عملکرد پانکراس در بدن چگونه است؟

به طور کلی لوزالعمده که بدان پانکراس یا خوش گوشت هم گفته می شود در واقع غده ای پهن و دراز است که در قسمت فوقانی شکم و پشت معده قرار گرفته و کارکرد اصلی آن در بدن هضم غذا خواهد بود. این اندام در داخل محوطه ای شکمی به عنوان یک اندام غده ای محسوب می شود و اندازه تقریبی آن مانند دست یک انسان خواهد بود. در این مطلب به بررسی عملکرد پانکراس در بدن می پردازیم.

آشنایی با عملکرد پانکراس در بدن

بهتر است بدانید که پانکراس یک اندام غده ای محسوب می شود که درون شکم واقع شده و بخشی از دستگاه گوارشی انسان به حساب می آید. در واقع پانکراس یا لوزالمعده نقش مهمی در هضم و کنترل گلوکز دارد و انسولین و سایر آنزیم ها و هورمون های مهم در بدن را تولید کرده و به تجزیه مواد مغذی کمک خواهد کرد. توجه داشته باشید که این اندام دارای عملکرد غدد درون ریزی است که آنزیم های گوارشی را از به صورت مستقیم در جریان خون آزاد می کنند.

علاوه بر این ها پانکراس عملکرد اگزوکرینیا برون ریز دارد که آنزیم های گوارشی را به مجاری داخلی انتقال می دهد. این بخش بدن از بدن عمدتا انسولین را تولید و آن را درون جریان ترشح کرده و گلوکز یا قند خون بدن را تنظیم خواهد کرد. به طور کلی مشکلات مربوط به میزان انسولین می تواند باعث ایجاد دیابت شود و همچنین مشکلات مربوط به لوزالمعده نیز شامل مواردی مانند پانکریت و سرطان خواهد بود که اغلب توصیه می شود یک رژیم غذایی سالم برای محافظت از لوزالمعده خود در پیش بگیرید.

در واقع لوزالعمده یک اندام دراز به طول ۱۲ تا ۱۵ سانتی متر می باشد که به صورت افقی در سرتاسر بالای شکم امتداد دارد. عمدتا ناحیه سر گسترده تر در سمت راست شکم واقع شده و در قوس قسمت بالایی روده کوچک به نام اثنی عشر معروف است قرار گرفته است. همچنین سطح باریک تر پانکراس در پشت معده واقع شده که در این قسمت غذای هضم شده از معده به داخل روده کوچک منتقل و با ترشحات پانکراس ترکیب خواهد شد و قسمت باریک لوزالمعده نیز تا سمت چپ شکم در کنار طحال امتداد می یابد.

محل پانکراس در بدن:

توجه داشته باشید که پانکراس در پشت معده و قسمت بالایی شکم واقع شده و توسط سایر اندام ها مانند روده کوچک، طحال و کبد احاطه شده است. در واقع این اندام ظاهری مشابه اسفنج دارد و حدود شش تا ده اینچ طول خواهد داشت و معمولا به شکل گلابی مسطح یا یک ماهی به صورت افقی در سراسر شکم گسترش یافته است.

پخش پهن این عضو که سر پانکراس نامیده می شود به سمت مرکز شکم قرار گرفته است. سر پانکراس در مقطعی قرار دارد که معده با بخش اول روده کوچک ملاقات می کند و در این قسمت معده تا حدودی مواد غذایی هضم شده را به روده تخلیه و لوزالمعده نیز آنزیم های گوارشی را به داخل این محتویات آزاد خواهد کرد. به طور کلی قسمت مرکزی اندام پانکراس گردن یا بدنه نامیده می شود و انتهای این اندام که نازک تر هم است دم نامیده می شود و عمدتا به سمت چپ گسترش یافته است.

معمولا پانکراس توسط چندین رگ خونی مانند شریان مزانتریک فوقانی، ورید پورتال و محور سلیاک احاطه شده که خون این اندام و سایر اندام های شکمی از این رگ ها تامین خواهد شد. به صراحت می توان گفت که تقریبا تمام این اندام ها از بافت های برون ریز تشکیل شده اند که مادام آنزیم هایی برای گوارش تولید خواهند کرد.

غده های پانکراس:

لوزالمعده دارای یک غده درون ریز یعنی غده ای که ترشحات آن با نام هورمون وارد جریان خون می شوند و یک غده برون ریز یعنی غده ای که ترشحات خود را از طریق مجرایی به سطح یا حفرات بدن می ریزد، می باشد که آنزیم ها و مواد دیگری را ترشح خواهند کرد. این مواد به تدریج وارد محیط روده می شوند و به گوارش پروتئین، چربی و کربوهیدرات کمک خواهند کرد. در ادامه به بیان خصوصیات مختلف این دو غده در عملکرد پانکراس در بدن پرداخته ایم:

• غده برون ریز:

در واقع مجرای پانکراس با اتصال به مجرای صفراوی از طریق مجرای مشترک صفرا، صفرا و شیره پانکراس را به درون قسمت دوازده یعنی قسمت ابتدایی روده باریک تخلیه می کند. همچنین ترشح ترشحات برون ریز پانکراس توسط دستگاه خودگردان پاراسمپاتیک که به سلول های ترحشی ختم می شود و همچنین هورمون سکرتین و هورمون کوله سیستوکینین کنترل خواهد شد.

همچنین این هورمون ها پس از ترشح معدی به دوازدهه از سلول های انترو اندوکربن اپیتلیوم دوازده ترشح خواهند شد. معمولا آنزیم های لوزالمعده مانند فسفولیپاز، آمیلار، پروتئاز و ریبونوکلئاز به تجزیه شیمیایی غذا کمک خواهند کرد. پروتئاز های لوزالعمده به صورت غیر فعال و ئداخل کیسه هایی میکروسکوپی در سلول های آسینار لوزالمعده ذخیره شده اند که پس از خوردن غذا با تحریکات عصبی و شیمیایی به داخل دوازده می ریزند.

سپس در آنجا به وسیله آنزیم های انتروکیناز که از سلول های جدار روده آزاد می شوند در محیط قلیایی که به وسیله ترشح مجاری پانکراس ایجاد شده، تریپسینوژن به صورت فعال درآمده و سایر پروتئاز ها را نیز فعال خواهد کرد. دقت داشته باشید که اگر این آنزیم ها به جای دوازدهه درون بافت پانکراس فعال شوند به تدریج شروع به از بین بردن و گوارش بافت خود پانکراس می کنند که عموما با عنوان التهاب پانکراس شناخته می شوند.

• غده درون ریز:

به طور کلی سلول های جزیره ای که عموما جزایر لانگرهانس نامیده می شوند تولید و آزادسازی هورمون های درون ریز را انجام خواهند داد. در واقع این سلول ها تنها ۲ درصد لوزالمعده را تشکیل می دهند و مهمترین هورمون آن را می توان انسولین دانست. با این وجود هورمون های دیگری مانند گلوکاگون، پلی پپتید پانکراسی و سوماتواستاتین نیز از این جزایر آزاد خواهند شد.

بهتر است بدانید که موارد مختلفی مانند پایین بودن غلظت گلوکز در خون، کاتکول آمینه ها، اسید های آمینه، تحریک عصبی سمپاتیک و کوله سیستوکینین همگی باعث آزاد شدن گلوکاگون می شوند و در مقابل نیز هیپرگلیسمی و انسولین آن را مهار خواهند کرد.

آنزیم های موجود در پانکراس:

جالب است بدانید که در طی عملکرد پانکراس در بدن مایعی معروف به آب میوه های طبیعی تولید می شود که اغلب به عنوان آنزیم های پانکراس شناخته می شوند و برای تجزیه مواد غذایی مورد نیاز خواهند بود. دقت داشته باشید که این اندام هر روز حدود ۸ اونس یعنی ۲۳۶ میلی لیتر مایع گوارشی پر از آنزیم های مختلف را تولید می کند. در ادامه عملکرد این آنزیم های مختلف درون پانکراس را شرح داده ایم:

• آنزیم لیپاز:

به طور کلی این آنزیم همراه با مایع صفراوی که کبد آن را تولید می کند باعث تجزیه چربی های موجود در رژیم غذایی خواهد شد. همچنین اگر این آنزیم به مقدار کافی درون این محلول وجود نداشته باشد بدن شما در روند جذب چربی و ویتامین های مهم درون چربی مانند A.D.E.K دچار مشکل خواهد شد. معمولا نشانه های ضعف چربی به صورت اسهال و حرکات روده چرب دیده می شوند.

• آنزیم آمیلاز:

این آنزیم نیز به تجزیه نشاسته ها و تبدیل آن ها به قند کمک می کند که از این طریق بدن می تواند از آن ها به منظور تولید انرژی نیز استفاده کند. چنانچه انزیم آمیلاز به اندازه کافی درون بدن وجود نداشته باشد ممکن است به خاطر تجمع کربوهیدرات های هضم نشده با اسهال مواجه شوید.

• آنزیم پروتئاز:

این آنزیم نیز پروتئین های درون رژیم غذایی را تجزیه می کند و همچنین به محافظت از بدن در برابر میکروب های درون روده مانند باکتری ها و مخمر ها می پردازد. دقت داشته باشید که در صورت تولید کم این آنزیم پروتئین های هضم نشده درون بدن برخی از افراد می توانند واکنش های آلرژیک به همراه داشته باشند.

منبع : آرگا