وظیفه اصلی هورمن پرولاکتین تکامل سینه ها در دوران بارداری و تحریک تولید شیر در سینه ها می باشد. این هورمن هم در مردان و هم در زنان وجود دارد و مقدار آن در بانوان بیشتر است. علاوه بر سینه تخمدان، بیضه، غدد لنفاوی و کبد هم این هورمن را دریافت می کنند. برای آشنایی با علایم پرولاکتین بالا و روش های درمان آن در ادامه این مقاله همراهمان باشید.
پرولاکتین چیست؟
نقش پرولاکتین در بدن:
بیش از سیصد عملکرد مختلف برای این هورمون در مهره‌داران گزارش شده است، اما وظیفه اصلی پرولاکتین تحریک سلول‌های سینه برای تولید شیر می‌باشد. این در حالی است که ترشح زیاد آن موجب آمنوره و ناباروری می‌گردد. هورمون پرولاکتین در زمان حاملگی سبب رشد غدد شیری سینه شده و سینه را آماده شیردهی در بعد از زایمان می گرداند، اما تا وقتی که جنین از رحم مادر خارج نشده است هیچ شیری ترشح نمی‌شود یا در صورت ترشح بسیار ناچیز است. زمانی که نوزاد متولد شود، هورمون پرولاکتین جهش ترشح پیدا کرده و منجر به ترشح شیر از سینه می شود و با مکیدن سینه توسط نوزاد، میزان پرولاکتین افزایش یافته و بعد از گذشت دو یا سه ساعت، میزان آن مجدد در بدن کاهش می یابد و به تدریج بدن عادت می‌کند حتی اگر مقدار پرولاکتین بالا نباشد، ترشح شیر از سینه اتفاق می افتد. یکی از دلایلی که بانوان در طی دوران شیردهی به طور معمول، مجدد حامله نمی‌شوند این است که مقادیر زیاد پرولاکتین تولید هورمون‌هایی که سبب تخمک‌گذاری می‌شوند را مهار می گرداند اما این مسئله به طور قطع برای تمام خانم ها صادق نیست. پرولاکتین در میل جنسی نیز موثر بوده و به همین علت آن را هورمون عشق می گویند. تولید پرولاکتین به وسیله هیپوفیز تحت کنترل یک واسطه عصبی بنام دوپامین است. دوپامین موجب مهار ترشح پرولاکتین می شود. در انسان این هورمون در متابولیسم، عملکرد سیستم ایمنی و پانکراس نیز نقش دارد. پرولاکتین با مهار ترشح GnRH از علل ناباروری در دوران شیردهی می باشد. هورمن پرولاکتین روند تولید آندروژن آدرنال را تحریک کرده و افزایش آندروژن می‌تواند منجر به افزایش وزن و پرمویی شود.
پرولاکتین بالا چیست و چه عللی دارد؟
دلایل پرولاکتین بالا در زنان چیست؟
افزایش پرولاکتین در بانوان می توان به دلایل طبیعی و گاه غیر طبیعی اتفاق بیفتد.
دلایل طبیعی:
در طول بارداری و شیردهی افزایش پرولاکتین بالا کاملا طبیعی می باشد. در هنگامی که استرس روحی وجود دارد و در وقت خواب میزان آن به طور معمول بالا می رود.
دلایل غیر طبیعی:
کم کاری تیروئید،استفاده از برخی داروها به خصوص داروهایی که برای درمان بیماری های روانی می باششد، بیماریهای کبد و کلیه ها و تخمدان ها، وجود تومورهای هیپوفیز تحریک نوک سینه ها، صدمات و ضایعات قفسه سینه به خاطر درگیری اعصاب سینه ها
علایم پرولاکتین بالا:
علایم پرولاکتین بالا در بانوان به شرح زیر می باشد:
- پریودی نامنظم و غیر طبیعی و یا قطع پریودی
- ترشح شیر از نوک سینه هنگامی که در دوران حاملگی و یا شیردهی قرار ندارید
- رابطه جنسی دردناک به خاطر مرطوب نشدن واژن
نشانه های پرولاکتین بالا در آقایان:
علایم پرولاکتین بالا در مردان نیز به شرح زیر می باشد:
- عدم امکان نعوظ
- کم شدن موی بدن
- داشتن سینه های بزرگ و غیر طبیعی
- کم شدن تراکم استخوانی
- کم کاری غده هیپوفیز، به خاطر فشارهای ناشی از وجود تومور
- کم شدن میل جنسی
- سردرد
- اختلال در بینایی
- ناباروری
روش های درمان پرولاکتین بالا:
اگر دلیلی برای پرولاکتین بالا خون وجود داشته باشد، می باید دلیل اصلی رفع شود. به طور مثال اگر علت دارو است باید پزشک معالج در مورد قطع و یا تغییر آن تصمیم جدی بگیرد. و یا اگر دلیل کم کاری تیروئید می‌باشد، باید کم کاری تیروئید درمان شود. پرولاکتین بالا خون سبب کم کاری غدد جنسی و کاهش تراکم استخوان می گردد که باید درمان شود. برای درمان افزایش پرولاکتین خون داروهای بسیار موثری وجود دارند ولی پس از اتمام درمان بیمار باید تحت نظر پزشک باشد تا در صورت شدت گرفتن بیماری، مجددا درمان را شروع کند. بیمارانی که نمی‌توانند داروی خوراکی مصرف نمایند، بیمارانی که حتی با درمان اندازه توده هیپوفیز آنها کاهش نمی یابد و بیمارانی که بعد از درمان هنوز دارای اختلالات بینائی هستند، باید تحت عمل جراحی قرار بگیرند.
به طور معمول داروهای خوراکی توانایی کاهش تولید پرولاکتین و برطرف نمودن علایم پرولاکتین بالا را دارند. همچنین ممکن است مصرف داروها باعث کوچک شدن تومور شوند. پزشکان به طور معمول از داروهایی که به عنوان آگونیست‌های دوپامین شناخته شده هستند برای درمان پرولاکتین بالا بهره می گیرند. این داروها معمولا تاثیراتی شبیه به دوپامین -ماده شیمیایی موجود در مغز که تولید پرولاکتین را کنترل می‌کند، دارند. ولی تاثیر این داروها بسیار بیشتر و اثر گذاری آنها بسیار قوی تر از دوپامین می باشد. از داروهایی که برای درمان این بیماری بیشتر تجویز می کنند می‌توان به بروموکریپتین (پارلودل) و کابرگولین اشاره کرد. این داروها تولید پرولاکتین را کم می کند و در بیشتر افراد سبب کاهش سایز تومور می گردد.
در بیشتر موارد دلیل بالا بودن پرولاکتین نامعلوم است. اندازه‌گیری میزان پرولاکتین خون و تست‌های تیروئید و غیره و انجام MRI از نظر وجود تومور هیپوفیز برای تشخیص علایم پرولاکتین بالا توصیه می گردد.
توجه داشته باشید که بانوان باید قبل از اقدام به بارداری مشکل پرولاکتین و تیروئید را حل کنند زیرا این عارضه تاثیرات منفی بر روی بارداری دارد و احتمال سقط جنین را بالا می برد.
منبع : آرگا
