پارادوکس از دو واژه یوانانی تشکیل شده است که دارای انواع مختلفی است و کاربردهای متفاوتی نیز دارند و به معنای مخالف عقیده موجود می باشد و دلالت بر امری است که به نظر می رسد متناقض است، در ادامه مطلب شما عزیزان را بیشتر با معنی و مفهوم پارادوکس آشنا خواهیم کرد.
پارادوکس یا متناقض نما به هر نتیجه ای گفته می شود که با نتیجه های قبلی مطرح شده در همان نظریه و یا با یکی از باورهای عمومی، شهود عقلی و باورهای قوی پیش زمینه ای تناقض دارد و در صورتی که به معنی تناقص با یکی از گزاره های همان نظریه باشد که پارادوکس در آن به وجود آمده است این مشکل یک ضعف جدی برای آن نظریه به شمار می رود و باعث بی اعتبار شدن آن می شود اما، پارادوکس های زیادی هستند که با باور عمومی افراد نیز تناقض دارند که برای این دسته از پارادوکس ها در حقیقت این نام دقیقی نمی باشد.
آشنایی با مفهوم پارادوکس
در منطق به احکامی ظاهرا درست و صحیح پارادوکس گفته شده که به تناقض منجر شده و یا با شهود تطابق ندارد و در واقع به جملات متناقض و حتی مخالف که به بیان یک حقیقت واحد می پردازد نیز پارادوکس گفته می شود.
انواع پارادوکس ها در منطق
پارادوکس مجازی : این نوع پارادوکس علاوه بر مهمل به نظر آمدن، در واقعیت نیز فرضیات استفاده شده در آن نادرست می باشد مانند مسائلی که در پایان نتیجه دو مساوی یک دهند.
پارادوکس حقیقی :این نوع پارادوکس ها این نتیجه را به فرد می دهند که در ابتدا شاید عجیب، مهمل و یا غیر منتظر باشد اما در حقیقت صحیح می باشد و هیچ ناهماهنگی در فرضیات آن وجود ندارد مانند : پارادوکس جنسیت، پارادوکس تولد.
تناقض : این پارادوکس که در آن هیچ یک از دسته های بالا وجود نداشته باشد تناقض می باشد مانند پارادوکس اعدام غیر منتظره.
تناقض صحیح : در این نوع پارادوکس فرد می پذیرد که نتیجه ای در یک لحظه درست و در یک لحظه نا درست می باشد.
کاربرد های متعدد پارادوکس
پارادوکس زبان شناختی : در این نوع پارادوکس مثل پارادوکس دروغگو به مفاهیم مثل معنا و اشاره ناظر می باشند.
پارادوکس نظریه یا پارادوکس منطقی : این نوع پارادوکس به مفاهیم منطقی ناظر است.
پارادوکس عملی : در این پارادوکس در عمل تناقض وجود داشته اما در گفتار تناقض وجود ندارد مثل جمله : “دارد باران می بارد اما من آن را باور نمی کنم” در بخش اول و دومی این جمله تناقضی وجود ندارد اما گفتن قسمت دوم باعث خنثی شدن قسمت اول می شود.
پارادوکس در اشعار فارسی
تناقض از جمله یکی از آرایه های ادبی می باشد که به معنای ضد هم بودن است و در اشعار زیادی به چشم می خورد، در واقع زمانی که دو واژه در اشعار به کار برده شده با هم متناقض می باشد به آن تناقض گفته می شود.
نمونه اشعاری که در آن پارادوکس دیده می شود.
هر کسی رویی به سویی برده اند وین عزیزان رو به بی سو کرده اند •••• هر کبوتر می پرد زی جانبی وین کبوتر جانب بی جانبی
هر عقابی می پرد از جا به جا وین عقابان راست بی جایی سرا •••• ما نه مرغان هوائی خانگی دانه ما دانه بی دانگی ( مولوی )
هرگز وجود حاضر غایب شنیده ای •••• من در میان جمع و دلم جای دیگر است. (سعدی )
کی شود این روان من ساکن •••• این چنین ساکن روان که منم( مولوی )
برگ بی برگی نداری لاف درویشی مزن •••• رخ چو عیاران نداری جان چو نامردان مکن
خنده گریند همه لاف زنان بر در تو •••• گریه خندند همه سوختگان در بر تو ( سنایی )
همانطور که در این مقاله با مفهوم پارادوکس آشنا شدید در پایان به شم عزیزان پیشنهاد می کنیم به منظور دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه اطلاعات عمومی می توانید بر روی لینک کلیک نمایید.
منبع : آرگا
