آرامگاه نادرشاه کجاست؟ چطور از آن بازدید کنیم؟

آرامگاه نادرشاه، محل آرام گرفتن و اثری تاریخی به منظور گرامیداشت نادر شاه افشار موسس سلسله افشاریه می باشد که در مجموعه باغ نادری و شهر مشهد واقع شده است. آرامگاه های شخصیت های برجسته حکومتی و تاریخی، علمی، مذهبی، شعر و ادب از جمله آرامگاه خیام، آرامگاه ابن سینا، آرامگاه حافظ و … از جمله مکان های دیدنی مهم و پرطرفدار هر شهری محسوب می شود و در این مطلب به معرفی یکی از جاذبه های دیدنی و آرامگاههای شهر مشهد به اسم «آرامگاه نادرشاه» خواهیم پرداخت.

اگر به شهر مشهد واقع در استان خراسان رضوی سفر کردید, حتما از آرامگاه فردوسی شاعر محبوب فارسی زبان و همچنین آرامگاه نادر شاه افشار نیز بازدید فرمایید که در غیر صورت می توان به جرات گفت سفر شما نیمه تمام مانده و خلا شدید را احساس خواهید کرد. این بنا در باغ موزه نادری در سال ۱۳۴۲ هجری شمسی به وسیله ی هوشنگ سیحون ایجاد گردید که در هجدهم آذر ماه ۱۳۵۴ به شماره ۱۱۷۴ در لیست آثار ملی ایران ثبت شد.

مروری بر تاریخ و پیشینه ی آرامگاه نادرشاه

بعد از سرنگونی سلسله صفویان و چیرگی محمود افغان و اشرف افغان بر کشور ایران, نادرشاه افشار پس از قیام از خراسان و اضمحلال حکومت عثمانی، افغان ها، مدعی های بومی, عاقبت در سال ۱۱۴۸ در دشت مغان مجلسی شکل داده و پادشاهی خود را اعلام کرد. نادر شاه افشار از سلاطین قدرتمند ایرانی بود که در اروپا نیز به القاب «ناپلئون ایران»، «آخرین جهانگشای شرق»، «اسکندر دوم» معروف شده است. پس از انتخاب مشهد به عنوان پایتخت کشور، ساخت اولین مرقدش توسط وی در سالهای ۱۱۴۳ – ۱۱۴۵ ه ق انجام شد. و در سال ۱۱۴۸ ه ق پس از رسمیت بخشیدن به پادشاهی خود به هند لشکر کشید و بعد از بازگشت از این سفر و جمع آوری غنایم فراوان اقدام به ساخت مرقد دوم خود در شهر مشهد نمود.

پس بنا به دستور وی از دهخوار قان آذربایجان سنگهای بزرگ مرمر سیاه رنگ به آذربایجان آورده شود. برخی از این سنگ ها حدود ۲۰ – ۶۰ خروار سنگینی داشتند که به همین خاطر هم جابجایی آنها سخت و هزینه بر بوده و به نامهای «خراج عالم» «ایران خراب» لقب گرفته اند. نادرشاه غیر از این دو مرقد در سالهای پایانی عمر خود مرقد خانوادگی بنا نمود که «عمارت خورشید» نامیده شد.

او در سال ۱۱۶۰ در سن ۵۸ سالگی در شهر قوچان (یکی از شهرهای قدیمی خراسان) توسط تعدادی از نیروهای خودش به سردستگی علی قلی خان به قتل رسیده و سر او به هرات ارسال کردند. پیکر بدون سر او را اما در یکی از مرقدهای ساخته شده اش دفن کردند ولی بعدا آقا محمد خان قاجار جسد وی را به تهران برد. بدین ترتیب آرامگاهی برای آقا محمد خان نبود. قوام السلطنه در انتهای دوران قاجاریه (۱۲۹۶) در مکان یکی از مرقدهای خراب شده نادری؛ آرامگاهی تازه بنا کرد و استخوان های نادرشاه از تهران به مشهد جابجا کرده و در این آرامگاه دفن نمود.

اما سرانجام در سال ۱۳۳۵ انجمن آثار ملی مصمم شد تا مقبره ای متناسب با ارج و مقام اسم نادرشاه افشار ایجاد نماید، پس از سال ۱۳۳۶ شروع شده و سال ۱۳۴۲ تمام گردید. هزینه بالایی بیشتر از ۵۵۳ میلیون ریال خرج گردید که قسمتی از آن به وسیله ی همکاری و همراهی مردم با خریداری بلیطهای گران قیمت تر جهت قطار تهران – مشهد تهیه گردید.

معماری آرامگاه نادرشاه

مرقد کنونی نادرشاه درون یک باغ ۱۴.۴۰۰ متر مربعی احداث شده که خود بنای آرامگاه دارای ۱۲ هزار متر مربع مساحت بوده و متشکل از ۴ بخش می باشد. محیط اصلی آرامگاه ۱۵*۱۵ متر و دو سمت آن به پهنای حدودا ۴ متر و بلندی ۵.۲ متر و یک به ابعاد ۵.۱۵ *۴.۸ متر است. پیرامون آرامگاه را ۱۶ ستون تماما سنگی به بلندی ۲۶.۲ متر و روی سطح آرامگاه را سقفی بالغ بر ۶ متر بلندی پوشانده است.

در این آرامگاه شاهد سکویی ۱۲ پله ای، محل قبر، پوششی به شکل خیمه بر روی مزار، سکوی بلندی در جوار پیکره نادرشاه سوار بر اسب با ۳ نفر دیگر در پی او, حجره ای برای فروش کتب، ۲ تالار موزه خواهید بود.

این آرامگاه بر پایه اشکال مثلث و مربع طراحی شده که سالم مربعی متشکل از ۲ دیوار سرخ رنگ از سنگ است که از طریق دیوارها بسته و از بخش ستون بندی باز می باشد. سرخی دیوارها مفهوم جنگ را می رسانند که سنگ قبر نادرشاه را در کنج خود جای داده اند. بخش باز ستون بندی به نوعی بیانگر تهاجم و دفاع حالت صحنه نبرد را به تصویر می کشد. پیرامون این تالار کلاه نادرشاه افشار را تصویرسازی می نمایند. پوشش آرامگاه هم تصویرساز چادر عشایر می باشد که مبدا و پایان زندگی نادرشاه است.

در پیرامون باغ آرامگاه کتابخانه، سالن اجتماعات، سرویس بهداشتی و …. واقع شده است که با بنای اصلی مقبره سازگاری دارند. و نیز در گوشه شمالی مقبره نادر، مرقد محمد تقی خان پسیان سردار خراسان واقع شده است.

طراحی و ساخت آرامگاه نادر شاه افشار به سال ۱۳۳۶ – ۱۳۴۲ توسط مهندس هوشنگ سیحون انجام شده است که سازنده پیکره ها مرحوم ابوالحسن صدیقی بوده است.

– موزه نادری در بخش اصلی ساختمان یادبود آرامگاه نادر در ۲ سالن آثار باستانی این موزه را معرفی می نماید.

سالن شماره یک :

در این سالن وسایل گوناگونی برای معرفی آثار باستانی دوره افشاریان به تصویر کشیده شده که انواع لباس های جنگی نظامی های افشاری، تابلوهای نقاشی نادر و سحنه های نبرد همچون تابلوی نبرد کرنال، لوازم سوارکاری مثل زین و برگ اسب دوران افشار – قاجار، نسخ خطی ارزشمند مانند اریخ جهانگشای نادری، ۲ عدد شمشیر نادرشاه بر روی یکی از آنها «السلطان نادر» حکاکی گردیده و بر روی شمشیر دیگر که در شت مغان به مناسبت تاجگذاری اش از سمت مردم ایران به عنوان هدیه دریافت کرد, شعر

«هست سلطان بر سلاطین جهان            شاه شاهان نادر صاحب قرآن»

طلاکوبی گردیده است.

سالن شماره دو:

این سالن اکنون به تصویر کشنده ی بعضی از عکس ها و همچنین قسمتی از اطلاعات تاریخی مربوط به زندگی نادرشاه و نیز کلنـل محمد تقی خان پسیان می باشد.

بازدید از آرامگاه نادرشاه افشار

در ایام ملی و فصول ویژه این مجموعه دارای تخفیف می باشد، ساعت بازدید این مقبره در تمامی روزهای هفته از ساعت ۹ صبح – ۵ عصر می باشد که در زمستان ساعت تعطیلی آن زودتر است.

مکان های دیدنی مجاور آرامگاه نادر

• منزل تاریخی داروغه

این بنای تاریخی در خیابان نواب صفوی و در خیابان داروغه واقع شده که متعلق به داروغه مشهد می باشد. نکته ی شگفت انگیز نخستین منزل مشهد دارای حمام شخصی بوده است. در مورد نوع معماری آن نیز می توان گفت که به سبک منازل روسی می باشد.

• موزه مردم شناسی

این بنا حمام پادشاه مشهد می باشد که بعدا به موزه مبدل گردید. هنگام این تغییر کاربری بخش های گوناگون آن مانند حوضخانه وسایل، و اوازم باستانی متعلق به حمام همچون اشیایی مانند لوازم حجامت کردن، سنگ پا، جعبه آینه و لوازم ارایشی، سفالینه ها و غیره حفظ می گردد.

برای بازدید از موزه می توانید طی ساعات ۸ سبح – ۱۲ عصر مراجعه نمایید.

از اینکه تا این لحظه همراه بودید متشکریم، امیدواریم مورد توجه شما واقع شده باشد.

منبع : آرگا