اگر به تحصیل در رشته شیمی دارویی علاقه مند هستید و مایلید تا از این رشته اطلاعات کافی کسب کنید در ادامه این مطلب به این رشته و شرایط تحصیل در آن اشاره می شود. شیمی دارویی اصول رشته های زیست شناسی و شیمی را به کار گرفته تا ترکیبات درمانی تولید کند.
آشنایی با رشته شیمی درمانی
شیمی دارویی گرایشی از علم شیمی به حساب می آید که درباره داروها و سنتز آن ها به مطالعه و بررسی می پردازد. این رشته دانشگاهی اصول رشته های زیست شناسی و شیمی را به کار گرفته تا با علوم به دست آمده به تولید ترکیبات درمانی اقدام کند.
به این ترتیب یک شیمیست دارویی علیرغم آن که بایستی با شیمی آشنایی خوبی داشته باشد بایستی در زمینه علوم زیستی از جمله فارماکولوژی و فارماکوکینتیک اطلاعات کافی داشته باشد. همانطور که اشاره شد این رشته به تحقیق و بررسی در مورد ترکیبات دارویی می پردازد.
اکثر ترکیباتی که به عنوان دارو مورد استفاده قرار می گیرند، ترکیبات آلی کوچک سنتزی یا نیمه سنتزی (به طور مثال داروهای آتورواستاتین، فلوتیکازون و …) می باشند. دسته دیگر داروها مواد بیولوژیک شامل اریتروپویتین، انسولین گلارژین و … هستند. دقت کنید که ترکیبات جدا شده از گیاهان، ترکیبات حیوانی، ترکیبات میکروارگانیزمی، ترکیبات معدنی، ترکیبات آلی فلزی، ترکیبات غیر آلی هم به عنوان دارو مفید شناخته می شوند.
یک شیمیست دارویی علم خود را در فرایند سنتز و تولید داروهای جدید به کار بسته و یا فرایند تولید داروهای موجود را بهبود می بخشد. در حقیقت بر کشف و توسعه داروها تمرکز دارد. علاوه بر این، به جداسازی ترکیب دارویی گیاهان و ایجاد ترکیبات دارویی مصنوعی جدید اقدام می کند.
شاخه شیمی دارویی با شاخه های مرتبط نظیر سم شناسی، داروسازی، زیست شناسی، میکروبیولوژی، بیوفارماستی و شیمی نظریه ای در ارتباط است. دقت کنید که این رشته وزارت بهداشت با وزارت علوم تفاوت دارد. در ادامه بیشتر با این رشته آشنا می شوید. شیمی دارویی وزارت علوم در حقیقت زیر شاخه رشته شیمی به حساب می آید.
شیمی دارویی
شیمی دارویی شاخه ای از علم شیمی می باشد که در آن مواد شیمیایی مختلف به منظور درمان مورد استفاده قرار می گیرند. ترکیبات استفاده شده در داروها غالبا ارگانیک بوده و در دسته مواد آلی جای می گیرند. بنابراین این رشته عمدتا با ترکیبات آلی کوچک سرو کار داشته که با ایجاد تغییرات لازم، آن ها را جهت کاربرد درمانی آماده می کنند.
در شاخه شیمی دارویی، داروها شناسایی، سنتز و بررسی شده و عمده فعالیت افراد متخصص، در آزمایشگاه ها می باشد که محل مناسبی برای تولید داروها و انجام تحقیقات روی آنها است. در این علم به یافتن روش های مناسب درمان برای بیماری های مختلف هم می پردازند و در برخی از زیر شاخه های آن از جمله متابولیسم دارو، فارماکوکینتیک و فارماکودینامیک در ارتباط با تاثیرات دارو تحقیق و بررسی صورت می گیرد.
شیمی دارویی در دانشگاه
دانش آموختگان مقطع کارشناسی رشته شیمی در گرایش های محض، کاربردی و دبیری شیمی می توانند در داخل یا خارج کشور در مقاطع ارشد و دکترا در شاخه شیمی دارویی به تحصیل ادامه دهند. پذیرش در این گرایش در دانشگاه های دولتی ، دانشگاه آزاد، دانشگاه پیام نور و پردیس انجام می شود.
شیوه پذیرش در این رشته به شکل قبولی در کنکور یا بدون کنکور و صرفا با سوابق تحصیلی(استعداد درخشان و شرط معدل) می باشد. این رشته اهمیت زیادی در فناوری داروها دارد. زمینه اصلی آن تکوین داروها است. از موارد مهم و ضروری در این شاخه از دانش شیمی می توان به سنتز و تولید دارو، طراحی مولکول های جدید، اصلاحات مولکولی برای بهینه سازی اثرات دارویی اشاره نمود.
قابل ذکر است استفاده از نرم افزارهای مدل سازی شیمی در این رشته حائز اهمیت بوده و می تواند در طراحی داروها کمک کننده باشد. در ضمن آنالیز مواد دارویی هم اهمیت زیادی دارد. در حقیقت به کمک روش های کمی آنالیز مانند کروماتوگرافی و انواع پیشرفته آن و ضمنا دستگاه های کمی تعیین ساختار نظیر پلاریمتری، پلاروگرافی، جذب اتمی، Mass ،NMR ،IR و UV می توان به تعیین ساختار مولکولی مواد شیمیایی و دارویی اقدام کرد.
در واقع شاخه آنالیز در شیمی دارویی ارتباط خیلی نزدیکی با صنایع ایجاد می کند. این شاخه در کنترل کمی و کیفی داروها و تولید ترکیبات جدید با منشا طبیعی خیلی سودمند است. قابل ذکر است این رشته دانشگاهی در زمینه آموزشی، وظیفه تربیت نیروی انسانی متخصص به منظور تامین اعضا هیات علمی دانشکده های داروسازی کشور و ضمنا تربیت و پرورش متخصصان برای تحقیق در راستای تولید مواد اولیه دارویی و توسعه صنایع داروسازی کشور را بر عهده دارد.
در زمینه های پژوهشی نیز در طراحی و اجرای پروژه های تحقیقاتی مربوط به داروها و تولید دانش و نشر مقالات مرتبط در منابع معتبر مشارکت می نماید. در زمینه خدماتی هم با بکار بستن دانش مربوط به تولید و سنتز داروها با روش های مختلف در کارخانه های تولید دارو فعالیت دارد.
گرایش شیمی دارویی برای چه افرادی مناسب است؟
می بایست دانشجویان رشته شیمی دارویی در قدم اول به دانش شیمی به ویژه شیمی آلی بسیار علاقمند باشند. از آنجا که این گرایش، یک گرایش بین رشته ای شیمی، زیست شناسی، داروسازی و مهندسی به شمار می رود. بنابراین دانشجویان این رشته دانشگاهی علیرغم علم شیمی بایستی بر دانش های بیوشیمی، فارماکولوژی، زیست شناسی، گیاهان دارویی و بیوفارماسی هم تسلط خوبی داشته باشند.
باید این دانشجویان ذهنی پرسشگر و جستجوگر داشته و در واقع این محققین به کمک مهارت های ذهنی و استدلالی بالای خود، می توانند مسائل مرتبط به صنایع دارویی را تجزیه و تحلیل نموده و راه حل های منطقی ارائه دهند. همچنین با توجه به این که کارهای تحقیقاتی مربوط به این گرایش هم همچون سایر گرایش های شیمی در محیط آزمایشگاهی صورت می گیرد، بنابراین دانشجویان می بایست به آزمایشگاه و انجام امور آزمایشگاهی علاقه داشته باشند.
به این ترتیب نباید حساسیت های شدید نسبت به مواد شیمیایی را نشان دهند. به طور کلی این رشته برای کسانی که به انجام امور تحقیقاتی و پژوهشی در مورد صنایع داروسازی و گیاهان دارویی تمایل دارند، مناسب است. شیمی دارویی به پنج گرایش کلی دسته بندی می شود:
- زیست دارو: این گرایش ترکیبی از دو رشته شیمی دارویی و زیست شیمی می باشد و برهمکنش های شیمیایی میان مولکول های زیستی و دارویی را مورد بررسی قرار می دهد.
- شیمی آلی دارویی: این گرایش ترکیبی از دو رشته شیمی دارویی و شیمی آلی می باشد و به سنتز داروها مرتبط است.
- شیمی معدنی دارویی: این گرایش ترکیبی از دو رشته شیمی دارویی و شیمی معدنی بوده و با تولید و تهیه داروهای ترکیبات فلزی در درمان بیماری ها سر و کار دارد.
- شیمی سرطان: این گرایش یک گرایش بین رشته ای از شیمی دارویی و رشته سرطان شناسی بوده و به ساخت داروهای ضد سرطانی می پردازد.
- شیمی فیزیک دارویی: این گرایش ترکیبی از دو رشته شیمی فیزیک و شیمی دارویی بوده و به خواص فارماکودینامیکی و فارماکوکنیتیکی را بررسی می کند.
بازار شغلی شیمی دارویی
فارغ التحصیلان گرایش شیمی دارویی می توانند در صنایع بسیاری از جمله صنایع دارویی کشور (صنعت ساخت، تولید و کنترل دارو)، کارخانه های تولید مواد اولیه داروها، کارخانه های آرایشی بهداشتی، موسسات تحقیقاتی، داروخانه ها و ضمنا به عنوان کارشناس آزمایشگاه غذا و دارو به کار مشغول شوند.
از طرف دیگر بیشتر کارخانه ها و مراکز داروسازی کشور، واحدی به اسم واحد توسعه و تحقیقات دارند که امکان فعالیت های تحقیقاتی برای فارغ التحصیلان علاقمند فراهم می باشد. همچنین متخصصان این رشته می توانند به ارائه انواع خدمات آموزشی در مدرسه ها، دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور اقدام کنند.
به طور کلی کار یک شیمیست دارویی عموما در آزمایشگاه است. از این رو همانطور که اشاره شد منجر به ایجاد مشاغل در توسعه داروها، بیوتکنولوژی آنها، شرکت های داروسازی، موسسات تحقیقاتی و … می شود. از جمله دیگر فرصت های شغلی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
- پژوهشگری و انجام تحقیقات اساسی در مورد تاثیر مواد شیمیایی مختلف بر سیستم های بیولوژیکی
- طراحی، توسعه و ساخت داروهای با فرمولاسیون نوین که برای معالجه بیماری های مختلف کاربرد دارند.
- پژوهش، بررسی و آزمایش ترکیبات دارویی نوین
- تدوین و تهیه دستورالعمل ها در مورد چگونگی تولید داروهای نوین
- شناسایی و اندازه گیری ترکیبات مختلف در بدن انسان، جهت تشخیص بیماری ها در مراکز درمانی
- کار در شرکت های غیر دارویی در زمینه های آنالیز، شناسایی و اندازه گیری
همچنین وظایف حرفه ای دانش آموختگان شیمی دارویی برای انجام امور خدماتی و مشاوره ای در زمینه های مختلف دارویی عبارت است از:
مشاوره در خصوص طرح های تحقیقاتی و صنعتی در سنتز و تولید دارو های شیمیایی، سنتی و گیاهی
مشاوره یا طراحی سنتز و تولید دارو های طب سنتی در سطح پایلوت و یا صنعتی
مشاوره به مراکز و آزمایشگاه های کنترل کیفیت داروهای گیاهی در صنعت داروسازی کشور
نظارت و کنترل بر روی مراحل مختلف تولید داروهای گیاهی در صنعت داروسازی سنتی
نظارت و کنترل بر روند واردات و صادرات مواد اولیه و محصولات داروهای شیمیایی، سنتی و گیاهی جهت کنترل ورود و خروج محصولاتی با کیفیت مطلوب
نظارت و کنترل دقیق بر تولید کننده های داخلی جهت تولید مواد اولیه و محصولات سنتی و گیاهی با کیفیت مطلوب
حضور در سایر سازمان های وابسته، صنایع، آزمایشگاه ها و یا مراکز مرتبط با این رشته دانشگاهی
در پایان از همراهی شما سپاسگزاریم. همچنین پیشنهاد می شود در صورت تمایل برای آشنایی با رشته مهندسی شیمی و رشته صنایع شیمی روی لینک ها کلیک کنید.
منبع : آرگا
