واقعیت درمانی یکی از تئوری های با اهمیت در زمینه های مشاوره های فردی و خانوادگی است بسیاری از روانشناسان بر این عقیده هستند که درک واقعیت ها می تواند ریشه بسیاری از بیماری های روانشناختی را برطرف کند و از سوی دیگر می تواند تاثیرات زیادی در درمان این بیماری ها داشته باشد. این رویکرد جوانب مختلفی از زندگی فرد را تحت تاثیر خود قرار می دهد بسیاری از روانشناسان از این رویکرد برای روانکاوی استفاده می کنند این رویکرد می تواند در حل مسئله و تصمیم گیری های فرد نیز اثرگذار باشد شما برای دستیابی به این اهداف بهتر است تمرکز بیشتری بر روی اهداف داشته باشید شما باید به زمان حال اهمیت زیادی دهید این رویکرد دارای مفاهیم اساسی است که شامل مسولیت، رفتار، کنترل و اهداف می باشند در ادامه این مقاله نیز به بررسی بیشتری در این زمینه می پردازیم.
واقعیت درمانی چیست؟
این رویکرد یکی از روش های روان درمانی می باشد و توسط پزشکان آمریکایی ارائه شده است همانطور که پیش از این اشاره کردیم این رویکرد تاکید بسیار زیادی بر مسولیت پذیری دارد این مورد می تواند در سلامت روان فرد نیز تاثیر بسزایی داشته باشد. این نظریه در واقع مخالف با نظریه گذشته گرایی است در نظریه گذشته گرایی اعتقاد دارند که مشکلات روانی فرد ریشه در کودکی او دارد در صورتی که در نظریه واقعیت درمانی تنها فرد مسولیت وضعیت کنونی خود را می پذیرد و گذشته و اطرافیان هیچ مسولیتی در قبال آن ها ندارند.
دو هسته اصلی در این رویکرد انتخاب و مسولیت است از سویی این رویکرد زمان حال را بیشتر از آینده مورد تاکید و توجه قرار می دهد از دیگر ویژگی های این رویکرد اهمیتی است که به خودآگاه فرد می دهد و تاکید می کند که بیماری نوعی فرار از مسولیت به شمار می آید اهمیت بالا بردن بینش برای تغییر رفتار در این رویکرد بسیار زیاد است این رویکرد به شدت فرایند محور است از دیگر اصول با اهمیت در این رویکرد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- جایگزینی انتخاب های موثر و مفید به جای انتخاب هایی که ناموثر هستند
- داشتن زندگی رضایتمند به جای زندگی نارضایتمند
کاربرد نظریه:
این نظریه می تواند از جوانب مختلفی دارای اهمیت باشد و کاربردهای زیادی نیز دارد در حقیقت از این رویکرد برای درمان طیف وسیعی از بیماری های روانی استفاده می شود بسیاری از این مشکلات در قالب بیماری های روانی هستند و ریشه آن نیز همین مورد می باشد. در زمینه مشاوره های فردی و خانوداگی از این رویکرد استفاده های زیادی می شود همچنین از دیگر مواردی که در بهبود ان می توان از این نظریه استفاده کرد می توان به مشکلات عاطفی اشاره کرد که با استفاده از این رویکرد می توان راه های موثری برای درمان آن اتخاذ کرد. مشکلات عاطفی در ارتباط با همسر، انتخاب همسر، فرزندپروری، مشکلات اعتیاد، مدیریت زندگی و کیفیت ارتباط با دیگران نیز با استفاده از این رویکرد قابل درمان می باشند. این روش یکی از روش های درمان وابستگی عاطفی می باشد.
فرایند این رویکرد:
همانطور که اشاره کردیم این رویکرد یک رویکرد فرایند محور است گلاسر که طراحی این نظیره را بر عهده دارد عنوان کرده است که برای درمان با استفاده از این شیوه درمانی ۴ مرحله را باید مد نظر داشت این چهار مرحله شامل موارد زیر می باشند:
- خواسته های خود را بررسی کنید! اینکه شما چه خواسته هایی دارید و به آن ها پی ببرید گام اول برای درمان است.
- عملکرد خود را بررسی کنید! برای اینکه به خواسته ها و نیازهای خود دست پیدا کنید باید بدانید که عملکر شما تا چه میزان موثر بوده است؟
- خود ارزیابی گام موثر و مفید دیگری در این فرایند است شما باید ارزیابی کنید که فعالیت هایی که تاکنون انجام داده اید موثر بوده اند یا خیر؟
- طرح ریزی کردن: چه دستورالعمل هایی باید پیش رو داشته باشید و برنامه ریزی شما برای زندگی چیست؟ این گام نشان دهنده طرح ریزی شما برای رسیدن به خواسته ها است.
مفاهیم اصلی این نظریه:
این نظریه دارای مفاهیم اساسی و با اهمیتی است این مفاهیم می توانند تعریفی از این رویکرد را ارائه دهند و نشان دهنده اهمیت آن می باشند این مفاهیم اساسی توسط گلاسر تعریف شده اند و شامل موارد زیر می باشند:
۱- رفتار:
یکی از مفاهیم اساسی برای این رویکرد مولفه رفتار است طبق نظریه واقعیت درمانی رفتارهای انسان تشکیل شده از دو طبقه سازمان یافته و سازمان دهی مجدد تقسیم می کنند رفتارهایی که سازمان یافته هستند درونی می باشند و فرد تاکنون از آن ها استفاده کرده است رفتارهای سازمان دهی مجدد رفتارهایی هستند که از سوی درمانگر به شما کمک می شود آن ها را تغییر دهید در واقع شما رفتارهایی که چنان تاثیر مطلوبی ندارند شناسایی می کنید و رفتارهای مطلوب را جایگزین آن خواهید کرد.
۲- کنترل:
مولفه با اهمیت دیگر کنترل است در این تئوری زمانی تغییرات اساسی صورت می گیرد که شما اتفاقات را تحت کنترل خود در آورید این مولفه تاثیرات مثبتی در زندگی دارد و در جلستان روان درمانی تاکید زیادی به آن می شود از سویی کنترل باید توسط نیروهای درونی صورت بگیرد.
۳- مسولیت:
این مولفه نیز نقش زیادی در این نظریه دارد افراد مسولیت کارهای خود را باید برعهده داشته باشند از این مولفه در جلسات روان درمانی برای پذیرش واقعیت ها استفاده می شود در واقع هدف اصلی در این جلسات افزایش همین مولفه می باشد.
۴- زندگی در لحظه:
زندگی کردن در لحظه در این نظریه اهمیت زیادی دارد گلاسر تاکید زیادی بر این مولفه دارد او می گوید رفتارهای آدمی باید در لحظه کنترل شوند و نیازهای فرد باید در لحظه برآورده شوند این ملفه در بالا بردن سطح مسولیت نیز اهمیت زیادی دارند.
این شیوه می تواند در درمان اختلالات سازگاری نیز تاثیر داشته باشد
منبع : آرگا
