به طور کلی می توان گفت که تغییرات اقلیم چالش های بسیار زیادی برای حیات انسان رقم زده به گونه ای که کارشناسان معتقد هستند با ادامه این روند تا سال ۲۰۲۵ نیاز آبی جهان در بخش کشاورزی، صنعت و شرب برابر می شود و این تاثیر در ایران نیز بسیار محسوس خواهد بود زیرا کشور ما در دسته ۱۱ کشور اول از نظر انتشار گاز گلخانه ای است که تبعات زیادی خواهد داشت.
آشنایی با تغییرات اقلیم
بهتر است بدانید که تغییر اقلیم در واقع مجموعه ای متغیر از شرایط اتمسفری است که درجه حرارت هوا، میزان بارندگی و تغییرات آن را در یک منطقه معین مشخص خواهد کرد. در طی قرون گذشته به خاطر گسترش فعالیت های صنعتی بشر ترکیب شمیایی اتمسفر تغییر کرده که این امر بروز تغییرات بی سابقه ای را در اقلیم جهانی به دنبال داشته و این تغییر ناشی از افزایش غلظت گازهای گلخانه ای خواهد بود. همچنین شواهد نشان می دهد که با افزایش غلظت گاز های اتمسفری درجه حرارت کره زمین به صورت قابل توجهی افزایش یافته و از ظرف دیگر افزایش درجه حرارت پیامد های اقلیمی را به دنبال داشته و عامل اصلی بروز پدیده تغیبر اقلیم محسوب می شود. توجه داشته باشید که تغییر اقلیم تاثیر زیادی بر چرخه هیدرولوژیکی و در نتیجه منابع آبی، فراوانی و شدت خشکسالی دارد. به صراحت می توان گفت که تغییر اقلیم از طرقی باعث بروز تغییراتی در چرخه های زیستی و بر هم خوردن تعادل در بوم نظام ها می شود و از طرف دیگر تنوع زیستی توسط فعالیت های بشر مانند تغییر پوشش گیاهی و کاربری اراضی، آلودگی ها و جمله گونه های مهاجم کاهش می یاید. همچنین از آنجایی که تغییرات اقلیم می تواند باعث کاهش توزیع و پراکنش برخی گونه ها شود باعث تغییر تراکم و حذف گونه های دیگر نیز خواهد شد.
دلایل بروز تغییرات اقلیم:
توجه داشته باشید که رئیس مرکز ملی هوا و تغیبر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده که انتشار گاز های گلخانه ای به تدریچ ما را گرفتار برخی تغییرات آب و هوایی کرده است زیرا آب و هوا با انتشار گاز به سرعت تغییر می کند و این تغییر برای صدها سال ادامه خواهد داشت و در نتیجه حتی اگر انتشار گاز ها و افزایش غلظت آن ها در سطح اتمسفر متوقف شود می توان گفت که برای تشخیص برخی اثرات مهم تغییر آب و هوا مانند بالا آمدن سطح دریا مدت زمان طولانی مورد نیاز خواهد بود.
همچنین گاز های گلخانه ای در اثر فعالیت های انسانی در اتمسفر رها می شوند و زمانی که سوخت های فسیلی برای تولید انرژی استفاده شده و جنگل ها قطع و سوزانده می شوند دی اکسید کربن تولید خواهد شد و متان و اکسید نیتروژن نیز در اثر فعالیت های کشاوززی، تغییر کاربری زمین و دیگر منابع منتشر می شوند. مواد شیمیایی صنعتی مانند هالوکربن و دیگر گاز های با طول عمر بالا نیز در اثر فعالیت های صنعتی رها می شوند و انتشار پیدا می کنند.
افزایش مقدار گاز های گلخانه ای باعث تغییر آب و هوا می شود زیرا این گاز ها با جذب اشعه فروسرخ مسیر جریان طبیعی انرژی را با تغییر آب و هوا کنترل می کند. سیستم آب و هوا نیز در واکنش به انتشار گاز های گلخانه ای با پوششی ضخیم از این گاز ها برای حفظ تعادل بین انرژی دریافتی از خورشید و انرژی برگشت داده شده به فضا تعدیل افزایش خواهد شد. در واقع گاز های گلخانه ای اصلی شامل بخار آب، دی اکسید کربن، متان، ازن تروپوسفری، هالوکربن و اکسید نیتروس ها است که به جزء گاز های صنعتی بقیه آن ها به صورت طبیعی ایجاد می شوند و در مجموع کمتر از یک درصد گازهای اتمسفر را تشکیل می دهند که این مقدار از گاز ها برای ایجاد اثر گلخانه ای و حفظ طبیعی دمای کره زمین در حدود ۳۰ درجه سانتی گراد بیشتر از دمای ضروری جهت حیات بر روی کره زمین کافی خواهد بود.
وضعیت ایران از نظر تبعات گرمایش جهانی:
بهتر است بدانید که این آسیب ها در واقع متاثر از عواملی مانند افزایش دما، خشکسالی، افزایش سطح آب دریاها و اثرات آن ها بر مهاجرت ساکنین نواحی آسیب پذیر و منابع درآمدی آن ها بهداشت و دسترسی به آب آشامیدنی برخاسته از موضوع تغیبر اقلیم خواهد بود. همچنین تاثیرات گرم شدن زمین در سطح جهان به صورت یکسان نخواهد بود به گونه ای که منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا بیشترین خسارات و صدمات اقتصادی را از گرمایش جهانی خواهند داشت در حالی که کشور های اروپایی و آمریکای شمالی کمتری خسارات را تجربه خواهند کرد و به صراحت می توان گفت که این مسئله ضرورت توجه به اقدام و مشارکت برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای در کشور های منطقه را نشان می دهد. توجه داشته باشید که شواهدی مانند افزایش متوسط دما در کشور ما، کاهش بارش ها و شدت حوادث زیست محیطی مانند سیل و خشکسالی در کشور نشان دهنده بروز روزافزون اثرات گرمایش جهانی و تغییر اقلیم در کشور است به گونه ای که نقشه افزایش دمای سطح زمین در طی یک قرن گذشته نشان دهنده آسیب پذیری ایران از تغییرات اقلیم بیش از متوسط جهان است. به طور کلی مواردی مانند افزایش توالی بروز حوادث شدید زیست محیطی همچون امواج حرارتی در جنوب شرق کشور و روز های بسیار سرد در شمال غرب کشور از نشانه های اثرگذاری تغییر اقلیم در ایران است و همچنین افزایش ۴۰ درصدی باران های سیل آسا در کشور و روز های خشک در نواحی غربی و جنوب شرق کشور نیز از پیامد های محسوس تغییر اقلیمی هستند و با وجود اینکه نمی توان سهم بندی دقیقی از نقش گرمایش جهانی بر پیامدهای زیست محیطی محلی دانست اما به صورت کلی بروز خشکسالی و ایجاد چشمه های گرد و خاک در کشور و منطقه که منجر به افزایش بروز پدیده ریزگردها در شهر های غربی، جنوب غربی و جنوب شرقی کشور شده از دیگر اثرات قابل ملاحظه افزایش دمای زمین و کاهش بارندگی است.
تاثیر تغییر اقلیم بر سلامت و روان افراد:
به طور کلی اثرات تغییرات اقلیم بر سلامت انسان و محیط پیرامون آن در نقاط مختلف جهان به چالش اساسی یعنی نوع پاسخ انسان به این تغییرات تبدیل شده است که در این میان ارتباط نزدیک بین بیماری انسان و تغییر در پارامتر های اقلیمی قابل تامل است زیرا انسان معمولا به عنوان عنصر فعال در کنترل اثرات تغییر اقلیم و فراهم آوردن اقدامات موثر در جهت کاهش اثرات آن مطرح می شود. همچنین در چندین دهه اخیر با افزایش گاز های گلخانه ای تشدید روند گرمایش کره زمین و تغییرات اقلیمی بخش هایی از کره زمین به ویژه منطقه خاورمیانه تحت تاثیر خشکسالی های پیاپی افزایش تقاضا برای آب و برداشت های بی رویه با بحران آب مواجه شده است. امروزه با توجه به روند های موجود پیش بینی می شود که تا سال ۲۰۲۵ نیاز آبی جهان در بخش کشاورزی، صنعت و شرب برابر شود که این روند کشور های خاورمیانه و آسیای مرکزی را در زمره بحرانی ترین مناطق جهان قرار می دهد و به همین خاطر بسیاری از رودخانه های واقع در حوضه های مشترک بین چندین کشور به شدت تحت فشار رقابت بر سر برداشت منابع آب محدود قرار داشته که می تواند علاوه بر تشدید بحران آب زمینه بروز اختلاف و نزاع بین کشور های همسایه را نیز پدید آورد.
توجه داشته باشید که کشور ما نیز از این بحران فارق نبود و در پنج دهه اخیر افزایش میانگین دما، کاهش متوسط بارندگی ها و کاهش منابع آب تجدیدپذیر و بهره برداری های غیر اصولی از منابع آبی باعث پیدایش و تشدید بحران آب در کشور شده که این موضوع در حوضه های مشترک مرزی به دلیل وابستگی به منابع آب های فرامرزی از اهمیت بیشتری برخوردار است.
منبع : آرگا
