پارچه یکی از اختراعات مهم و کاربردی بشر محسوب می شود. این کالا به علت تنوعی که در ماده اولیه تولید آن وجود دارد در جنس های مختلفی به تولید می رسد. اگر مایلید تا با مراحل تولید پارچه آشنا شوید با ادامه مطلب همراه ما باشد.
آشنایی با مراحل تولید پارچه
تولید پارچه فرایند طولانی دارد. این کار یکی از اساسی ترین صنایع دنیا محسوب می شود. پارچه یکی از مهم ترین و کاربردی ترین اختراعات بشر است که تنوع بالایی دارد زیرا مواد اولیه مختلفی در ساخت آن استفاده می شود.
حال جای سوال است که چه مواد اولیه ای برای تهیه پارچه به کار می رود و مراحل تولید پارچه به چه صورت است؟ با ادامه مطلب همراه ما باشید تا در این زمینه اطلاعات کافی کسب کنید.
انواع مواد اولیه برای تولید پارچه
الیاف طبیعی مانند پشم، ابریشم و پنبه یا الیاف مصنوعی مثل نایلون و پلی استر و ریون در تولید پارچه لباس به کار گرفته می شوند. پشم، پنبه، ابریشم، کتان و کنف نرمی و لطافت زیادی دارند که سبب شده اکثریت از پارچه های با الیاف طبیعی بیشتر استقبال کنند.
البته این به معنی بی اهمیت بودن الیاف مصنوعی نیست. با افزایش تقاضای مردم برای خرید انواع لباس باکیفیت که ماده اولیه آن جنس مرغوبی داشته باشد بیشتر نساجی ها به مواد اولیه مصنوعی روی آوردند. زیرا صاحبان این کسب و کار عقیده دارند الیاف مصنوعی همه ویژگی های لباس را تعیین می کند.
در حقیقت میزان گرمایی که ارائه می دهند، وزن لباس، تنفس و بافت لباس همگی به الیاف اولیه آن ارتباط مستقیم دارند. در ادامه با الیاف طبیعی و مصنوعی ساخت پارچه بیشتر آشنا می شوید.
انواع الیاف طبیعی برای تولید پارچه
از جمله الیاف طبیعی برای تولید پارچه عبارت است از:
۱. پنبه یکی از کاربردی ترین الیاف طبیعی برای ساخت پارچه است. پنبه رسانای گرما بوده و از این رو خنک است. لباس های پنبه ای برای بهار و تابستان عالی هستند. پنبه ماده اولیه با انعطاف پذیری زیادی است. لکه گیری لباس پنبه ای ساده بوده و توانایی بالایی در جذب آب دارد. همچنین در مقابل ساییدگی هم مقاوم است.
لباس پنبه ای فاقد عناصر حساسیت زاد بوده و می توان آن را با حرارت و آب داغ به سادگی شست و ضدعفونی کرد. در کشور ما لباس پنبه ای را نخی می نامند. لباس پنبه ای بعد از استفاده بهتر است خوب خشک شده تا بوی ناشی از تعریق در آن ها برطرف شود.
۲. کتان نیز مانند پنبه مقاومت زیادی دارد و سریعتر از الیاف پنبه ای تمیز می شود. این محصول در کشور ما کشت نمی شود. کتان سطح صاف و درخشنده دارد. رنگرزی کتان به روند رنگرزی پنبه شبیه بوده ولی در حالت پارچه صورت می گیرد.
میزان جذب پنبه و کتان نسبتا یکسان بوده با این تفاوت که پنبه دیرتر از کتان خشک می شود. از این رو بیشتر حوله ها را از کتان می سازند. کتان دارای آبرفتگی بوده و وقتی مرطوب است باید اتو شود تا جلا و درخشندگی خود را حفظ کند. این ماده اولیه پارچه نسبت به الیاف پنبه ای در مقابل حرارت و نور آفتاب مقاومت کمتری دارد.
۳. الیاف ابریشمی از کرم ابریشم تهیه می شود. یکی از لطیف ترین، نازک ترین و سبک ترین انواع پارچه از ابریشم تهیه می شود. ابریشم در کشور ما در تولید لباس زنانه بیشتر کاربرد دارد. ابریشم در مقابل چروک مقاومت خوبی داشته و از ویژگی های آن می توان به قدرت جذب آب بالا، حساس بودن به مواد اکسید کننده و نور آفتاب است.
۵. پشم یکی از بهترین الیاف طبیعی برای فصل سرد سال است. پشم گوسفند، بز و شتر در تولید پارچه های پشمی کاربرد دارد. الیاف پشمی خالص رنگ سفید شیری داشته و هر چه خالص تر سفیدتر هستند. الیاف پشم هوا را بین خود نگه داشته و این عامل سبب می شود در مقابل سرما عایق خوبی باشند.
پارچه پشمی را بعد از شستن نباید آویزان شود و بهتر است روی یک پارچه دیگر پهن گردد. این الیاف در مقابل حرارت و آفتاب حساس است. به این ترتیب اگر مدت زیادی در معرض آفتاب باشد مقاومت خود را از دست می دهند.
انواع الیاف مصنوعی برای تولید پارچه
از جمله الیاف مصنوعی برای تولید پارچه عبارت است از:
۱. الیاف ویسکوز که رسانای حرارت هستند و جذب رطوبت تقریبا بالایی دارند. به طور مثال جذب رطوبت ویسکوز در مواردی از پنبه ۵۰ درصد بیشتر است. با توجه به این که ویسکوز محصولی طبیعی نیست به تدریج خاصیت ارتجاعی خود را از دست می دهد و اتوکشی آن ضروری است.
۲. پلی استر که از پلیمرهای مبتنی بر روغن تهیه می شود. میزان مقاومت پلی استر در مقابل چروک خیلی بهتر است. این الیاف مصنوعی در ترکیب با الیاف طبیعی معمولا استفاده می شود. کیفیت بیشتر پلی استر سبب شده در تهیه لباس های راحت و کاربردی به کار رود.
پلی استر دوام و انعطاف پذیری بالایی دارد و در کنار اقتصادی بودن هزینه تهیه آن سبب محبوبیت این الیاف شده است.
۳. نایلون یکی از الیاف کاملا مصنوعی و پلیمری است. نایلون به علت انعطاف پذیری زیاد در صنعت نساجی بیشتر استفاده می شود. نایلون موجب ورود الیاف پلاستیکی به صنعت نساجی و رشد چشمگیر این صنعت شد. معمولا برای تولید جوراب الیاف نایلونی استفاده می شود.
الیاف نایلونی سریعتر خشک شده و جذب رطوبت کمی دارد. لباس نایلونی برای فصل تابستان مناسب نیست.
تولید پارچه چه مراحلی دارد؟
با توجه به نوع الیاف استفاده شده مراحل تولید پارچه تا حدودی متفاوت است ولی در اکثر آن ها مراحل زیر طی می شود:
تولید و تمیز کردن الیاف
الیاف مختلفی در تولید پارچه به کار می رود. الیاف طبیعی مانند پنبه و کتان در مزارع کشت شده و الیاف مصنوعی در کارگاه ها توسط انسان تولید می شوند. از الیاف طبیعی برای تولید پارچه های بادوام و باکیفیت بیشتر استفاده می شود.
الیاف طبیعی تولید شده از مزرعه و حیوانات بایستی تمیز شده تا ناخالصی آن برطرف شود. مرحله تمیزکاری الیاف اجباری بوده ولی گاهی بعد از آماده سازی پارچه تمیز می شوند.
شانه زنی و تاباندن الیاف
شانه زدن الیاف اهمیت زیادی دارد. پنبه و پشم خام در هم تنیده هستند. از این رو شانه زدن الیاف سبب شده همگی در یک مسیر قرار گیرند. رشته های آن نمایان شده و برای تاباندن آماده گردند. مرحله تاباندن الیاف و تولید اولیه نخ شبیه ریسیدن است.
الیاف شانه شده کاملا کشیده شده و تابانده می شوند. دو نوع چرخش حلقه ای و روتور در این حالت به کار می رود که سبب کشیده شدن مداوم الیاف می شود. میزان پیچ در هر اینچ، کیفیت نخ را نشان می دهد. به طوری که نخ های تک رشته ظریف هستند و نخ های دو یا سه رشته ضخامت بیشتری دارند.
تکسچره شدن
این مرحله برای الیاف مصنوعی ضروری است. این الیاف ویژگی های الیاف طبیعی را ندارند. از این رو باید موادی به ان ها اضافه شود که برخی ویژگی های الیاف طبیعی را پیدا کنند. روند تکسچره شدن کشسانی الیاف را ارتقا می بخشد تا برای تولید پارچه مناسب شوند.
آهار زنی
ممکن است در مراحل قبل برخی الیاف مقاومت نکرده و در برابر پیچ و تاب دوام نیاورند. از این رو مواد شیمیایی مثل پلی ونیل الکل به نخ اضافه شده تا در مراحل بعد دوام بیاورد. آهار ماده غلیظی است که خاصیت چسبندگی شیمیایی دارد و برای افزایش مقاومت نخ به آن افزوده می شود.
بافتن پارچه
از ترکیب رشته های نخ در زاویه های مختلف پارچه درست می شود. این زاویه ها مختلف هستند. رشته های طولی را تار و رشته های عرضی پود نامیده می شوند. در این مرحله دستگاه بافندگی به کار گرفته می شود. ظاهر پارچه در دستگاه بافندگی تغییر می کند. مرحله بافت پارچه به شیوه های زیر انجام می شود.
۱. مرسوم ترین روش بافت پارچه استفاده از روش تار و پود است. معمولا دو رشته نخ در دو سمت به هم تنیده شده و طول و عرض پارچه را ایجاد می کنند. اول دو گروه از تارها باز شده و پود از بین آن ها عبور داده می شود. بعد نخ جدید اضافه شده و توسط یک شفت بازگردانده می شود.
نخ ها روی میله قطع شده و در نهایت پارچه بافته شده از میله جدا می گردد. پارچه های فاستونی، ساتن و تترون به این شیوه تولید می شوند.
۲. روش بعدی بافت حلقوی است. به این شکل که اول حلقه ای تولید شده و باقی نخ ها با اتصال به آن یک بافت حلقوی را ایجاد می کنند. این روش با دست یا دستگاه های بافندگی سیلندری و تخت صورت می گیرد. به این ترتیب با الگوی خطی مواجه نیستیم. پارچه کشباف به این شیوه تولید می شود. ویژگی کشسانی پارچه می تواند در یک یا هر دو جهت باشد.
۳. در این روش پارچه به طور مستقیم از الیاف تولید می شود. الیاف با هم اتصال و پیوستگی ایجاد کرده و مرحله بافندگی حذف می شود. در تولید پارچه بدون بافت از موادی مثل چسب و عملیات حرارت دهی الیاف و … استفاده می شود.
گرفتن پرز پارچه
بعد از بافت پارچه، معمولا پرز الیاف از بین پارچه خارج می شود. به این ترتیب بایستی این پرزها برطرف گردند. رایج ترین راه انجام این کار حرارت است. پارچه را از روی صفحات با حرارت کنترل شده و مرطوب عبور می دهند. پرزها می سوزند و پارچه سالم باقی می ماند. رطوبت از دود جلوگیری می کند.
مرسریزه نمودن پارچه
از مراحل مهم تولید پارچه به منظور افزایش مقاومت و درخشش آن مرسریزه کردن می باشد. به طور مثال پارچه پنبه ای درون مواد قلیایی مثل سود، پتاس و آمونیاک قرار می گیرد. این مرحله برای کیفیت پارچه مزایایی دارد از جمله این که سبب ارتقای قدرت جذب آب، افزایش تغییر طول پارچه، افزایش مقاومت و کشش و زیاد شدن قدرت جذب رنگ را موجب می شود.
رنگرزی
آخرین مرحله تولید پارچه رنگرزی است. پارچه آماده شده بدون رنگ است. برای داشتن ظاهر مناسب بایستی رنگ مورد نظر به پارچه اضافه شود. برای رنگرزی روش های مختلفی وجود دارد. بعد از تولید رشته های نخ رنگرزی انجام می شود ولی بعد از تولید پارچه و در مرحله پایانی نیز می توان آن را رنگ نمود.
پارچه های بدون رنگ توسط کارخانه به شرکت های مختلف فرستاده می شوند تا با روش هایی پارچه خام را رنگ بزنند. در پایان این مطلب همچنین می توانید برای اطلاع از خصوصیات پارچه گیاهی و آشنایی با انواع پارچه و خصوصیات پارچه های مختلف روی لینک ها کلیک و از این مقالات نیز بازدید نمایید.
منبع : آرگا
