عزت نفس در اسلام؛ ابتدا از خداوند نشات می گیرد و چون خدا دانای مطلق و شکست ناپذیر دارای عزت نفس که این صفت را در بندگان خود نیز ایجاد کرده است و انسان چون اشرف مخلوقات شمرده می شود دارای عزت نفس است و از سوی خداوند عزت دریافت می کند اما برخی از افراد این عزت نفس درونی خود را پیدا می کنند و برخی مانع بروز و موجب سرکوبی آن در خود می شوند و همین عامل موجب تفاوت انسان ها در داشتن عزت نفس در زندگی است.
عزت نفس در اسلام:
قبل از اینکه علم روانشناسی در جامعه کنونی تاکید خود را بر افزایش عزت نفس در انسان بیشتر کند و آن را بیان کند دیدن اسلام اشارات مستقیم و غیر مستقیمی به آن داشته است و در قرآن کریم نیز به عنوان بالاترین سرمایه و نعمت انسانی که خداوند به انسان عطا کرده است بیان شده است.
اسلام نفس انسان را عامل ارزشمندی می داند که موجب معامله و ارتباط عمیق انسان با پروردگارش می شود و آنقدر ارزشمند و مهم شمرده می شود که جر با خدا نمی توان آن را معامله کرد و معامله نفس با یک عامل بیرونی می تواند حقیر شمرده شود و عزت نفس انسان را زیر سوال ببرد.
در رابطه با عزت نفس امام صادق(ع) فرموده اند: ” انا من بالنفس النفسیه البها” بهای نفس گرانبها را پروردگارش قرار می دهم.
در قرآن کریم در سوره های مختلفی از آن در رابطه با عزت نفس بیان شده است و خداوند در بیشتر این آیات بیان می کند که برای به دست آوردن عزت واقعی باید آن را از صاحب عزت که پروردگار حقیقی است جویا شد. همچنین در این آیات به اهمیت عزت در افزایش دین و ایمان نیز اشاره شده است که فرد را به کمال حقیقی می رساند.
در سوره نسا آیه ۱۳۹، فاطر آیه ۱۰ و یونس آیه ۶۵ خداوند فرموده است:لذا اگر کسی به دنبال کسب عزت باشد راهی ندارد مگر این که خداوند آن را به او عطا فرماید؛ و در راستای ایمان و اطاعت از خداوند است که انسان دارای عزت می شود.
پیامبر اکرم در حدیث خود به عزت نفس در انسان اشاره کرده اند و اینگونه بیان می کنند:
ان ربکم یقول کل یوم: أنا العزیز، فمن أراد عز الدارین فلیطع العزیز”: پروردگار شما همه روز مىگوید: منم عزیز؛ و هر کس عزت دو جهان خواهد باید اطاعت عزیزکند. (تفسیر نور الثقلین، ج۴، ص ۳۵۲)
همچنین امام حسین(ع)فرموده اند:
“و اذا اردت عزا بلا عشیره، و هیبه بلا سلطان، فاخرج من ذل معصیه اللَّه الى عز طاعه اللَّه” هر گاه بخواهی بدون داشتن قبیله عزیز باشی و بدون قدرت حکومت هیبت داشته باشی از سایه ذلت معصیت خدا بدر آی و در پناه عزت اطاعت او قرار گیر.
امام صادق درباره عزت نفس و تاثیر آن در برخورد با مشکلات فرموده است که انسان زمانی که با فقر و مشکلات رو به رو می شود به دلیل فشار مشکلات و تنگدستی مورد آزار قرار می گیرد و این موجب می شود تا در برابر ای سختی ها کم بیاورد و به خداوند شکایت کند و در این میان افرادی که دارای عزت نفس بالایی هستند می توانند به راحتی با این مشکلات رو به رو شوند.
عزت نفس در اسلام، به میزانی دارای ارزش و اهمیت است که در بیشتر آیات و روایات پیامبران و ائمه به آن اشاره شده است و همچنین در قرآن کریم نیز آیات مختلفی در این رابطه وجود دارد.
در نهج البلاغه نیز به عزت نفس در اسلام اشاره شده است و امام علی در این رابطه فرموده اند ” مردن این است که بمانید ولی مغلوب و مقهور باشید و زندگی این است که بمیرید ولی پیروز باشید”
این اشارات امام علی نشان می دهد که عزت نفس در زندگی انسان به قدری دارای اهمیت است که فرد با وجود مشکلات نباید آن را با مادیات زندگی عوض کند و عزت نفس خود را لطمه دار کند.
منبع : آرگا
