اختلال هماهنگی رشدی در کودکان (DCD) اختلال مزمن عصبی می باشد، که به دلیل انتقال ناقص پیام های مغزی بر مهارت های حرکتی و هماهنگی کودکان تاثیر می گذارد. این اختلال یک ناتوانی دراز مدت می باشد و مشکلات حاصل از آن با مسائل اجتماعی، عاطفی و تحصیلی مرتبط می باشد و ممکن است، تا دوران نوجوانی و بزرگسالی فرد ادامه پیدا کند، از همین رو شناسایی و مداخله های اولیه در رابطه با این کودکان ضروری به نظر می رسد.
کودکان به طور معمول توانایی نشستن، راه رفتن، حرف و زدن و سایر فعالیت ها را در سنین قابل پیش بینی به دست می آورند، دستیابی به این نقاط عطف اگر با ناخیر همراه باشد، احتمال بروز (DCD) در آن ها محتمل می باشد. برای مثال رشد گفتار کودک در سنین و ماه های مختلف دارای مراحل قابل پیش بینی است، و کودک با توجه به این رشد زبان به سخن می گشاید.
اختلال هماهنگی رشدی
بر اساس تعریف انجمن روانشناسی آمریکا اختلال (DCD) ویژه کودکانی می باشد، که بدون هیچ گونه آسیب خارجی، هماهنگی های حرکتی لازم برای اجرای الگو های حرکتی متناسب با سن و هوش خود را ندارند، متاسفانه این کودکان در فعالیت های ورزشی و بازی از سایر همسالان خود ضعیف تر می باشند.
این ناتوانی موجب می شود، تا دیگر همسالان از پذیرفتن آن ها اجتناب کنند و خودشان نیز تمایلی برای مشارکت در فعالیت های حرکتی نشان نمی دهند و در پی این اتفاق ها زمینه بروز اضافه وزن، افسردگی، گوشه گیری و کاهش اعتماد به نفس پدیدار می شود. کیفیت عملکرد این کودکان بسیار پایین تر از سن تقویمی و انتظاری که از آن ها در این مرحله از رشد می رود است.
ناتوانی در اختلال هماهنگی رشدی در سنین کم تاخیر چشمگیر در راه رفتن، خزیدن، نشستن و پرت کردن اشیا به چشم می خورد و در سنین بالاتر به صورت ناتوانی در مراقبت از خود بروز پیدا می کند و ناتوانی در لباس پوشیدن، بستن دکمه ها، پوشیدن کفش ها و استفاده از کارد و چنگال خود را نشان می دهد.
علائم وجود اختلال
از علائم مشهود این اختلال در اولین مرحله باید به ناهماهنگی در حرکات کودک مبتلا به اختلال یاد کرد، که امر بسیار مشهودی می باشد و به لحاظ رشد حرکتی از همسالان خود عقب تر می باشند، به همین جهت انجام فعالیت های روزمره برای این دسته از کودکان امری دشوار است و منجر به زمین خوردن های مکرر در این افراد می شود و در نتیجه آن شاهد کبودی های متعدد روی بدن آن ها می باشید، سایر علائم مشهود در زیر بیان شده است.
- خام دستی و یه به عبارت عامیانه دست و پا چلفتی بودن
- کندی رشد مهارت غذا های دارای اشکال و علاقه زیاد به غذا های نرم و روان
- رشد کند مهارت های کاربردی لباس پوشیدن،آراستگی ظاهری و بهداشتی
- کندی در رشد مهارت استفاده از قاشق و چنگال و نوشیدن از لیوان و یا استفاده از نی
- کندی در رشد استفاده های ظریف از انگشتان و ضعف در نگهداری اشیا
- عدم هماهنگی دو دست با یکدیگر برای مثال گرفتن توپ و پرتاب آن
- عدم هماهنگی مهارت های درشت مانند جست و خیز کردن و بازی های مانند لی لی
- داشتن دست خط بد که یکی از رایج ترین علائم به شمار می رود
- رشد آهسته مهارت های پیچیده مانند شنا، دوچرخه سواری و اسکوتر سواری
- رشد اهسته در استفاده از ابزار ها ماند مداد، قیچی و خط کش
- مشکلات تحصیلی چون انجام ندادن کامل تکالیف و یا عدم یادگیری آموزش جسمانی
تشخیص
برای تشخیص باید به پزشک مراجعه شود و طی بررسی های لازم عدم ابتلا به اختلالاتی چون فلج مغزی، ام اس و پارکینسون بررسی شود، پس از این بررسی ها مراحل عدم هماهنگی حرکتی مانند خزیدن، بلند شدن و زمان حرکت کودک مورد ارزیابی قرار می گیرد، تا در صورت وجود اختلال عدم هماهنگی تشخیص داده شود. معیار های تشخیص این امر شامل موارد زیر می باشد.
با وجود این که هوش کودک با سن او هماهنگ است، اما این هماهنگی در حرکت های او قابل مشاهده نمی باشد. تجربه مشکلات عدم هماهنگی یا برنامه ریزی حرکتی زندگی روزمره کودک را با اختلال مواجه می کند، همچنین اختلال هماهنگی رشدی در کودکانی که به شکل همزمان دارای سایر ناتوانی های ذهنی یا رشدی دیگری می باشند، تاثیرگذار تر می باشد.
کاردرمانی
تمام کودکان با یک سرعت خاص به رشد و مهارت های خاصی دست نمی یابند و البته این رشد در یک دوره پیش بینی شده اتفاق می افتد، اما به شکل یکسان نمی باشد، کودکانی که مهارت های حرکتی شان از یک سطح خاص پایین تر باشد و به سایر مشکلات تکاملی نیز مبتلا نباشند به عنوان کودکان دارا اختلال (DCD) تشخیص داده می شوند.
کار درمانگری که تجربه و مهارت بالایی داشته باشد، با کمک دانش تخصصی خود در این زمینه به ارزیابی مشکلات کودک دارای اختلال می پردازد و مشخص می کند، که کودک در کدام بخش های زندگی روزمره دچار مشکل می باشد و پس از ارزیابی با استفاده از تکنیک های خاص به مدیریت و بهبود تعادل و هماهنگی در کودک می پردازد.
مشکلات مربوط به دستخط، عدم اعتماد به نفس، عدم رشد مهارت های حرکتی های ظریف، عدم رشد مهارت های حرکتی درشت و اختلال مهارت های ادراکی بینایی مواردی هستند، که با کمک کاردرمانگر رو به بهبود می رود. از اختلالات شدید تا مشکلات جزئی یک به یک توسط درمانگر شروع به درمان می شود و مشاوره و ارائه راهکار به خانواده و معلم نیز محتمل است.
والدین
والدین نقش مهمی در بهبودی فرزندشان و کمک به او در این ماجرا بر عهده دارند، اقدام به موقع در سال های اولیه زندگی بزرگ ترین کمک به فرزند دارای اختلال هماهنگی رشدی می باشد. در ادامه این مسیر حفظ انگیزه و ایجاد روحیه مسئولیت بعدی خانواده کودک می باشد و نباید در این راه ناراحتی و ناامیدی به دل خود راه دهند.
فرزند دچار اختلال نیاز دارد، با کوچک ترین موفقیت ها مورد تشویق قرار بگیرد و تحت هیچ شرایطی نباید توانایی هایش برای ادامه درمان و مسیر سخت زندگی را زیر سوال ببرید، کمک به افزایش اعتماد به نفس به کودک در پیمودن این مسیر ناهموار از دشوار ترین کار ها و مهمترین وظایف مادر و پدر فرزند می باشد.
شرایط مرتبط
برخی شرایط و اختلالات می تواند، با بروز این عارضه مرتبط باشد، برای مثال برخی از کودکان مبتلا به (DCD) در هماهنگی حرکات مورد نیاز برای تولید گفتار واضح مشکل دارند، از میان سایر شرایط مرتبط می توان به موارد زیر اشاره کرد.
اوتیسم: اوتیسم عارضه است، که می تواند بر تعامل اجتماعی، ارتباطات، علایق و رفتار تاثیر بگذارد.
نارسا خوانی: این عارضه مشکلی رایح با اختلال در خواندن و املا کلمات می باشد.
اختلال نقص توجه و بیش فعالی(ADHD): گروهی از علائم رفتاری که شامل بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری می باشد. البته این عارضه می تواند، در میان بزرگسالان نیز وجود داشته باشد، بنابراین پیشنهاد می شود، با افزایش آگاهی دریابید، که بیش فعالی در بزرگسالان چه نشانه هایی دارد و چطور درمان می شود.
شیوع اختلال
شیوع اختلال هماهنگی رشدی در پسران نسبت به دختران بیشتر می باشد و باید گفت پسر ها ۳ تا ۷ برابر بیشتر از دختران در مهارت های حرکتی و هماهنگ کردن آن ها دچار مشکل می شوند، همچنین این اختلال شش تا پنج درصد کودکان ۷ ساله را در بر می گیرد. در سراسر جهان تقریبا دو درصد در انگلستان، شش درصد در آمریکا و نوزده درصد از کودکان در یونان به این اختلال مبتلا می باشند و میانگین جهانی آن شش درصد گزارش شده است.
منبع : آرگا
