قسمت عمده ای از عوارض پیوند مغز استخوان که با فاصله کم نسبت به پیوند مغز استخوان رخ می دهند، به شیمی درمانی و سایر درمان هایی مربوط می شود که پیش از دریافت پیوند، با هدف از بین بردن سلول های بیمار انجام می شود. دیگر عوارض پیوند، احتمال دارد با خود پیوند یا داروهای که بدن را برای پیوند آماده می کنند ارتباط داشته باشد. برخی از عوارض پیوند، قابل پیشگیری و اکثر آن ها قابل کنترل هستند. مواردی که ذکر می شود، شامل تمام عوارض نیستند و بهتر است هر کدام از نشانه ها یا اگر تغییری در وضعیت خود مشاهده کردید، سریعا به پزشک اطلاع دهید. در این مقاله درباره عوارض پیوند مغز استخوان صحبت خواهیم کرد.
عوارض پیوند مغز استخوان
عوارض پیوند مغز استخوان از لحاظ بروز بعد از انجام پیوند مغز استخوان به دو دسته تقسیم بندی می شود:
۱. عوارض احتمالی پیوند مغز استخوان برای گیرنده
از عوارض احتمالی پیوند مغز استخوان برای گیرنده می توان به موارد زیر اشاره کرد:
پلاکت پایین و گلبول قرمز کم
ترومبوسیتوپنی (پلاکت پایین) و کم خونی (گلبول قرمز کم) احتمال دارد در نتیجه عدم موفقیت پیوند استخوان به وجود آید. این حالت خطرناک بوده و حتی احتمال دارد، باعث مرگ شخص شود. پلاکت پایین ممکن است به خونریزی خطرناک در ریه ها، مغز و دستگاه گوارش منجر گردد.
عفونت
احتمال عفونت در فرد مبتلا به سرکوب شدید مغز استخوان وجود دارد. عفونت های باکتریایی از شایع ترین عوارض احتمالی به شمار می روند. عفونت های قارچی و ویروسی ممکن است زندگی شخص را تهدید کنند. علاوه بر این هر نوع عفونتی ممکن است موجب بستری شدن شخص یا آسیب دائمی به اندام ها شود. به طور معمول استفاده از داروهای قارچی، آنتی بیوتیک ها و داروهای ضد ویروس برای پیشگیری از عفونت جدی برای بیمار مبتلا به نقص ایمنی پیشنهاد می شود.
آسیب به اندام
ممکن است کبد و قلب در زمان پیوند آسیب ببینند.
ناراحتی تنفسی
وضعیت تنفس ممکن است در زمان پیوند به خطر بیفتد. التهاب مجرای هوایی، مایعات اضافی، عفونت و بیماری پیوند علیه میزبان به ریه ها آسیب می رسانند.
بیماری پیوند علیه میزبان
این موضوع یک عارضه تهدیدکننده و جدی است. این بیماری هنگامی ایجاد می شود که سیستم ایمنی اهداکننده در برابر بافت گیرنده از خود واکنش نشان دهد. برخلاف پیوند عضو که سیستم ایمنی بیمار، اندام پیوند شده را پس می زند، در این حالت سیستم ایمنی جدید به همه اعضای بدن بیمار حمله کرده و به آن آسیب وارد می کند. به مرور زمان و به کمک داروها سیستم ایمنی جدید، بدن را پذیرفته و حمله را قطع می کند. شایع ترین اندام های مورد حمله دستگاه گوارش، ریه، کبد و پوست هستند.
شکست در پیوند
شکست پیوند در مغز استخوان یک عارضه بالقوه محسوب می شود.
۲. عوارض پیوند مغز استخوان برای اهداکننده
سلول های بنیادی را می توان از بخش خلفی استخوان لگن تحت بیهوشی عمومی دریافت کرد. اساسی ترین عارضه برای اهداکننده اثرات بیهوشی در زمان عمل است. احتمال دارد اهداکننده پس از عمل احساس ضعف یا خستگی کند و برای چند روز در راه رفتن مشکل داشته باشد. قسمتی که مغز استخوان از آن خارج شده تا چند روز درد می کند. به همین خاطر بهتر است برای کاهش درد از مسکن استفاده شود.
در روشی که سلول بنیادی از خون گرفته می شود، عوارض کمتر است. پیش از اهدای خون، تزریق دارویی انجام شده تا تعداد سلول های بنیادی در خون بیشتر شود. عوارض این داروها شامل درد عضلانی، درد استخوان، خستگی، تهوع، استفراغ و سردرد می شود. این عوارض چند روز پس از قطع تزریق از بین خواهند رفت.
عوارض جانبی طولانی مدت
برخی از عوارض جانبی پیوند ماه ها یا سال ها بعد رخ می دهند. این عوامل شامل موارد زیر می شوند:
- ناباروری، یعنی فرد توانایی باروری ندارد.
- مشکلات تیروئید
- آسیب ریه یا استخوان
- آب مروارید یک بیماری چشمی که موجب تاری دید می شود.
- عوارض جنسی و یائسگی زودرس
- سایر سرطان ها
منبع : آرگا
