات جدید و متفاوت نیز استقبال خوبی می نماید. همانطور که این کلاه به تغییر علاقه بسیاری دارد، می تواند به مراتب بر روی تغییر و تحولاتی که در پی یک موضوع نیز وجود دارد، پی ببرد.
کلاه آبی
از دیگر عوامل موثر در معرفی تکنیک شش کلاه تفکر، می توان به کلاه آبی اشاره داشت. به طور کلی این کلاه بر روی تفکرات تمرکز دارد. از این رو وقتی کسی کلاه آبی را بر سر می گذارد، دیگر فکر کردن به یک موضوع برای او معنی ندارد، بلکه می بایست روش کنترل و سازمان دهی افکار و موضوعات را به درستی آموزش دیده باشد.
به طور کلی شخصی که این کلاه را بر سر خود گذاشته است، نظر مابقی کلاه ها را مورد بررسی قرار می دهد و به مراتب نیز آن ها سر و سامان می بخشد.
علت استفاده از این تکنیک
به طور کلی تکنیک شش کلاه تفکر را می توان از روش های بسیار قوی و موثر برای تصمیم گیری معرفی کرد. گفتنی است که با کمک این روش به خوبی می توانید افکار هیجانی و حتی شک و بدبینی های خود را به تکنیک های که که فرایندی کاملا منطقی در پیش دارند، بیان کنید.
مزایای استفاده از این روش بدین صورت است که فرصتی منحصر برای ایجاد خلاقیت در تصمیم گیری و ایده ها به شمار می آید. همچنین تصمیم هایی که می گیرید باید منعطف باشند و برای جامعه دیدگاه مثبتی داشته باشند تا بتوان از مشکلات احتمالی و موانعی که سد راه است تا حد توان جلوگیری به عمل آورد.
موقعیت های گفته شده در ادامه می تواند از شرایط بسیار تاثیر گذار برای کارآمدی این تکنیک، معرفی کرد.
- وقتی می‌خواهید از جلسه های موثر و سازمان دهی تر بیشتری برخوردار باشید.
- وقتی سعی دارید با همفکری به همکاران چنین القا نمایید که همه برای موفقیت به یکدیگر نیاز دارید.
- هر زمان می خواهید با برخورداری از دیدگاهی کامل تر، همه جوانب و مشکلات را در نظر گرفته بگیرید.
- زمانی که می خواهید از زاویه مختلفی به حقایق، هیجانات و ایده های خلاق نگاه کرده تا در نهایت از روشی مناسب برای برطرف کردن آن ها استفاده نمایید.
- هر هنگام که به ایده های الهام بخش نیاز پیدا می کنید و از این رو می خواهید با پذیرش نقش های متخلف از این حالت بیرون آمده و برای خلق ایده های نو از روش های متفکرانه تری استفاده نمایید.
نکاتی که باید در نظر داشته باشید
در رابطه با به کار گیری تکنیک شش کلاه تفکر باید در نظر داشته باشید که افراد را به مراتب تشویق کنید تا در نظر دهی ها به مراتب همکاری داشته باشند. برای این کار نیازی به گروه بندی نیست، بلکه همه افراد حاضر باید از همه کلاه ها به خوبی استفاده کنند.
از این رو می توانید از ترتیب۲ یا ۳ کلاه برای ایجاد اهدافی منحصر به فرد استفاده کنید. به طور مثال کلاه سیاه بلافاصله بعد از کلاه زرد برای بررسی یک ایده، و کلاه سیاه و در پی آن کلاه سبز برای بهبود بخشیدن به یک طرح می تواند عالی و مناسب به شمار آید. همچنین در طی جلسه های متعدد می توانید هرگاه که نیاز بود، بیش از یک کلاه برای خود انتخاب کنید.
در مواقع ضروری نیز می توانید برای هدایت و ایجاد تغییراتی در روند تفکر از آن ها به خوبی استفاده کنید. به طور مثال؛ در جایی از بحث که لازم است بلافاصله درباره مشکلات صحبت کنید، بگویید بیایید با استفاده از کلاه مشکی به ادامه بحث بپردازیم، در نهایت مشکلات و جوانب منفی که در پی آن وجود دارد را مورد بررسی و بحث قرار دهید
همچنین در روشی دیگر می توانید از روش های موثر برای مدیریت جلسه ها و نکته های مرتبط با مدیریت ناسازگاری در جلسات خود به کار ببرید.
منبع : آرگا
