کاشت گشنیز در گلدان و مزرعه و نحوه دفع آفات این گیاه

گشنیز یکی از سبزی های پرکاربرد است که برای کشت آن باید پس از فراهم کردن شرایط مناسب بذرها را بعد از گذشت دوره سرما به صورت مستقیم در گلدان یا زمین قرار داد تا جوانه بزند. این گیاه برای رشد به آفتاب کامل تا نیمه سایه و آبیاری متوسط نیاز دارد. گشنیز به راحتی می تواند تا ۵۰ سانتی متر نیز رشد داشته باشد. برای آگاهی از نحوه کاشت گشنیز در ادامه همراه ما شوید.

آشنایی با نحوه کاشت گشنیز در گلدان و مزرعه

گشنیز با نام علمی Coriandrum sativum گیاهی علفی و یکساله است که بومی جنوب غرب آسیا و شمال آفریقا می باشد. شهرستان نهاوند استان همدان حدود ۶۵ درصد گشنیز تولیدی کشور را به خود اختصاص داده است. از مزایای کاشت گشنیز علاوه بر کم هزینه بودن این است که به میزان آب کمتری نیاز است و در سالهای پر بارندگی می توان بعد از برداشت آن به کشت دوم آفتابگردان یا ذرت اقدام کرد. در ضمن از هر هکتار می توانید حدود ۲-۳ تن گشنیز برداشت کنید.

برگهای گیاه به دو فرم دندانه دار در قاعده ساقه و باریک و نخی در طول ساقه دیده می شوند. گلها کوچک به رنگ سفید مایل به صورتی به فرم چتری در انتهای ساقه پدیدار می شوند. میوه یا بذر کروی شکل به رنگ مایل به زرد بوده که در حالت تازه بوی نامطبوع و نسبتا بدبویی دارد اما به تدریج با خشک شدن بوی آن مطبوع می شود. در ضمن اسم لاتین گشنیز Coriander از واژه یونانی Korio به معنی بدبو مشتق شده است. ارتفاع این گیاه تا نیم متر نیز می رسد.

میوه، ساقه و برگ گشنیز همگی قابل استفاده هستند. برگ و ساقه جزو سبزیجات خوردنی بوده و  از تخم گشنیز در آشپزی به عنوان ادویه معطر نیز بهره می برند. به طور کلی این گیاه خواص غذایی و دارویی فراونی مانند کاهش اضطراب و بی خوابی دارد همچنین با اثر ادرارآوری موجب دفع سنگ کلیه و مثانه شده و فشار خون را نیز کاهش می دهد. اثرات سودمند گشنیز موجب شده به آن لقب گیاه معجزه آسا بدهند. اگر علاقمند به کاشت و پرورش این سبزی معجزه آسا هستید جالب است بدانید که هم می توان در زمین و هم در گلدان آن را مورد کشت قرار داد. در ادامه با شرایط و نحوه کاشت گشنیز در بستر مزرعه و گلدان بیشتر آشنا خواهید شد.

نیازهای محیطی گشنیز

مدت زمان رشد گشنیز از جوانه زنی تا میوه دهی به شرایط اقلیمی مکان رویش گیاه مانند رطوبت، نور، خاک و … بستگی دارد و این مدت بین ۸۰ تا ۱۲۰ روز متغیر است. گلها در ماه خرداد تشکیل شده و نخستین میوه ها نیز در اواخر تیرماه ظاهر می شوند و اوایل شهریور میوه ها کامل خواهند شد.

خاک

در شرایط کاشت گشنیز در باغچه یا مزرعه خاک را با مقداری خاک برگ و ورمی کمپوست مخلوط نمایید و  در کشت گلدانی از مخلوط کوکوپیت ، پیت ماس و خاک باغچه بهره بگیرید. مناسبترین خاک برای رشد گیاه خاکهای با بافت لومی و زهکش خوب می باشد.

آبیاری

نیاز آبی این گیاه متوسط بوده اما بذور برای رشد به آبیاری منظم احتیاج داشته به نحوی که حدود ۳ سانتی متر آب در هفته کافی بوده و بعد از شروع رشد گیاهچه، آبیاری کمتر شود و تنها خاک مرطوب باشد. در ضمن آبیاری بیش از حد نیز موجب پوسیدگی ریشه گیاه می شود.

نور

گشنیز گیاهی نورپسند بوده و در طول دوره رشد به نور کامل و زیاداحتیاج دارد. در کشت گلدانی مکان مناسب پنجره های جنوبی و آفتابگیر را انتخاب کنید.

دما

بذر گیاه بعد از رویش قادر است دمای منفی ۸ تا منفی ۱۰ درجه سانتی گراد را تحمل نماید. گشنیز در مرحله ۴-۶ برگی توانایی تحمل درجه حرارت پایین بین منفی ۱۶ تا منفی ۱۸ درجه سانتی گراد را نیز دارد. ولی درجه حرارت مطلوب بعد از سبز شدن بذر تا کامل شدن میوه ۱۸-۲۰ درجه سانتی گراد بوده هرچند بذور در دمای ۴-۶ درجه نیز جوانه می زنند اما دمای بهینه برای جوانه زنی ۱۲-۱۵ درجه سانتی گراد است. در دمای بیش تر از ۲۳ درجه سانتی گراد گیاه به مرحله گلدهی و بذردهی می رسد. به طور کلی گشنیز طرفدار آب و هوای معتدل و خنک بوده و هنگامی که هوا خیلی گرم شد گلدان خود را به سایه انتقال دهید. برای به دانه نرفتن گشنیز گیاه خود را با قیچی کوتاه کنید.

تغذیه

 توصیه می شود در آغاز کاشت به خاک گشنیز کود حیوانی اضافه کنید و برای داشتن محصول ارگانیک از کود شیمایی استفاده نکنید. اما چنانچه مایل هستید گیاه خود را با کود نیز تغذیه کنید از کودهای با نتیروژن بالا هفته ای یکبار و یا کودکامل ماهی یکبار بهره بگیرید.

آفات و بیماری

گشنیز گیاه مقاومی بوده اما ممکن است آفاتی مانند شته و کرم به آن حمله کنند و از جمله بیماری های گزارش شده برای گشنیز می توان به لکه برگی، بیماری های قارچی و کپک پودری اشاره کرد که هر کدام درمان خاص خود را می طلبد.

کشت گشنیز در گلدان

ابتدا بذر مناسب گشنیز را تهیه کنید و به مدت ۴۸ ساعت در آب بخیسانید. سپس بذور را در گلدانی با قطر دهانه ۱۵ سانتی متر که حاوی خاکی با ترکیبی از خاک باغچه ، پرلیت، پیت ماس و کود حیوانی یا ورمی کمپوست است، بکارید. در ضمن گلدان باید زهکش خوبی برای خروج آب اضافی نیز داشته باشد. در ادامه گلدان خود را در مکانی آفتابگیر قرار دهید و به طور منظم آبپاشی کنید تا جوانه زنی صورت گیرد. سپس می توانید فواصل آبیاری را کمتر کنید. به همین سادگی شما می توانید در منزل از گشنیزهای کاشته شده خود بهره بگیرید.

کشت گشنیز در مزرعه

روش کشت به دو صورت دست پاش و ردیفی امکان پذیر است. بعد از کشت بذور گشنیز ، فواصل آبیاری منظم باشد. چرا که این گیاه برای جوانه زنی به رطوبت زیاد نیاز دارد. بعد از سپری شدن ۲ الی ۳ هفته بذرها جوانه زده و هنگامی که اندازه گیاه به پنج سانتی متری رسید می توان از کود نیتروژن محلول در آب بهره بگیرید.در طول دوره رشد خاک را مرطوب و نه غرقابی نگه دارید. موقعی که ارتفاع گشنیز به ۱۰-۱۵ سانتی متر رسید می توانید آنها را برداشت نمایید. ساقه گیاه را از نزدیک سطح زمین یا طوقه جدا کنید. با برداشت گشنیز چرخه رشد آن تکرار می شود. اگر در برداشت گشنیز تاخیر کنید به گل می نشیند و بذردهی می کند.

خواص و فواید گشنیز

• گشنیز سرشار از ویتامین B، C و A می باشد.
• این سبزی ضد نفخ بوده و دل درد را از بین می برد.
• مصرف گشنیز برای سلامت دندان و لثه بسیار مفید بوده و موجب تقویت لثه و جلوگیری از خونریزی لثه می شود.
• گشنیز برای درمان جوش و افت های دهانی موثر است.
• مجاری ادرار را ضدعفونی کرده و به بهبود زخم های آن کمک می کند.
• این سبزی برطرف کننده تشنگی بوده و از این نظر مصرف آن در تابستان بسیار توصیه می شود.
• یک سبزی عالی و موثر برای از بین بردن مسمومیت های غذایی

• برای افرادی که دچار ترش کردن معده می شوند، می توانند این سبزی را با غذا میل کنند.
• این سبزی بوی بد دهان را از بین می برد و می توانید از آن در تهیه سوپ یا آش استفاده کنید.
• از آنجا که گشنیز خاصیت آرامش بخشی و خواب آور دارد، بنابراین خوردن آن برای افرادی که دچار اختلال خواب بوده یا عصبی هستند، مفید است.
• مصرف گشنیز می تواند قوای جنسی را کاهش دهد.
• تخم این سبزی تقویت کننده قلب بوده و به سلامت ان کمک می کند.
• تخم گشنیز همچنین قاعده آور است و برای رفع مشکلات قاعدگی مفید می باشد.
• می توانید از دمنوش گشنیز برای درمان اسهال خونی و بیماری های عفونی روده استفاده کنید.
• با جویدن تخم گشنیز می توان درد دندان را تسکین داد.
• از دمنوش تخم گشنیز و عسل می توان برای افزایش شیر مادر شیرده استفاده کرد.
• استفاده از دمنوش تخم گشنیز همچنین به نرم کردن سینه کمک می کند.
• برای افراد کم اشتها، مصرف جوشانده تخم گشنیز توصیه می شود.
• به منظور رفع خارش بدن و دهانه رحم و مقعد می توانید آب گشنیز را با آرد مخلوط کنید و همچون پماد روی ناحیه موردنظر استفاده نمایید، البته این کار را باید با تجویز پزشک انجام دهید.
• افرادی که دارای غلظت خون بالا هستند نیز می توانند از جوشانده تخم گشنیز استفاده کنند.
• مصرف تخم گشنیز از رشد کرم در دستگاه گوارش جلوگیری می کند.

در پایان امیدواریم مطالب ارائه شده درباره پرورش گشنیز و خواص آن برای شما مفید واقع شده باشد، در صورت تمایل برای آشنایی با نحوه کاشت ترخون و کاشت ریحان می توانید بر روی لینک های مربوطه کلیک کنید.

منبع : آرگا