در سال های ۷۰۴-۷۱۲ این گنبد به دستور اولجایتو یکی از پادشاهان مغولی که به سلطان محمد خدا بنده شهرت دارد ساخته شده است. وظیفه نظارت بر ساخت این بنای باشکوه و تاریخی بر عهده خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی بوده است و در حال حاضر این مسجد در زنجان واقع شده است. همچنین بخشی از این بنا آرامگاه سلطان محمد خدا بنده است. نمای زیبای این گند نیلی از دور همانند فیروزه ای در دشت سلطانیه، است این گنبد دو پوش دارای جذابیت ها و نمای بی نظیر است.
آشنایی بیشتر با گنبد سلطانیه:
این بنا به قدری ارزشمند است که در بسیاری از متون باستانی به آن اشاره شده است و باستان شناسان ایرانی و غربی بر روی آن تحقیقات گسترده ای انجام داده اند. نمای اصلی این گند با استفاده از آجر و ساخته شده است و گنبد آن نیز از رنگ فیروزه ای و لاجوردی تشکیل شده است. تزیینات معرق کاری شده این بنا آن را بسیار دیدنی کرده اند و نمای خاصی به آن بخشیده اند.
بخش جنوبی از مسجد دارای محرابی با حاشیه های گچبری شده است و بخش اصلی ساختمان نیز آرامگاه است و با نام تربت خانه شهرت یافته است. در بسیاری از منابع اینگونه ذکر شده است که در این گنبد آرامگاه ملاحسن کاشی قرار دارد. همچنین اطلاعات دقیق در رابطه با دوران ساخت این بنا در دست نمی باشد و برخی اینگونه اشاره کرده اند که قدمت آن به دوران شاه طهماسب و ایلخانان باز می گردد.
جاذبه های بنا:
بناهای تاریخی مانند مسجد زیبای سلطانیه به لحاظ معماری خود دارای ارزش و اهمیت هستند و یکی از مهم ترین جذابیت هایی که در اینگونه از بناها می توان مشاهده کرد معماری باشکوه و ارزشمند آن ها است. این بنا از یک معماری بی نظیر با کاشی کاری های طلایی رنگ برخوردار است نقش های چهار گوش موجود بر روی دیوار نیز از دیگر جذابیت های آن به شمار می روند.
گنبد خانه، سردابه و تربت خانه از مهم ترین بخش های گنبد سلطانیه هستند و جالب ایت بدانید این گنبد او اولین گنبدهای آجری در دینا به شمار می ورد که دارای وسعت بسیار زیادی است. همچنین از اولین گنبدهای دو جداره است و دارای نمونه هایی از بافت قدیمی یک معماری ارزشمند است.
دو جداره بودن این گنبد موجب شده است تا ضخامت آن بیشتر شود و مقاومت بالایی داشته باشد که این بنا را در مقابل آسیب های جدی همچون زلزله مقاوم کرده است. شباهت این گنبد به معماری کلیساها یکی از دیگر از نقاط جذب آن است.
منبع : آرگا
