شناخت بیماری پارکینسون و روش های درمان آن

پارکینسون مشکلی است عصبی که بیشتر در سنین ۵۰ تا ۷۰ سالگی اتفاق می افتد، پارکینسون نوعی اختلال اعصاب و روان می باشد که در کنار آلزایمر یکی از مهمترین مشکلات در دوران پیری محسوب می گردد.

آشنایی با بیماری پارکینسون

پارکینسون نوعی اختلال و مشکل عصبی یا مغزی می باشد که باعث دشوار شدن حفظ تعادل و هماهنگی در بدن خواهد شد. اشخاص مبتلا به پارکینسون، سلول های عصبی در یک قسمت از مغز که جسم سیاه نامیده می شود آسیب دیده و یا کاملا از بین رفته اند. این سلول های عصبی به دلیل تولید دوپامین شیمیایی از اهمیت بالایی برخوردارند، دوپامین به هماهنگی حرکات بدن کمک می کند. وقتی که سلول های تولید کننده دوپامین از بین می روند و به اصطلاح می میرند، ناحیه ای از مغز که حرکات بدن را کنترل می نماید دیگر عملکرد خوبی را نخواهد داشت و در نتیجه باعث بروز علائم و نشان های بیماری پارکینسون می شود.  پارکینسون ممکن است هر فردی را درگیر نماید ولی در اکثر موارد برای افراد بالاتر از ۵۰ سال اتفاق می افتد. فقط تعداد کمی از افراد حدود ۱۵ درصد قبل از ۵۰ سالگی ممکن است به این مشکل مبتلا شوند ولی در بین افراد ۶۰ سال به بالا از هر ۱۰۰ نفر یک فرد به این مشکل مبتلا می شود. شیوه این مشکل در مردان بیش از زنان است  افرادی که سابقه این مشکل را در خانواده خود دارند در معرض خطر بیشتری قرار دهند ولی خیلی کم این مشکل به ژنتیک نسبت داده شده است.

دلایل و نشانه های اختلال پارکینسون

در حال حاضر دلیل بیماری پارکینسون مشخص نیست، و علائم حرکتی آن به خاطر از دست دادن رشته ای مغزی رنگی یا سلول های قرار گرفته در ناحیه جسم سیاح در مغز می باشد. همانطور که گفته شد این سلول ها دوپامین تولید می نمایند که با کم شدن تولید دوپامین حرکات فرد با مشکل مواجه می شود. البته کمبود دوپامین علت تمامی نشانه های تجربه شده در پارکینسون نمی باشد و تحقیقات بیشتری در این زمینه باید صورت گیرد.

در بضی از بیماران علائم غیر حرکتی مثل کاهش در حس بویایی، اختلال رفتاری REM و همچنین یبوست ممکن است سال ها قبل از شروع علائم حرکتی اتفاق بیافتد. این نتایج سرنخ هایی به دست می دهد که باعث درمان زودتر بیماری می شود. در حال حاضر تحقیقات گسترده و زیادی به منظور درک بهتر عوامل شروع پارکینسون و نقشی که محیط در آن دارد، در حال انجام است.

تشخیص بیماری

برای تشخیص این مشکل تا کنون هیچ نوع تست تشخیصی یا علامت بیولوژیکی وجود نداشته است، تشخیص این مشکل با توجه به سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی بیمار انجام می شود که به کمک یک پزشک با تجربه صورت می گیرد. با توجه به نتایج بدست آمده در این مورد مشخص شده است که مراجعه به یک پزشک متخصص (مغز و اعصاب) مراقبت از بیماران پارکینسونی بهترین نتیجه را برای بهبود بیمار به همراه خواهد داشت.

داروهای مورد استفاده برای بهبود پارکینسون

• داروهای مصرفی در ابتدای بروز پارکینسون: اغلب پزشکان با شروع این بیماری در ابتدا داروهای آگونیست های دوپامین را تجویز می نمایند. این داروها باعث کنترل علائم پارکینسون توسط پیروی از عمل دوپامین در مغز می شوند. مغز بیماران پارکینسونی فاقد دوپامین می باشد. همچنین این داروها باعث کنترل بعضی از حرکت های غیر طبیعی در ارتباط با علائم پارکینسون می شوند و در زمانیکه این علائم هنوز خفیف هستند کمک کننده می باشند. با این وجود مصرف این داروها باعث بهبود علائمی که وضعیت و حالت بیمار را تحت تاثیر قرار می دهند کمکی نمی کنند و ممکن است عوارض مختلفی مانند مشکلات خواب، توهم و خیال، میل به رفتارهای پر خطر مثل قمار و حرکات بدن فکر جنسی را به همراه داشته باشند.

• داروهایی برای بهبود موقت اختلال پارکینسون: بیشتر بیماران پارکینسون پس از گذشت چند سال از بیماری و نگرفتن نتیجه از آگونیست های دوپامین به سوی استفاده ترکیبی از داروهای لوودوپا و کاربیدوپا می روند. ماده فعال در این داروها در مغز بیمار به دوپامین تبدیل خواهد شد. بیش از ۳۰ سال است که از این داروها برای کنترل و بهبود این مشکل تجویز می گردد.

ورزش درمانی برای بهبود مشکل پارکینسون

بیماری پارکینسون هر کسی را به شکلی متفاوت تحت تاثیر قرار خواهد داد، اما برای درمان این مشکل یک درمانگر فیزیکی به شما کمک خواهد کرد. درمانگر بیمار را ارزیابی می کند و یک برنامه درمانی گسترده برای او در نظر خواهد گرفت. ارزیابی این موضوع شامل سوالات زیادی می گردد که درباره نحوه تاثیر پارکینسون بر زندگی بیمار می باشد، همچنین تست های مختلفی برای بررسی استقرار، قدرت، انعطاف پذیری، راه رفتن، تعادل و هماهنگی بیمار انجام می شود. درمانگر فیزیکی به بیمار کمک می کند تا جایی که امکان دارد به شکل فعال و مستقل عمل کند. تکنیک ها و تمرین های ویژه ی مختلفی به او آموزش داده می شود تا با علائم پارکینسون مبارزه نماید.

با توجه به شدت و ماهیت وضعیت بیمار، ممکن است برنامه درمانی بیمار بر روی روش هایی متمرکز شوند که به بیمار کمک نمایند تا به موارد زیر دست پیدا کند:

• بهبود در سطح تناسب اندام، قدرت و انعطاف پذیر بودن
• توسعه روش های موثر تر به منظور انجام حرکات در داخل یا خارج تخت خواب یا صندلی و اتومبیل.
• توانایی خوابین به آسانی بر روی تخت خواب.
• ایستادن و چرخش به منظور تغییر جهت به شکل کارآمدتر.
• بهتر شدن همواری و هماهنگی در راه رفتن.
• بهتر شدن توانایی در انجام حرکت های دست.
• کمتر شدن خطر افتادن.
• بالا و پایین رفتن از پله ها و همچنین حرکت در لبه ی پیاده رو ها.
• انجام دادن بیشتر از یک عمل در یک زمان به شکل کارآمدتر.
• شرکت نمودن در فعالیت هایی که برای بیمار مهم می باشند.

یک درمانگر فیزیکی با توجه به فعالیت ها و برنامه ی درمانی و ورزش و همچنین مصرف داروها به شکلی برنامه ریزی می نماید تا بیشترین کمک به بیمار شود و بهترین نتایج حاصل شوند. مشکل پارکینسون فعالیت های روزانه را خسته کننده و وقت گیر خواهد کرد، درمانگر کمک می کند تا با علائم پارکینسون مبارزه نمایید و در کنار خانواده آنها را مدیریت نمایید، پس از مدتی با بهبود وضعیت بیماری برنامه رمانی به گونه ای تنظیم خواهد شد که به بیمار کمک کند تا مستقل باشد و تا حدی که ممکن است فعالیت داشته باشد.

بعضی از بیماران مبتلا به پارکینسون از وسائل مختلفی مانند عصا، واکر چرخدار و یا واکر همراه با پرتو افکن لیزری استفاده می نمایند، درمانگر می تواند در این مورد کمک کند که کدام وسیله مناسب بیمار است و بیشتر به او کمک می کند و یا اینکه اصلا استفاده از این وسائل برای بیمار مفید است یا خیر. زمانی که بیمار برای برخاستن از تخت خواب و یا صندلی به کمک فیزیکی نیاز داشته باشد درمانگر فیزیکی به کمک اعضای خانواده بیمار و خود بیمار تیمی تشکیل می دهد تا روش هایی را به بیمار آموزش دهند که حرکت را برایش ساده تر کرده و از آسیب رسیدن به او جلوگیری شود. همچنین یک درمانگر فیزیکی ممکن است پیشنهاد تغییراتی را در منزل به بیمار بدهد تا عملکردهای روزانه او ایمن و کارآمد شود.

درمان به کمک تحریک عمیق مغز

تحریک عمیق مغز یا DBS یک روش درمان برای اختلال پارکینسون می باشد که با استفاده از یک دستگاه مثل دستگاه تنظیم ضربان قلب پالس های الکتریکی را به قسمت هایی از مغز که در انجام حرکات دخالت دارند، می رساند. سیستم DBS کابل های اتصالی دارد که به شکل دقیق داخل یک ناحیه از مغز جایگذاری می گردند و همچنین دارای تحریک کننده اعصاب (دستگاه تنظیم کننده ضربان قلب) می باشد که بر روی قفسه سینه قرار می گیرد و سیم های طولانی دارد که به کابل ها و دستگاه تحریک اعصاب وصل می گردند. درست است که جایگذاری این سیستم به عمل جراحی مغز و اعصاب نیازمند است ولی این روش شامل تحریک های طولانی مدتی است که مزایایی دارد. مزایای استفاده از این روش عبارتند از:

• توانایی در کاهش استفاده بالا از داروها و دور ماندن از عوارض جانبی داروها
• امکان تنظیم دستگاه، تنظیمات تحریک با کمک یک برنامه نویس بدون سیم به وسیله پزشک یا برنامه نویس بیمار به شکل غیر تهاجمی برنامه ریزی می گردد.
• امکان برگشت دستگاه یعنی می توانید دستگاه را خاموش یا روشن کنید

کار درمانی و کمک به بهبود پارکینسون

کاردرمانی بر روی توانایی افراد برای انجام فعالیت ها و کارهای زندگی روزمره آنها تمرکز دارد. کاردرمانی می تواند به بیماران روش های جایگزینی را به منظور انجام فعالیت های روزانه آموزش دهد. کارهایی که ممکن است در بیماران پارکینسونی به یک چالش تبدیل شوند، کارهایی مانند غذا خوردن و لباس پوشیدن. آموزش های کاردرمانی می تواند به بیماران کمک کند تا استقلال خود را حفظ نمایند.همچنین یک متخصص کاردرمانی خانه بیمار را بررسی می کند تا پیشنهاداتی برای ایمن کردن خانه و آسانتر کردن فعالیت های شما ارائه دهد.

متخصص کاردرمانی به دنبال چاره هایی برای بیمار است تا بتواند در لباس پوشیدن، حمام کردن و غذا خوردن به تنهایی و موفق عمل نماید. مثلا می تواند به بیمار پیشنهاد دهد تا بجای دکمه از ولکرو که نوعی پارچه نایلونی است که به هم می چسبد استفاده کند و همچنین از بندهای کفش الاستیکی که نیاز به وصل شدن ندارند استفاده نماید. همچنین متخصصان کار درمانی با ارزیابی محل کار بیمار می توانند پیشنهاداتی مثل استفاده از کامپیوتر را ارائه داده و به بیمار کمک کنند.

منبع : آرگا