کردار شناسی به بررسی و مطالعه رفتارهای حیوانات در زیستگاه های طبیعی آن ها می پردازد. نظریه های روان شناختی بر مبنای نظریه های کردارشناسی سبب ایجاد رشته هایی مانند نظریه دلبستگی و روان شناسی تکاملی شده اند. برای آشنایی با مفهوم نظریه کردار شناسی با ما همراه باشید.
نظریه کردار شناسی چیست؟
کردار شناسی از رشته هایی است که رفتارهای حیوانات را در زیستگاه های طبیعی آن ها مورد مطالعه قرار می دهد. به عبارتی این علم به بررسی تکاملی رفتار جانوران در محیط طبیعی آن ها می پردازد. به صورت گسترده کردار شناسی بر فرایندهای رفتار در بین گونه های جانوران تمرکز دارد.
کردار شناسی به عنوان یک رشته، زیرگروهی از زیست شناسی عنوان شده ولی با توجه به تمرکز آن بر رفتار در دانشکده های روان شناسی قرار دارد. با این حال، نظریه های روان شناختی بر پایه نظریه های کردار شناسی سبب ایجاد رشته هایی مانند زیست شناسی اجتماعی، روان شناسی تکاملی و نظریه دلبستگی شده است.
جدیدترین شاخه کردار شناسی، کردار شناسی انسانی است که به اهمیت تکامل و سازگاری رفتار انسانی در جامعه می پردازد. با توجه به این که روان شناسی، تا حدودی علم بین رشته ای محسوب می شود برخی از نظریه های آن از دیگر علوم برگرفته شده است.
یکی از رشته هایی که اثر عمیقی بر روان شناسی بخصوص روان شناسی رشد دارد، رویکرد تکاملی می باشد. رویکردهای تکاملی انسان را در بافت وسیعی قرار می دهند. یعنی دنیای حیوانات و گذشته دور انسان. نوع انسان تنها قسمتی از جهان بزرگ و در حال تکامل جانوران می باشد.
رویکرد تکاملی شامل چند رشته زیر است:
- کردار شناسی: مطالعه رفتارهای یک گونه در محیط طبیعی خود بخصوص رفتارهایی که از نظر تکاملی قابل ملاحظه می باشند.
- زیست شناسی اجتماعی: تمرکز بر اساس تکامل و ژنتیک رفتار انسانی
- روان شناسی تکاملی: بررسی ریشه های روان شناسی انسان در انطباق پیشینیان با محیط
در این میان کردار شناسی نقش پررنگ تری در روان شناسی رشد دارد که شامل ظهور نظریه هایی می باشد که بر مبنای آن چه کردار شناسان از مطالعه دیگر حیوانات به دست آورده اند به بیان رابطه نوزاد و والد می پردازد.
اهمیت رشته کردار شناسی
یکی از اهمیت های کردار شناسی این است که نظریه ها و مشاهدات آن ها سبب شده ما به عنوان انسان و نه به عنوان یک موجود مجزا از دیگر موجودات، بلکه به عنوان موجودی که با دیگر حیوانات ویژگی های مشترک دارد بنگریم.
این نکته سبب می شود درک بهتری از رفتار انسان داشته باشیم و بتوانیم در طراحی مباحث آموزشی، تربیتی و درمانی از آن استفاده کنیم. مهم ترین نظریه در کردار شناسی، نظریه دلبستگی جان بالبی می باشد. همانطور که اشاره شد کردار شناسی شاخه ای از جانورشناسی است که به مطالعه علمی رفتار حیوانات در شرایط طبیعی زیست آن ها می پردازد.
از نظر کردار شناسان هر رفتاری که از حیوان سر می زند بیانگر یک ویژگی تکاملی می باشد. به بیان دیگر رفتاری که در یک حیوان خاص مشاهده می شود در طول تکامل ایجاد شده است. کردار شناسی ریشه های عملی خود را مدیون چارلز داروین و پرنده شناسان امریکایی و آلمانی اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ می باشد.
کردار شناسی در طول دهه ۱۹۳۰ با فعالیت های نیکولاس تینبرگن هلندی و کنراد لورنز اتریشی و کارل فون فریش شروع شد. این افراد با همکاری یکدیگر بیشتر مفاهیم کلیدی کردارشناسی را به وجود آورند. کردار شناسی با چهار مفهوم اصلی رفتار غریزی خاص گونه، دیدگاه تکاملی، زمینه های یادگیری و روش کردار شناختی مشخص می شود.
قابل ذکر است نظریه کردارشناسی جان بالبی از مهم ترین موارد تعیین کننده شخصیت فرد در بزرگسالی، چگونگی ارتباط او با والدین یا مراقب اصلی اش یعنی مادر می باشد. در پایان این مطلب همچنین می توانید برای آشنایی با نظریه اسکینر و نظریه دلبستگی از این مقالات نیز بازدید نمایید.
منبع : آرگا
