طلاق رجعی یکی از انواع طلاق ها می باشد که پس از جاری گردیدن صیغه طلاق تحقق می یابد و مرد در طی دوره عده می تواند به زن بازگردد، اما طلاق بائن یکی دیگر از طلاق ها است که در پس از جاری شدن صیغه طلاق مرد نمی تواند به زن بازگردد و اما در ادامه به طور مفصل تر به شرح این دو نوع طلاق می پردازیم، بنابراین دعوت می کنیم اگر سوالی در این زمینه برایتان پیش آمده، ما را همراهی کنید.
طلاق که به جدایی پس از ازدواج به صورت قانونی اطلاق می یابد،شامل انواع مختلفی همچون «طلاق رجعی»، «طلاق بائن» می باشد که خود طلاق بائن نیز به دو دسته طلاق بائن و طلاق مبارات تقسیم می گردد. طلاق یک واژه عربی به معنی آزادی و رهایی است که در حقیقت پس از اتمام رابطه زناشویی توسط انجام شده و قانونی می شود. در مذهب شیه دین اسلام، طلاق از جمله اختیارهای مرد در ازدواج به شمار می رود، مگر در موارد استثنایی «عسر و حرج» و یا «شرایط ضمن عقد» یعنی ذکر حق طلاق با خانم بودن که زن می تواند اختیار طلاق داشته باشد. گاهی نیز طلاق توافقی از سوی هر دو زوج مطرح و اجرا می گردد. همانطور که گفیتم طلاق نیز دارای انواع مختلفی است که از جمله آن می توان به «طلاق رجعی» و «طلاق بائن» اشاره داشت.معنای واژه بائن؛ جدا شونده می باشد که در روبروی طلاق رجعی قرار داشته و تفاوت هایی را شامل می شود.
تعریف طلاق رجعی و شرایط آن
رجعی به معنای بازگشت بعد از طلاق است، پس وقتی می گوییم طلاق رجعی، یعنی طلاقی که پس از جدا شدن زوجین، زن لازم است عده را نگاه دارد. و اما عده به مدت زمان معینی گفته می شود که در آن زن نباید با هیچ مرد دیگری ازدواج نماید. مدت عده برای خانمی که قاعدگی را تجربه می کند؛ ۳ ماه، زنان حامله تا هنگام وضع حمل است.در طلاق رجعی در ماده ۱۱۴۸ چنین وضع شده که در دوره عده مرد قادر است به نزد خانم خود بازگشته و اقرار نماید که از طلاقش پشیمان گردیده و در واقع این اصلی ترین تمایز طلاق های رجعی و بائن است. اینکه بازگشتن در زمان عده توسط به شیوه ای صورت بگیرد کاملا متفاوت است؛ مثلا تهیه هدیه و اهدای آن به همسر و بیان منصرف شدن از طلاق، نوشتن یک نامه و یا … تا پشیمانی او را از طلاق ابراز نموده و درخواست وی برای شروع دوباره را بیان نماید. در این حالت لازم به صیغه دوباره نمی باشد، اما چنانچه به صورت قانونی ثبت گردیده، لازم است که زن و شوهر رجوع را نیز رسمی ثبت نمایند.
لازم به ذکر است که در دوران عده، نفقه وظیفه مرد می باشد و چنانچه یکی از آنها در این دوره از دنیا بروند؛ فرد روبرو (زن و یا مرد) از ارث سهم می برند. و این یکی از تفاوت های طلاق رجعی با طلاق بائن می باشد.
تعریف طلاق بائن و انواع آن
برخلاف طلاق رجعی که مدت عده، فرصتی نهایی برای بازگشت دوباره طرفین به هم می باشد، در طلاق بائن زوجین در مدت عده نمی توانند به یکدیگر بازگردند و بازگشتی ندارند و در صورت پشیمانی، باید دوباره ازدواج نموده و صیغه را جاری نمایند. یعنی در هر دو این نوع طلاق مدت عده وجود دارد، اما تفاوت در شرایط آن است که در رجعی مرد می تواند به زن بازگردد، اما در بائن مرد و یا زن نمی توانند بازگردند و در صورت تمایل به بازگشت باید دوباره ازدواج نمایند.
و اما در طلاق بائن نیز زن باید مدت عده را نگه دارد، در واقع زن پس از طلاق گرفتن از شوهر خود نمی تواند بلافاصله ازدواج نماید؛ در این نوع طلاق جدایی به طور کامل می باشد و شانسی دوباره نیست. همچنین در طلاق بائن در طول عده پرداخت نفقه زن وظیفه مرد نبوده و بر خلاف طلاق رجعی در صورت فوت هر یک از زن و یا شوهر، دیگری از ارث سهمی ندارد.
طلاق پس از ۳ ازدواج پشت سر هم (۳ طلاقه)
ممکن است زوجین سه مرتبه از یکدیگر طلاق بگیرند و هر دفعه به طور رجعی و در همان دوره عده، با به طور بائن و به طور ازدواج مجدد بعد از طلاق زندگی خود را آغاز نمایند. اما پس از دفعه سوم بر یکدیگر حرام شده و قادر به بازگشت به یکدیگر نیستند، در این زمان طلاق دیگر از نوع بائن است. پس از طلاق بائن و پس از ۳ طلاقه شدن زن، وی نمی تواند حتی با ازدواج دوباره به نزد شوهرش بازگردد مگر با یک مردی دیگر ازدواج نموده و پس از طلاق از او و یا فوت شوهرش، می تواند دوباره با شوهر سابقش ازدواج کرده و به او رجوع نماید.احکام طلاق بائن به این صورت می باشد که در طلاق بائن در مدت عده زن با شوهر محرمیت نداشته و علاوه بر محروم بودن از نفقه، ارث، سایر احکام اطاعت از همسر، خارج شدن از خانه بی اجازه شوهر و … نیز جاری نیست، مگر در صورتی که زن باردار باشد، که در این صورت پرداخت نفقه تا زمان وضع حمل خانم بر عهده مرد می باشد.
همچنین یکی دیگر از موارد طلاق بائن؛ طلاق دختری کمتر از ۹ سال است. به اینصورت که مردی با یک دوشیزه بسیار کم سن و سال ازدواج نموده باشد و هنگام طلاق، وی کمتر از ۹ سال داشته باشد؛ طلاق از نوع بائن می باشد و مرد قادر به ازدواج دوباره با دخترک نیست.
انواع و موارد طلاق بائن
- طلاق خُلع
- طلاق مُبارات
- طلاق دختر باکره؛ خانمی که پس از ازدواج تجربه رابطه جنسی نداشته است.
- سومین طلاق یا همان ۳ طلاقه
- طلاق دختر کم سن و سال زیر ۹ سال
- طلاق خانم یائسه
- طلاق خانمی که شوهرش نه نفقه می پردازد و نه او را طلاق می دهد (در این شرایط خانم با اثبات شرایط توسط قانون طلاق می گیرد)
طلاق خُلع و طلاق مبارات
طلاق خُلع به طلاقی گفته می شود که زن از زندگی مشترک خود به حدی خسته و عاصی است که دیگر توان ادامه دادن نداشته و مهریه خود را در ازای طلاق و رهایی اش به شوهرش می بخشد. همان جمله قدیمی مشهوری که می گفتند فلان زن مهرش را حلال کرد و جانش را آزاد. در واقع زن مالی را در ازای رضایت شوهر به طلاق به وی می بخشد که ممکن است این میزان از مال بخشیده شده تمام مهریه او باشد و یا کمتر و یا حتی زیادتر از میزان مهریه. در واقع در این طلاق که یک نوع از طلاق بائن است، مرد حق رجوع به زن را ندارد زیرا زن در ازای طلاق مهریه و یا مقدار مالی را اعطا کرده است. شرط رجوع از سوی زن است، زمانی که زن از بخشیدن مهریه و اعطای مال به شوهر خود در ازای طلاق پیشمان شود و یا تصمیم به استرداد مال بگیرد.اگر چنین تصمیمی بگیرد؛ شوهر نیز می تواند با بازگرداندن مهریه و مال گرفته شده از زن؛ به همسرش رجوع کرده و از طلاق انصراف دهند.
طلاق مُبارات نیز به این صورت است که زوجین از یکدیگر متنفرند و قادر به تحمل یکدیگر نمی باشند، پس هر دو تصمیم به طلاق گرفته اند. در این زمان طلاق مبارات که یکی از انواع طلاق بائن می باشد، صورت می گیرد به این صورت که زن مهریه خود و یا میزانی کمتر از آن را در ازای طلاق به شوهرش می پردازد. تفاوت طلاق مبارات با طلاق خلع در این است که در طلاق خلع ممکن است مالی بیشتر از مهریه نیز به شوهر بخشیده شود؛ اما در طلاق مبارات نباید این میزان زیادتر از مهریه باشد.همچنین در طلاق مبارات بر خلاف طلاق خلع منصرف شدن دو طرفه است، یعنی چنانچه زن تصمیم به استرداد مالی که داده بگیرد؛ مرد نیز می تواند رجوع نماید و یکی از تفاوت های خلع و مبارات در همین موضوع می باشد.
در واقع در این دو نوع طلاق «خلع» و «مبارات» زن اجازه قانونی دارد که در دوره عده از طلاق منصرف شده و تصمیم به استرداد مال خود بگیرد. اگر مال خود را پس گرفته و از طلاق منصرف شود، طلاق رجعی است و مرد نیز می تواند بازگردد. اما اگر زن منصرف نشده و مالش را پس نگیرد؛ طلاق بائن است و مرد حق رجوع ندارد.
طلاق توافقی
بر اساس ماده ۲۷ قانون حمایت خانواده در این طلاق، دادگاه نیازی به صدور حکم نمی بیند زیرا همه موضوعات مالی همچون نفقه و مهریه و … میان زن و شوهر به طور توافقی برطرف شده که به این طلاق «طلاق توافقی» می گویند. در واقع طلاق توافقی می تواند به نوعی همان طلاق مبارات باشد زیرا هر دو طرف به دلایل مختلف تفاهم نداشتن، خسته شدن و یا بیزاری تصمیم به جدایی و طلاق می گیرند.
نکات و توضیحات تکمیلی
اگر شوهری درخواست طلاق نماید و حکم طلاق صدور شده و ثبت قانونی هم شود، چنانچه همسر وی زنی یائسه، و یا باکره و یا ۳ طلاقه نباشد، این طلاق از نوع طلاق رجعی می باشد که مرد در مدت عده در صورت تمایل قادر به بازگشت دارد، یعنی می تواند طلاق را به هم زده و دوباره ازدواج نماید.
اگر شوهر درخواست طلاق نماید و حکم طلاق هم صدور یابد اما همسر وی باکره باشد، این نوع طلاق، از نوع بائن می باشد.
چنانچه شوهر خانمی درخواست طلاق نماید و حکم طلاق هم صادر شده و قانونی گردد، همسر وی یائسه باشد، نوع طلاق بائن می باشد.
اگر یک زن درخواست طلاق نماید و ثروتی را در ازای طلاق گرفتن بدهد، (اعم از پذیرفتن مرد و یا پذیرفتن دادگاه در عوض شوهر)، طلاقی که انجام می شود از نوع طلاق خلعی یکی از انواع طلاق بائن می باشد. این طلاق طلاقی است که زن مالی را در ازای رهایی از زندگی مشترکش می بخشد. البته در صورتی که در مدت عده از تصمیمش پشمان شود و مال بخشیده شده را پس بیرد و طلاق را به هم بزند، مرد نیز می تواند طلاق را به هم زده و رجوع نماید.
البته چه در طلاق خلع و یا مبارات زن یائسه و یا دخترخانم باکره پس از طلاق حتی در مدت عده نمی توانند آنچه بخشیده اند را پس بگیرند.
طلاق بائن باکره (طلاق بائن غیر مدخوله)
چنانچه موقع طلاق همسر مرد، باکره باشد، طلاق از نوع بائن غیر مدخوله می باشد که در سند طلاقی نیز از طرف دفترخانه به اطاعات از حکم دادگاه نیز چنین صدور می یابد. و نتیجه این نوع طلاق این است که ممکن است شناسنامه زوجین از ازدواج و طلاق پیش پاک شده و شناسنامه ای جدید با حکم دادگاه و نامه دفترخانه از سوی ثبت احوال نیز صادر می گردد.
فرق طلاق رجعی و بائن چیست؟
اصلی ترین فرق این دو نوع طلاق بازگشت شوهر در مدت عده پس از طلاق بی احتیاج به خواندن مجدد عقد در طلاق رجعی است، در صورتی که در طلاق بائن رجوع مرد بدون خواندن عقد ممکن نیست و زوجین جهت زندگی دوباره لازم است که مجددا میانشان خطبه عقد جاری شود.
پس از طلاق رجعی لازم است زن تا پایان مدت عده منتظر بماند و سپس ازدواج نماید، ولی در طلاق بائن زن پس از جدایی می تواند سریعا ازدواج نماید.
در طلاق نوع رجعی زن در روزهای عده پس از طلاق با توجه به اینکه هنوز زن وی به شمار می رود، قادر است در خانه ای که از پیش ساکن بوده زندگی نماید و شوهرش اجازه قانونی برای خروج او ندارد. اما در طلاق نوع بائن این چنین نبوده و زندگی در خانه در دوران عده و نیز پرداخت نفقه از سوی مرد به زن تعلق نمی گیرد.
در طلاق نوع رجعی شوهر موظف به پرداخت نفقه زن در ایام عده می باشد، جز در زمانی که به علت ناشزه و یا تمکین نکردن همسر طلاق انجام شده باشد.
تفاوت دیگر در موضوع ارث است، در طلاق نوع رجعی در دوران عده زن و شوهر چنانچه از دنیا بروند، یکی از زوجین از ارث متوفی سهم می برند. اما این شرایط در طلاق نوع بائن جایز نیست و بلافاصله پس از طلاق هیچ سهمی از ارث یکدیگر نداشته و بر یکدیگر حرام نمی باشند.
درست است که شناخت آدم ها بسیار سخت است، اما با این وجود قبل از ازدواج و شروع زندگی مشترک حتما و حتما دقت زیادی داشته و خوب او را بشناسید. دوران آشنایی قبل از ازدواج و حتی دوران نامزدی نیز به همین دلیل است تا شما بتوانید با شناخت کامل زندگی مشترک خود را آغاز نمایید و بعد از اطمینان یافتن به تفاهم و همچنین لایق پدر و یا مادر شدن قدم در مسیر جدید بگذارید. با وجود این طلاق یک راه ضروری و نیاز برای زمان هایی است که زندگی زناشویی به بن بست می رسد و دیگر هیچ تلاشی برای سر و سامان دادن زندگی جوابگو نیست. پس خوب است با انواع طلاق ها و شرایط آنها آشنایی داشته باشید.
منبع : آرگا
