پوکی استخوان که با نام دیگر استئوپروز نیز شناخته می شود، نشان دهنده کاهش حجم استخوان می باشد، این بیماری، بیماری قرن نیز نام می گیرد. یکی از عوامل موثر در پوکی استخوان کمبود دریافت کلسیم و مواد مغذی می باشد و به شکلی بسیار آهسته در بدن پیشرفت می کند. آشنایی با عوامل موثر و روش های درمان در بهبود این بیماری بسیار موثر می باشد.
در واقع زمانی فرد به پوکی استخوان دچار می شود، که تراکم استخوان کاهش یابد و بدن بافت استخوانی بیشتری را بازجذب کرده و مقدار کمتری را جایگزین آن کند. در نهایت این امر موجب می شود، تا استخوان ها استقامت خود را از دست بدهند و به راحتی دچار آسیب و شکستگی شوند. روند آرام پیشروی و کم نشانه بودن این بیماری موجب می شود، تا بسیاری از افراد مبتلا متوجه بروز این امر نشوند، تا زمانی که استخوان ها دچار شکستگی شوند.
عوامل موثر در پوکی استخوان
پوکی استخوان می تواند، هر فردی را فارغ از جنسیت درگیر کند، اما خانم ها بنا به دلایلی چون دارا بودن استخوان های سبکتر نسبت به مردان و تغذیه جنین در دوران بارداری از کلسیم و مواد مغذی بدن مادر، به خصوص پس از یائسگی، بیشتر دچار پوکی استخوان می شوند. پوکی استخوان (Osteoporosis) نوعی بیماری استخوانی می باشد، که در نهایت استخوان ها را به قدری ضعیف می کند، که متلاشی شوند.
ساختار استخوان سالم در زیر میکروسکوپ ظاهری شبیه به لانه زنبور دارد، در صورت ابتلا به پوکی استخوان سوراخ ها و فضا های موجود در استخوان بسیار بزرگتر از حالت عادی و نرمال می شوند و استخوان تراکم و جرم خود را از دست می دهد و بافت استخوان دچار ساختاری غیر طبیعی می شود و پوکی استخوان به چنین شرایطی اطلاق می شود.
با وجود این که این بیماری در هر سنی بروز پیدا می کند، باز هم در میان افراد بزرگسال و مسن به خصوص بانوان بیشتر مشاهده می شود، برای آشنایی با میزان شایع بودن این بیماری باید گفت طبق آمار بیش از ۵۳ میلیون امریکایی دچار این بیماری می باشند و یا در معرض ابتلا به آن قرار دارند، یکی از موثرترین روش های تشخیص پوکی استخوان استفاده از سنجش تراکم استخوان می باشد. از همین رو توصیه می شود، با عوامل موثر در پوکی استخوان آشنا باشید.
افراد مبتلا به پوکی استخوان دچار از دست دادن چگالی استخوان های بدن می شوند و در چنینی شرایطی با فعالیت های ساده ماند راه رفتن، ایستادن، زمین خوردن یا خم شدن احتمالا دچار شکستگی استخوان شوند، بیشتر شکستگی ها در این افراد در بخش هایی نظیر لگن، مچ دست و ستون فقرات و دنده اتفاق می افتد. درمان قطعی برای پوکی استخوان در دسترس نمی باشد، اما می توانید، از روش های ارائه شده در این مقاله برای پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان بهره ببرید، چرا که پیشگیری همیشه بهتر از درمان است.
علائم پوکی استخوان
پیشرفت این بیماری روندی بسیار کند دارد و ممکن است، حتی در بلند مدت نیز نشانه خاصی نداشته باشد، به شکلی که فرد مبتلا پس از مدت طولانی و با بروز شکستگی بنا بر عوامل جزئی مانند خم شدن یا سرفه متوجه بیماری خود شود. یکی از علائم پوکی استخوان درخانم ها که می تواند، نشانه ای هشدار دهنده باشد، عقب نشینی لثه و شکننده شدن ناخن ها است، که در مراحل اولیه بیماری استئوپروزیس بروز می کند و در میان خانم های جوان شایع تر می باشد.
از طرف دیگر عوامل موثر در پوکی استخوان می تواند منجر به بروز نشانه های یکسان در خانم ها و آقایان جوان شد، که شامل موارد زیر می باشد:
- کمر درد به دیلی شکستگی یا خوابیدن مهره ها روی یکدیگر
- کاهش قد در طول زمان
- شکستن استخوان راحت رت از حالت نرمال
- قامت خمیده
عوامل موثر در بروز بیماری
برخی از فاکتور ها می توانند، در بروز بیماری دخیل باشند، در ادامه به بررسی و ذکر این عوامل پرداخته شده است.
جنسیت: خاتم ها نسبت به مردان احتمال بیشتری برای ابتلا به بیماری استئوپروز دارند.
سن: با افزایش سن احتمال ابتلا به این بیماری افزایش پیدا می کند.
نژاد: سفید پوست ها و افراد آسیایی بیشتر از دیگران در معرض ابتلا قرار دارد.
اندازه اسکلت: خانم ها و آقایانی که دارای اسکلت بندی ظریف و کوچک می باشند، با افزایش سن احتمالا توده استخوانی آن ها کاهش می یابد و در معرض خطر ابتلا قرار دارند.
سابقه خانوادگی: در صورتی که اعضای خانواده به پوکی استخوان مبتلا باشند، خطر ابتلا در سایر اعضای خانواده افزایش پیدا می کند، به ویژه اگر والدین سابقه شکستگی مفصل لگن داشته باشند.
قرص کلسیم و پیشگیری
پیروی از رژیم غذایی سالم که بتواند، کلسیم و مواد مغذی لازم را برای بدن فراهم کند، حرکتی حیاتی برای حفظ استحکام و ارتقای سلامت استخوان ها می باشد، چرا که با بروز کاهش کلسیم در خون، بدن کلسیم مورد نیاز را از استخوان ها می گیرد و در نهایت تراکم استخوان ها کاهش می یابد و با افزایش سن ریسک ابتلا به پوکی استخوان افزایش پیدا می کند. رژیم غذایی که تعادل نداشته باشد و کلسیم کافی را تامین نکند، از عوامل موثر در پوکی استخوان به شمار می آید.
توصیه می شود، روزانه افراد پنجاه ساله و کوچکتر ۱۰۰۰ میلی گرم و افراد پنجاه و یک ساله و بزرگتر ۱۲۰۰ میلی گرم کلسیم مصرف نمایند. لبنیات دارای بالاترین سطح کلسیم می باشد و پس از آن مواد غذایی دیگری چون ماهی ساردین، اسفناج و بادام دارای بیشترین کلسیم می باشند، البته این برچسب ها بر اساس مقدار مصرف روزانه هزار میلی گرم می باشد.
بنابر آنچه گفته شد، اگر روی برچسبی ذکر شده بود ۲۵ درصد کلسیم روزانه به این معنی می باشد، که هر وعده ۲۵۰ میلی گرم کلسیم برای بدن فراهم می کند، در صورتی که نمی توانید، کلسیم کافی را از رژیم غذایی خود دریافت کنید، پیشنهاد می شود، با مراجعه به دکتر و مشورت با وی از مکمل ها و قرص های کلسیم مناسب خود در رژیم غذایی روزانه استفاده کنید.
تاثیر ویتامین D بر استخوان
ویتامین D تاثیر بسیار مطلوبی بر جذب کلسیم دارد و این امر در استحکام استخوان ها موثر می باشد، قرار گرفتن در معرض نور خورشید کمک می کند، تا کبد و کلیه به ساخت ویتامین D بپردازند، سبک زندگی آپارتمان نشینی و یا پوشش موجب می شود، تا بسیاری از مردم به میزان کافی ویتامین D از نور خورشید در یافت نکنند، بنابراین در صورتی که نمی توانید، از ویتامین طبیعی بهره مند شوید، بهتر است از غذا های غنی شده از ویتامنی D به اندازه کافی بهره ببرید.
میزان مورد نیاز ویتامین D برای افراد مختلف شامل ۶۰۰ واحد بین المللی (IU) ویتامین D در روز برای افراد هفتا ساله یا کوچک تر و ۸۰۰ واحد برای هفتاد و یک ساله ها و مسن تر از آن می باشد. زرده تخم مرغ، قارچ، جگر گاو، آب پرتقال، ماست و پنیر، شیر گاو، شیر سویا، غلات و جو دوسر های فوری غنی شده با ویتامین D روغن جگر ماهی، کنسرو ماهی تن، ماهی سالمون از جمله مواد غذایی سرشار از ویتامین D می باشند.
با این وجود افرا بسیاری هستند، که ویتامین D مورد نیاز خود را از نور خورشید و مواد غذایی دریافت نمی کنند، در این صورت پیشنهاد می شود، با مشورت پزشک از مکمل ها و قرص های دارای ویتامین D، B و A استفاده شود، چرا که کمبود مواد مغذی و ویتامین D ممکن است، در نهایت پوکی استخوان را برای فرد به وجود آورد و کمبود این نوع از ویتامین ها در دسته عوامل موثر در پوکی استخوان قرار می گیرند.
مصرف پروتئین
مصرف پروتئین در کاهش ابتلا به پوکی استخوان موثر می باشد و گنجاندن مقدار مناسبی پروتئین در برنامه غذایی امری ضروری است. پروتئین در تمام بدن از جمله سلول ها و استخوان وجود دارد. میزان توصیه شده برای مصرف روزانه ۰.۴ گرم در مقابل هر پوند از وزن بدن می باشد، بنابراین افرادی که ۱۴۰ پوند هستند، یا ۶۳.۵ کیلوگرم گردم وزنشان می باشد، باید تقریبا ۶۰ گرم پروتئین در طول روز دریافت کنند. آشنایی با علائم کمبود پروتئین بدن و معرفی برنامه غذایی که این کمبود را جبران می کند، در این زمینه سودمند خواهد بود.
شایان ذکر می باشد، که زیاده روی در هر امری پیامد های منفی به دنبال خواهد داشت و مصرف پروتئین نیز از این قاعده مستثنی نمی باشد، با زیاده روی در مصرف پروتئین سلامت استخوان ها مورد تهدید واقع می شود. بهتر است، پروتئین مورد نیاز بدن را از منابع غذایی حیوانی و گیاهی تامین نمایید، هر چند تامین این مقدار از پروتئین گیاهی مفیدتر می باشد. آشنایی با بهترین پروتئین های گیاهی برای افراد گیاه خوار به تامین پروتئین کافی در این افراد کمک می کند.
تاثیر ورزش بر پوکی استخوان
از جمله روش هایی که در پیشگیری از بروز پوکی استخوان موثر می باشد، باید به ورزش اشاره کرد، در حقیقت ورزش سلول های مسئول ساخت استخوان را حریک می کند، پس از شناسایی عوامل موثر در پوکی استخوان بهتر است، با ورزش های مناسب برای پیشگیری از ابتلا به کاهش تراکم استخوان آشنا شوید، تا در این زمینه گامی موثر بردارید.
تمرینات حمل وزن تمرینات مناسبی برای ارتقای سلامتی استخوان می باشند، در این تمرینات بر تحمل وزن در برابر جاذبه زمین تمرکز می شود، که شامل فعالیت هایی مانند دویدن، رقصیدن، ایروبیک، پیاده روی و تنیس می باشد، موراد یاد شده از بهترین تمرینات برای تحمل وزن می باشند. در صورتی که مشکلات مفصلی یا شرایط پزشکی خاصی ندارید می توانید، از ورزش های پرتحرک مانند پرش و طناب زدن نیز استفاده نمایید، در صورت داشتن مشکل پیش از ورزش ابتدا با پزشک خود مشورت نمایید.
تمرینات قدرتی یا مقاومتی نیز روشی موثر برای حفظ و تضمین سلامت استخوان ها می باشند، در این نوع از تمرینات از نیروی متضاد چون وزنه یا کش الاستیک برای تقویت عضلات و استخوان ها استفاده می شود و در نتیجه چنین تمرینات ورزشی تراکم مواد معدنی استخوان ها حفظ یا افزایش می یابد. سایر فعالیت ها چون تای چی، پیلاتس و یوگای ملایم که قدرت، تعادل و هماهنگی ماهیچه ها را تقویت می کنند، نیز در پیشگیری از پوکی استخوان نقش پررنگی ایفا می کنند.
بنابراین با در پیش گرفتن مواد مفید برای سلامتی و چهار تا شش روز ورزش در هفته برای زمان ۳۰ تا ۴۰ دقیقه می توانید، عوامل موثر در پوکی استخوان را کنار بزنید. از ورزش های متنوع استفاده کنید و این را نیز بدانید، که ورزش نمی تواند، ورزش این توانایی را ندارد، که پوکی استخوان ایجاد شده را درمان کند، بلکه تاثیر آن پیشگیرینده می باشد.
افراد مبتلا به پوکی استخوان پیش از اقدام به ورزش ابتدا باید با پزشک خود مشورت کنند و توصیه های لازم را از پزشک خود دریافت کنند، افراد کم تحرک و افراد مسن که سن آن ها بالای ۷۵ سال می باشد، یا مبتلا به بیماری خاصی می باشند، قبل از اقدام به ورزش حتما باید درباره این موضوع با پزشک خود صحبت کنند، تا از هرگونه آسیب احتمالی دور بمانند.
درمان با دارو
دارو های مختلفی برای افراد مبتلا به پوکی استخوان وجود دارد، استفاده از هرکدام این دارو ها بسته به شرایط بیمار و تشخیص پزشک متفاوت می باشد و استفاده از یک نسخه برای بیماران مختلف کارساز نخواهد بود. رایج ترین دارو های مورد استفاده برای درمان پوکی استخوان بیس فسفونات می باشد، این دسته از دارو ها معمولا به صورت خوراکی یا تزریقی مورد استفاده قرار می گیرند. فوسامکس، بونیوا و اکتونل از دارو های مورد استفاده در این زمینه می باشند و در آخر باید یادآوری کرد، که آشنایی با عوامل موثر در پوکی استخوان و روش های پیشگیری از ابتلا در کاهش احتمال ابتلا به پ.کی استخوان گام موثری می باشد.
منبع : آرگا
