ترخون یکی از سبزی های پرطرفدار و پرکاربرد در بین ایرانیان می باشد که مزه ای تند، گس و شیرین دارد. این امر موجب جذابیت طعم و محبوبیت آن شده است. این سبزی فصل خنک در صورت مساعد بودن شرایط تا ارتفاع ۹۰ سانتی متر هم رشد نموده و عطر دل انگیز آن تمام فضا را پر خواهد کرد. چنانچه مایلید در باغچه منزل یا درون گلدان به کشت و پرورش گیاه ترخون بپردازید با ادامه مطلب همراه ما باشید.
آموزش کاشت سبزی ترخون در خانه
گیاه ترخون با نام علمی Artemizia Dracunculus و نام انگلیسی Tarragon متعلق به خانواده آستراسه(Asteraceae) بوده و بومی نواحی زیادی از نیمکره شمالی به ویژه اروپای شرقی، آسیای شرقی، آمریکای شمالی و مکزیک می باشد. واریته sativa گیاه ترخون بیشتر جهت مصارف خوراکی کاربرد داشته و بوی گیاه ترخون همانند بوی انیسون است که به خاطر وجود استراگول در این دوگیاه می باشد. استراگول همانطور که خواص دارویی دارد ماده ای سرطانزا نیز می باشد که در جنین موجب ناهنجاری می شود.
ترخون را به عنوان سبزی فصل خنک می شناسند که در صورت مساعد بودن شرایط ارتفاع آن تا ۹۰ سانتی متر هم می رسد. این گیاه بوته ای ساقه ای باریک داشته و برگهای باریک و بلند و ساقه آن مزه تند و عطر بسیار دل انگیزی دارند. سبزی ترخون سرشار از ویتامین های A,B و C بوده و غنی از مواد معدنی مانند کلسیم، آهن، منگنز، پتاسیم، مس و منیزیم می باشد. از ترخون تازه به عنوان سبزی خوردن یا برای معطر نمودن خیارشور و سالاد و … بهره می گیرند و روغن حاصله از گیاه نیز برای تسکین روماتیسم و لاغری موضعی کاربرد دارد. این سبزی خواص فراوانی دارد که از جمله آنها می توان به تقویت اعصاب ، کاهش درد مفاصل، لثه و دندان، ادرارآور، تب بر، کرم زدا، اشتهاآور، درمان بی خوابی و… اشاره کرد.
ترخون شامل دو نوع فرانسوی و روسی وجود دارد که نوع فرانسوی خوش طعم بوده و عطر مناسبی دارد و برای پخت و پز مناسب است ولی کشت سخت تری نسبت به نوع روسی دارد. با این وجود اگر گیاه جذابتری می خواهید ترخون روسی گزینه مناسبی خواهد بود. برای کاشت ترخون روسی به بذر نیاز دارید ولی برای نوع فرانسوی به قلمه ریشه دار گیاه نیاز است. ضمنا ریشه های ترخون فرانسوی بسیار حساس بوده به این ترتیب در هنگام قلمه زدن دقت زیادی داشته باشید. با این تفاسیر چنانچه علاقمند هستید تا این سبزی را در خانه پرورش دهید بدانید که برای کشت ترخون در باغچه به ترکیبی از خاک برگ و ورمی کمپوست همراه با خاک باغچه نیاز دارید و برای کاشت آن در گلدان به مخلوطی از خاک باغچه، کوکوپیت و پیت ماس نیاز دارد. در ادامه مطلب با شرایط مورد نیاز برای کاشت و پرورش ترخون در باغچه و درون گلدان بیشتر اشنا خواهید شد.
شرایط مورد نیاز کاشت ترخون
خاک
ترخون برای رشد به خاک لومی با زهکشی مناسب نیاز دارد که PH آن حدود ۶.۵ -۷.۵ باشد.
نور
این گیاه به حداقل ۸ ساعت نور خورشید نیاز دارد البته در گرمترین ساعات روز گلدان را اندکی در سایه قرار دهید. ضمنا پنجره جنوبی محل مناسبی برای نگهداری گلدان خواهد بود. به طور کلی ترخون را در مناطقی که دارای هوای گرم و افتابی است بکارید. گیاه هوای سرد را به راحتی تحمل می کند به نحوی که تا دمای ۱۵ درجه سانتی گراد را بدون آسیبی به گیاه تحمل کرده و با سرد شدن هوا دچار سرمازدگی نمی شود.
آبیاری
سبزی ترخون به آبیاری زیادی احتیاج ندارد ولی هنگامی که سطح خاک گلدان خشک شد زمان آبیاری گیاه است و در باغچه عصرها زمان مناسبی برای آبیاری ترخون خواهد بود.
آفات و بیماری ها
این گیاه تقریبا آفت خاصی نداشته اما در برخی مواقع دچار بیماری های قارچی مانند Puccinia absinthii یا Erysiphe artemisiae Greville می شود که برای رفع آن می توان از قارچ کش ها بهره برد. از جمله مهمترین آفتی که این گیاه را تهدید می کند مورچه قرمز است که با حشره کش می توان نسبت به از بین بردن آن اقدام کرد.
تکثیر گیاه ترخون
گیاه ترخون را از طریق بذر و تقسیم ریشه تکثیر می کنند. همانطور که پیشتر اشاره شد ترخون دو نوع روسی و فرانسوی دارد. ترخون روسی را از طریق قرار دادن بذر در عمق ۲.۵ سانتی متری خاک تکثیر می کنند. سپس گلدان را در مکانی آفتابگیر قرار می دهند و بذرها بین ۱۰-۱۴ روز جوانه خواهند زد. ترخون فرانسوی از طریق تقسیم ریشه تکثیر می شود. به این شکل که گلدان مدنظر را با خاک مناسب پر نموده و ریشه ترخون را در عمق ۵ سانتی متری قرار دهید بعد روی آن را با خاک پوشانده و آبیاری نمایید.
معمولا به خاطر گسترش ریشه ها فاصله بین ریشه ها را در هنگام کشت ۳۰-۴۰ سانتی متر در نظر می گیرند. پس از حدود۴۵ روز ترخون به مرحله برداشت می رسد. برداشت ترخون بسته به وضعیت هوا و دما یک ماه بعد از کاشت انجام می گیرد. در نواحی معتدل و گرم ترخون زودتر به مرحله برداشت می رسد. بهتریت زمان برداشت این سبزی اواخر تابستان می باشد چرا که عطر و طعم آن به نهایت خود می رسد. توجه کنید که کل ساقه را جدا نکنید فقط برگهای سبز و تازه را جدا نمایید. بیشتر از یک سوم برگ گیاه را برداشت نکنید چرا ه موجب تضعیف یا از بین رفتن گیاه خواهد شد.
کاشت ترخون در باغچه
برای کشت ترخون در باغچه ابتدا زمین را با بیل شخم زده بعد با استفاده از ادوات کشاورزی آن را صاف و هموار کنید. سپس بذرها را روی زمین بپاشید و چنانچه کود حیوانی در دسترس دارید مقداری از این کود را نیز روی بذرها بریزید و بعد با استفاده از آب پاش به آبیاری بذور کاشته شده بپردازید. البته می توان از نشا نیز بهره برد ولی توصیه می شود برای شروع از بذر استفاده کنید.
کاشت ترحون در گلدان
برای کشت ترخون در گلدان ابتدا گلدانی با دهانه ۱۵ سانتی متر انتخاب نموده و کف آن را با سنگ ریزه پر کنید بعد با ترکیب خاکی که قبلا اشاره شد گلدان را پر کنید. سپس بذور را با کمی فاصله از هم روی سطح خاک گلدان بپاشید. در ادامه مقداری ورمی کمپوست و خاک روی بذرها ریخته و با استفاده از آب پاش گلدان را آبیاری کنید. برای تسریع رشد بذور روی گلدان را با نایلون شفافی بپوشانید و هر روز یک الی دو ساعت نایلون را کنار زده تا دچار کپک و قارچ نشود. حدود یک الی دوماه ترخون ها آماده برداشت خواهند شد. این سبزی در طول سال دو الی سه بار برداشت می شود اما تعداد دفعات برداشت به نحوه مراقبت و نگهداری شما بستگی دارد.
چند نکته:
- معمولا گیاه ترخون بعد از ۷ هفته پرپشت خواهد شد به این ترتیب برای به تعویق انداختن گلدهی مرتب آن را هرس نمایید.
- این گیاه به طور کلی به کود زیادی احتیاج ندارد هرچند ابتدای فصل بهار زمان مناسبی برای کوددهی آن می باشد. ضمنا می توانید بعد از براشت برگ گیاه در اواخر تابستان مجددا به آن کود بدهید.
- آبیاری گیاه را منظم انجام بدهید. در فواصل آبیاری اجازه دهید خاک تقریبا خشک شده سپس به آبیاری بپردازید.
منبع : آرگا