به طور کلی زانو بزرگ ترین مفصل بدن محسوب می شود که حرکات لولایی به صورت خم و باز شدن را به خوبی انجام می دهد و همچنین تا حدودی می تواند حرکات چرخشی حول محور طولی را انحام دهد. در واقع در آناتومی زانو می توان گفت که بیش از هر مفصل دیگری در بدن مستعد آسیب دیدن است و این به خاطر نیروهای زیادی است که مفصل بایستی تحمل نماید.
آشنایی با آناتومی زانو
بهتر است بدانید که مفصل زانو در واقع بزرگ ترین و پیچیده ترین مفصل در بدن انسان است که مانند مفاصل دیگر بدن مستعد آسیب دیدگی خواهد بود زیرا در عین حال که دامنه حرکتی وسیعی دارد وزن و فشار زیاد را نیز تحمل خواهد کرد زمانی که راه می رویم زانوی ما وزنی معادل ۱.۵ برابر وزن واقعی بدن را تحمل می کند و به همین ترتیب بالا رفتن از پله ها، ۳ الی ۴ برابر و انجام حرکات اسکات یا همان بلند شدن روی زانوها تا ۸ برابر وزن بدن روی زانو فشار وارد خواهد کرد. زانو یک مفصل سینوویال محسوب می شود که استخوان فمور یعنی استخوان ران پا که بلندترین استخوان بدن است را به استخوان تیبیا یعنی استخوان ساق پا و دومین استخوان بلند بدن متصل می کند. در داخل مفصل زانو دو سطح مفصلی وجود دارند که سطح تیبیافمورال بین استخوان ران و ساق پا قرار گرفته و سطح مفصلی پتلافمورال بین استخوان ران پا و کشکک زانو می باشد. این دو در کنار یکدیگر اجازه می دهند که مفصل زانو مانند یک لولا عمل نماید و به خوبی خم و راست شود و به طرفین چرخش داشته باشد. اگرچه ممکن است در ابتدا زانو را بخشی ساده و بدون پیچیدگی در نظر بگیرید اما در حقیقت مکانیزی پیچیده است که شامل بخش های مختلفی می شود و این بخش ها به منظور فراهم آوردن گستره حرکتی لازم برای ما باید بدون هیچ نقصی با یکدیگر همکاری کنند و این حقیقتی است که اغلب مردم در طول عمر خود از آن بهره مند هستند بدون اینکه به آن توجهی داشته باشند.
اغلب در آناتومی زانو گفته می شود که زانو بزرگ ترین مفصل در بدن است و با وجود اینکه به صورت تئوری این مطلب درست است اما در حقیقت خود این مفصل از چهار مفصل کوچک تر ساخته که شامل:
یک مفصل که کشکک پاتلا را به استخوان ران یعنی فمور متصل می کند.
یک مفصل ک استخوان درشت نی یعنی نیبیا و نازک نی یعنی فیبولا ساق را به هم متصل می کند.
دو مفصل که استخوان ساق را به استخوان ران متصل می کنند.
در واقع مفصل های زانو به دلیل پیچیدگی و همینطور به این دلیل که متحمل وزن بدن می باشند به نسبت دیگر مفاصل بدن بیشتر در معرض آسیب قرار دارند و به طور کلی این مفصل از چهار بخش اصلی تشکیل شده که شامل غضروف ها، استخوان ها، رباط ها و تاندون ها خواهد بود.
استخوان های زانو:
به صراحت می توان گفت که وظایف استخوان های زانو در واقع حفظ قدرت، ثبات و انعطاف پذیری زانو است که مفصل های زانو از چهار استخوان تشکیل شده اند و در ادامه سعی داریم به بیان آن ها بپردازیم:
تیبیا یا درشت نی: این استخوان که معمولا با نام استخوان ساق پا شناخته می شود از مچ پا تا زانو ادامه دارد و در قسمت بالای استخوان تیبیا دو غضروف هلالی شکل به نام مینیسک قرار دارد که فشار های وارده به زانو را جذب می کنند و در نهایت به حفظ ثبات زانو کمک زیاد خواهند کرد.
فمور: به این استخوان معمولا استخوان ران گفته می شود که بلندترین، بزرگ ترین و مستحکم ترین استخوان بندی بدن است. قسمت پایینی این استخوان حالتی کروی شکل دارد که به آن کندیل هم گفته می شود.
کشکک زانو: کشکک زانو در واقع یک استخوان نسبتا مسطح و مثلثی شکل است که در هنگام حرکت ران پا روی استخوان ران سر می خورد. توجه داشته باشید که وظیفه کشکک زانو کاهش ساییدگی بین استخوان ها و عضلات پا در حالات خمیده و صاف است. همچنین کشکک زانو از قسمت اصلی مفصل زانو نیز محافظت خواهد کرد.
نازک نی یا فیبولا: در واقع نازک نی یک استخوان بلند و نازک در قسمت خارجی ساق پا می باشد که به موازات درشت نی قرار گرفته است.
رباط های زانو:
بهتر است بدانید که وظیفه رباط های زاون اتصال استخوان و کمک به قدرت و تقویت زانو خواهد بود و در ادامه سعی داریم تا شما را با رباط های زانو آشنا نماییم:
رباط جانبی داخلی: این رباط قسمت داخلی استخوان ران را به قسمت داخلی استخوان ساق پا وصل می کند و حرکت جانبی زانو را محدود خواهد کرد.
رباط جانبی خارجی: این رباط در واقع قسمت خارجی استخوان فمور را به قسمت خارجی استخوان نازک نی متصل خواهد کرد و همچنین این رباط حرکات جانبی مصل زانو را محدود می کند.
رباط صلیبی قدامی: این رباط در مرکز زانو قرار گرفته و کاملا در قسمت داخلی مفصل و در جلوی رباط صلیبی خلفی واقع شده است.
رباط صلیبی خلفی: این رباط را می توان قوی ترین رابط زانو دانست زیرا که استخوان های ساق پا و ران پا را به یکدیگر متصل می کند.
رباط کشکک ران: این رباط معمولا کشکک زانو را به استخوان ساق پا متصل می کند.
کسپول مفصلی زانو:
توجه داشته باشید کسپول مفصلی زانو در واقع بافتی است که دور تا دور مفصل را پوشانده است. کپسول مفصل زانو در بالا به دور پایینی استخوان ران دقیقا جایی که غضروف مفصلی آغاز می شود چسبیده و در پایین هم به دور بالای استخوان درشت نی متصل خواهد شد. در قسمت جلوی زانو هم به دور استخوان کشکک می چسبد و به همین خاطر مفاصل استخوان زانو درشت نی و کشکک داخل این کیسه بسته جای می گیرند. همچنین رباط های جانبی و تاندون های چهار سر و کشکک نیز به کپسول مفصلی متصل هستند و در حقیقت جزئی از آن به حساب می آیند. جالب است بدانید که سطوح داخلی کپسول مفصلی از پرده نازکی پوشیده شده که به آن لایه سینوویال گفته می شود. سلول های این لایه مایعی را از خود ترشح می کنند که وظیفه آن از یک سو لیز کردن سطوح مفصل جهت کاهش اصطکاک و از طرفی دیگر تغذیه غضروف است.
بورس زانو:
در واقع بورس ها کیسه هایی مجازی هستند که از دو لایه پهن تشکیل شده اند و میان آن ها کمی مایع سینوویال وجود دارد. این کیسه ها در اطراف زانو وجود دارند و در این نواحی بافت ها روی هم حرکت می کنند و جهت تسهیل حرکت این بافت ها بین دو بافت یک بورس قرار می گیرد. بورس ها اغلب بین پوست و استخوان، تاندون و استخوان و بین دو عضله وجود دارد. بزرگ ترین بورس زانو در امتداد کپسول مفصلی زانو به بالای کشکک قرار دارد. همچنین یک بورس دیگر نیز بین سطح جلویی کشکک و پوست زانو قرار دارد و بورس دیگری هم در قسمت زیرین و پشت تاندون کشکک قرار دارد.
غضروف زانو:
توجه داشته باشید که در آناتومی زانو سطح بالایی پلاتوی تیبیا، سطح جلویی و تحتانی کندیل های ران و سطح پشتی یا خلفی کشکک از غضروف مفصلی پوشیده است. غضروف مفصلی زانو که از جنس غضروف هیالن است بافتی سفید با قوام مشابه لاستیک و لغزنده است و کلفتی آن نیز حدود شش میلی متر خواهد بود. جالب است بدانید که وظیفه غضروف ایجاد سطحی لغزنده است که به توسط آن استخوان ها می توانند در سطوح مفصلی به راحتی بر روی یکدیگر حرکت کنند. این بافت همچنین به خاطر قوام لاستیکی که دارد یک جذب کننده شوک است و باعث می شود تا نیروهای شدید و ناگهانی که به مفصل زانو وارد می شوند در آن مستهلک شده و به استخوان صدمه ای وارد نشود.
آسیب های مستعد زانو:
آسیب رباط صلیبی که نقش مهمی در حفظ ثبات آناتومی زانو دارد و پارگی آن معمولا باعث خالی کردن زانو می شود. در صورتی که آسیب وارد شده به این بخش زانو شدید باشد لازم است که با انجام جراحی ترمیم شود.
- آسیب رباط های جانبی داخلی و جانبی خارجی
- پارگی مینیسیک زانو
- آسیب های کشکک زانو
- آسیب رباط صلیبی خلفی
- دررفتگی کشکک زانو و کجی کشکک زانو
- پارگی تاندون کشکک زانو
- شکستگی فشاری و شکستگی ناشی از ضربه
منبع : آرگا
