در زندگی اجتماعی افراد با کانونی وسیع تر ای خانواده با عنوان جامعه رو به رو هستند و جامعه تشکیل شده از انسان ها است و انسان مهم ترین عنصر در شکل گیری جامعه است. در سطح جامعه انسان با روابط اجتماعی سرو کار دارد و این موجب می شود تا به تدریج افراد انسانی در قبال یکدیگر احساس مسئولیت پیدا کنند. داشتن شعور اجتماعی در یک جامعه نیز بر گرفته از حس نوع دوستی و انسان دوستی است و البته در مفاهیم گسترده تر از این نیز جای می گیرد.
شعور اجتماعی چیست؟
شما در زندگی روزمره خود در مسیر کار تا منزل یا در هنگام خرید و مکان های مختلف با افراد مختلفی از جامعه خود رو به رو هستید به عنوان مثال ممکن است شما به داروخانه بروید و برای تهیه داروهای خود با فردی نیازمند مواجه شوید که با وجود نیاز شدید به دارو توانایی و قدرت خرید آن را ندارد در چنین حالتی مسئولیت اجتماعی شما در قبال این فرد چه خواهد بود؟
فردی که دارای سطحی از شعور است در قبال چنین فردی احساس مسئولیت می کند و به عنوان یک شهروند خود را ملزم می کند تا در حد توان به رفع مشکل انسان نیازمند بپردازد.
مسئولیت و هوش اجتماعی نشان دهنده میزان تعهد فرد به بایدها و نبایدها یک جامعه است که بایدها و نبایدها در دوران خود هنجارهای ارزشی مختلفی را نیز جای داده اند. افرادی که دارای شعوری بالا در جامعه هستند به خوبی می توانند روابط میان خود و دیگران مدیریت کنند و مفاهیم ارتباطی و عناصر آن را به خوبی تشخیص می دهند.
موضوعی که در این میان حائز اهمیت این است که همه باید به عنوان عضوی اثربخش در جامعه حقوق خود و دیگران را بدانیم و به خوبی به آن واقف باشیم.
مسئولیت پذیری در قبال یکدیگر و کمک به هم نوعان نوعی فرهنگ و شعور است که با فرهنگ سازی و نهادینه کردن ارزش های انسانی در افراد یک جامعه ایجاد می شود و مسئولان باید از طریق ابزارهای تاثیرگذار فرهنگی این خصلت را در سطح جامعه نهادینه کنند تا افراد یک جامعه به میزان بالایی از هوش اجتماعی دست یابند.
در سطحی دیگر از شعور؛ به رعایت قوانین و پای بندی به آن می توان اشاره کرد که افراد یک جامعه به بالا رفتن این سطح اجتماعی به تمام قوانین پای بند خواهند بود به عنوان مثال قوانین راهنمایی و رانندگی و رعایت چراغ قرمز نشان دهنده نهادینه شدن شعور به لحاظ اجتماعی در افراد است.
اما باید دید که برای برخورداری اعضای یک جامعه از این سطح شعور چه باید کرد؟ تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان می دهد که رسانه عامل بسیار مهمی در این زمینه است و می تواند به بالا بردن سطح مسئولیت در اجتماع کمک فراوانی کند.
رسانه می تواند از طریق ارائه فیلم های آموزنده و جذب مخاطب حول محورهای اجتماعی آموزش های لازم را برای مسئولیت پذیری اجتماعی به شهروندان بیاموزد و این رفتارهای پسندیده را در آنها نهادینه کند.
برخی از صاحبنظران در زمینه شعور، نظرات مختلفی دارند به عنوان مثال برخی از آنها انسانیت را محور این موضوع قرار می دهند و برخی دیگر نیز قانون را با اهمیت تر می دانند در این زمینه گاندی می گوید:
“انسان بر قانون مقدم است.” و کلبرگ در ادامه صحبت های او اینگونه بیان می کند: “بالاترین نمره ای که می توان به یک مغز داد همین است”
برخی ویژگی های افراد با شعور و با فرهنگ
وجدان کاری و مسئولیت پذیری : افراد مسئولیت پذیر در برابر خود و دیگران پاسخگو هستند، در واقع مسئولیت پذیری را داشتن تعهد درونی به منظور انجام فعالیت هایی که بر عهده فرد گذاشته شده است، تعریف می کنند.
انسان با فرهنگ و با شعور، مسئولیت کارهای خود و پاسخگویی در برابر آن را برعهده گرفته و اگر اشتباهی انجام دهد، در صدد اصلاح آن تلاش خود را به کار می گیرد، این رفتار افراد از جمله ویژگی های مثبت جامعه محسوب می شود. 
احساس مسئولیت هر شهروند نسبت به شهر خود، در واقع احترام به حقوق خود و دیگران محسوب می شود و در نظر دیگران فردی قابل اعتماد خواهد بود.
صلح جویی : صلح در لغت به معنی آشتی است و انسان های با فرهنگ، افرادی صلح جو هستند که به دنبال ایجاد شرایطی آرام، بی دغدغه و به دور از هر گونه تشویق، کشمش و ستیز می باشند.
انعطاف پذیری : توانایی سازگاری افکار و رفتار با تغییرات محیط را انعطاف پذیری می گویند، از ویژگی های این افراد؛ نرم خویی آنها و اینکه به هنگام قرار گرفتن در موقعیت های سخت بدون اینکه بشکنند با شرایط کنار خواهند آمد. انعطاف پذیری برای داشتن یک زندگی سالم خانوادگی و اجتماعی ضروری و حیاتی می باشد.
احترام به حقوق دیگران : در واقع احترام گذاشتن به شخص یا چیزی، یعنی اینکه برای آن شخص یا چیز، ارزش قائل هستید. مراعات حقوق دیگران و رعایت ادب و احترام از ویژگی هایی هستند که به راحتی می توانند قدرت فردی انسان را افزایش دهند، حتی رعایت این موارد می تواند احترام متقابل را به همراه داشته باشد، افراد با شعور و با فرهنگ برای حقوق خود، بزرگ تر ها، کوچکتر ها و … احترام قائل هستند.
وقت شناس بودن : افراد با فرهنگ، انسان های وقت شناسی هستند و این افراد علاوه بر اینکه در دیدار ها و قرار های دوستانه خود در وقت معین حاضر می شوند، کار یا وظیفه شان را نیز در وقت معین به اتمام می رسانند، افراد با فرهنگ حتی در صورت دیر کردن برای ۵ دقیقه نیز آن را اطلاع خواهند داد.
منبع : آرگا
