یکی از موارد مهم در کشت گلخانه ای کنترل و رصد آفات و امراض گیاهی می باشد. زیرا مزیت اصلی پرورش محصول در گلخانه تحت کنترل بودن اوضاع است. در ادامه مطلب قصد داریم به رایج ترین آفات گلخانه ای اشاره نماییم تا با آگاهی بیشتری نسبت به این امر اقدام کنید.
رایج ترین آفات گلخانه ای
کشت گلخانه ای نسبت به کشت در مزرعه و فضای باز مزایا و معایبی دارد. مزیت این نوع کشت کاهش مصرف آب، افزایش تولید و اشتغال زایی می باشد و معایب آن نیز وجود آفات و امراض بوده که گیاهان را درگیر می کنند. یکی از موارد مهم در کشت گلخانه ای کنترل و رصد آفات و امراض گیاهی می باشد. زیرا مزیت اصلی پرورش محصول در گلخانه تحت کنترل بودن اوضاع است.
به این ترتیب برای رشد و باروری محصول بایستی بهترین شرایط را فراهم نمود. گلخانه در هر کشوری نقش موثری در کشاورزی و توسعه تولید محصول دارد. در ادامه با رایج ترین آفات گلخانه ای آشنا می شوید.
آفت کنه
یکی از رایج ترین آفات گلخانه ای، کنه ها می باشند. خطر این نوع آفت در فصول گرم بیشتر است. کنه تار عنکبوتی بالغ معمولا چهار پا دارد و بر خلاف حشرات، فاقد شاخک، بال و سر جداگانه است. این آفت اندام ریزی داشته و تشخیص آن بدون استفاده از ذره بین بسیار مشکل می باشد. قطعات دهانی کنه از نوع مکنده بوده بنابراین حشره با مکیدن شیره گیاهی موجب زرد شدن و ریزش برگ ها، کاهش رشد میوه و از بین رفتن تدریجی گیاه آلوده می شود.
گیاهان مبتلا به این آفت، به علت ضعیف شدن، بیشتر مورد حمله سایر آفات هم قرار می گیرند. کنه ها به طور معمول روی شاخه های سبز،گل، میوه و پشت و روی برگ ها زندگی و تغذیه دارند. آفاتی که به گل ها هجوم می برند، با تنیدن تار، محل مناسبی برای تجمع ذره های گرد و غبار و خاک فراهم نموده و به گیاه حالت گردگرفتگی خاصی می دهند که بیشتر همین حالت نشانه قابل مشاهده وجود آفت می باشد.
برای مقابله با آفت کنه تار عنکبوتی علاوه بر مدیریت مناسب آبیاری و تهویه مناسب، سموم کنه کش ویژه ای وجود دارند که مهم ترین آن ها در کشور تدیون، کلتان، آرامایت و … هستند. علاوه بر این سموم خاص برای مبارزه با کنه از سموم سیستمیک هم می توان استفاده کرد.
به طور کلی مرطوب بودن گلخانه و شیرینی شیره گیاهان از مواردی هستند که سبب جذب کنه ها شده و گیاهان را در معرض آسیب آن ها قرار می دهند. با توجه به ریز بودن این آفات تشخیص هجوم آن ها تقریبا غیر ممکن است. ولی اگر لکه های سیاه، قهوه ای یا قرمزی را روی گیاهان مشاهده کردید احتمالا میزبان این آفت هستند. کنه ها به طور معمول گیاهانی مانند خیار، هلو، شلیل، گوجه فرنگی، بادمجان، ارکیده و فلفل را انتخاب و با تغذیه از شیره این گیاهان باعث خشک و پژمرده شدن آن ها می شوند.
آفت شته
از دیگر آفات رایج گلخانه ای شته ها می باشند. شته بدنی نرم و گلابی شکل داشته و معمولا سبز رنگ بوده ولی به رنگ های صورتی، آبی، زرد، قهوه ای یا سیاه نیز دیده می شوند. شته ها معمولا در بخش های در حال رشد جدید یا روی سطح زیرین برگ های جوان قرار گرفته و به تغذیه از شیره سلولی گیاه و دفع عسلک می پردازند.
این آفت معمولا بودن بال بوده ولی در شرایط کلونی شکل بالدار نیز پیدا می کند. برای مقابله با شته ها علیرغم نصب توری در ورودی گلخانه، نصب کارت های زرد رنگ حشره گیری و از بین بردن مورچه ها توصیه می شود. همچنین استفاده از سموم شته کش با دوره کارنس کوتاه نیز پیشنهاد می شود.
ضمنا دفع علف های هرز گوشتی و آبدار نیز موثر بوده و یا این که گیاه خرفه را در چند نقطه از گلخانه کشت و از آن به عنوان تله بهره برد. به طور کلی بیشترین آفتی که در گلخانه ها مشاهده می شود مربوط به شته ها است.
آفت تریپس
تریپس ها حشراتی کوچک و بلند و باریک می باشند و در فصل گرم به گلخانه وارد می شوند. حشرات بالغ و لاروهای آفت روی انتهای شاخه ها، گل ها و برگ ها از طریق مکیدن شیره گیاهی و محتوای سلول تغذیه کرده و سبب بد شکلی و پیچیدگی برگ ها به طرف پایین می گردند. برای کنترل این آفت می توان از حشره کش استفاده کرد.
در ضمن آفت تریپس علاوه بر اینکه مستقیما به گیاهان آسیب می زند، موجب انتقال ویروس های دیگر هم می شود.
آفت مگس سفید
این آفت شبیه شب پره های کوچک بوده که در نواحی سردسیر و در فصول سرد در گلخانه فعالیت داشته و به زیر برگ ها می چسبد. مگس سفید با تغذیه از برگ های پایینی موجب تضعیف گیاه شده و عامل انتقال بیماری های ویروسی است. اسم دیگر مگس سفید، سفید بالک می باشد.
این حشرات کوچک سفید رنگ در فصول های سرد و نواحی سردسیر بیشتر مشاهده می شود. این آفت موجب زرد شدن، پیچیدگی، کوتولگی و پژمردگی گیاهان می شود. برای جلوگیری از بروز آفت مگس سفید و مقابله با آن استفاده از رقم های مقاوم، نصب توری و سموم حشره کش مناسب با دوره کارنس مناسب، پیشنهاد می گردد.
آفت مینوز
آفت مینوز گونه های مختلفی دارد. نوعی از آن به گوجه فرنگی، خیار و کاهو حمله می برد و نوع دیگر گیاهان زینتی و آپارتمانی را مورد آسیب قرار می دهد. این آفت مانع فتوسنتز گیاهی و در نتیجه سبب مرگ گیاه می شود. مینوز حشره ای به رنگ سیاه و یا زرد و لاروهای سفید رنگ است.
این حشره داخل برگ ها تونل هایی حفر و موجب خرابی بافت برگ و توقف فتوسنتز می گردد. برای مقابله با آفت مینوز بهتر است از زنبورهای پارازیت و حشره کش ها استفاده نمود. البته حذف علف های هرز و شخم عمیق بعد از برداشت محصول نیز موثر خواهد بود.
آفت کاترپیلار
اگرچه آفت کاترپیلار معمولا مشکل بزرگی به شمار نمی‌رود ولی در صورت عدم کنترل می تواند آسیب جدی به گیاهان گلخانه شما بزنند. این کرم تپل به راحتی با چشم غیر مسلح قابل تشخیص بوده و ردپای آشکاری را نیز بر جای می گذارد. هرگاه برگ یا گیاه خورده شده ای را مشاهده کردید احتمال وجود آفت کاترپیلار را بیشتر از ۵۰ درصد بدانید.
ورود این آفت به گلخانه معمولا توسط منافذ مختلف و تخم گذاری پروانه ها روی می دهد. پاتوق این کرم ها گیاهانی مانند کلم، کاهو، کلم پیچ و گوجه فرنگی بوده ولی روی هر گیاه برگ دار دیگری هم امکان حضور دارند.
آفت شپشک
شپشک ها شامل انواع گوناگونی هستند از جمله:
شپشک آرد آلود
شپشک آرد الود یا شته پشمالو، بیشترین آسیب را برای کاکتوس ها و ساکولنت ها به همراه دارد. این آفت پوششی سفید و آرد مانند دارد که به راحتی قابل مشاهده است. شپشک آرد آلود به سرعت تکثیر می شود و می تواند حتی به ریشه گیاه رسیده و در صورت عدم مقابله با این آفت، مرگ گیاه حتمی خواهد بود.
می توان گفت به نوعی مورچه ها پرورش دهنده این حشرات می باشند. گیاه آلوده به آفت مذکور، با توقف رشد روبرو شده و حالت بیماری و چروک پیدا می کند. روش مقابله با شپشک آرد آلود، دود دهی و استفاده از سموم مخصوص می باشد. البته بایستی در چند نوبت تکرار شده تا آفت به طور کامل از بین برود.
شپشک سپر دار
این آفت پس از پیدا کردن جای مناسب، پاها و شاخک خود را از دست داده و ثابت می شود. شپشک سپر دار به علت داشتن سپر در برابر سموم مقاوم بوده در نتیجه برای مقابله با آن بایستی از سم های سیستماتیک استفاده کرد. این حشره به شکل دانه های قرمز رنگ در پشت برگ ها نمایان می شود و بر روی گیاه لک هایی سفید و یا قهوه ای به وجود می آورد.
شپشک نرم تن قهوه ای
این آفت حشراتی ریز به رنگ قهوه ای و قهوه ای مایل به زرد و بدنی بیضی شکل لوده که تکثیر غیر جنسی دارد. شپشک نرم از شیره گیاه تغذیه و ماده شفاف چسبناکی به اسم عسلک تولید که بعد از مدتی با قارچ سیاه رنگ پوشیده می شود. این حشره منجر به کاهش رشد و عدم میوه دهی محصول می گردد.
شپشک ریشه
شپشک ریشه از خانواده شپشک های خاک زی می باشد که از شیره ریشه تغذیه و سبب می شود گیاه رشد علفی پیدا نموده و کوتاه و زرد گردد. همچنین به مرحله باردهی نرسد. با از بین بردن گیاهان هرز و شخم عمیق می توان این آفت را از گلخانه های خود دور کرد.
به طور کلی بیشتر آفات گلخانه ای مکنده بوده و با خوردن شیره سلولی گیاه به تغذیه پرداخته و موجب زردی و تضعیف گیاه می گردند. بهترین زمان برای سم پاشی برای مقابله با آفات زمانی است که گیاه به آسیب پذیر ترین حالت خود رسیده زیرا سم پاشی بی موقع موجب از بین رفتن دشمنان طبیعی آفات هم می گردد.
آفت پشه سیاه گلدان (پشه قارچی)
از آفات رایج گلخانه ای دیگر پشه سیاه گلدان یا پشه قارچی می باشد که وقتی خاک گلخانه یا هوای آن مرطوب باقی بماند هجوم می برد. تشخیص این آفت به علت پرواز اطراف گیاهان کار دشواری نیست و به راحتی از سایر حشرات قابل تفکیک می باشد. ولی نکته ای که وجود دارد این بوده که اگر پشه در خاک لانه ایجاد کند به همه گونه های گیاهی آسیب می زند.
به این ترتیب هرزگاهی خاک را زیر و رو و در صورت مشاهده پشه قارچی آن را سریعا از بین ببرید. در صورت اقدام دیر هنگام جمعیت این آفت بسیار افزایش می یابد. زیرا این پشه در کمتر از یک هفته ۱۰۰-۱۵۰ تخم می گذارد.
آفت زنجرک
این نوع آفات گلخانه ای معمولا در اواخر سال مشاهده می شوند. زنجرک ها به جوانه های گیاهان هجوم برده و با خرطوم خود از شیره سلولی گیاهان تغذیه می کنند. آفت زنجرک علاوه بر خساراتی که به گیاهان وارد می سازند، محیط را برای رشد قارچ ها نیز مناسب می نمایند.
آفت حلزون
آفت حلزون در دو نوع راب و حلزون وجود دارد و توسط منافذ و ابزار مختلف به گلخانه وارد می شود و در صورت مرطوب بودن محیط با چسبیدن به اطراف تخمگذاری می کند. در صورت مشاهده برگ های خورده شده یا مایع چسبناک روی گیاه به حضور حلزون شک نمایید. حلزون معمولا گیاهانی مانند کلم، توت فرنگی، کاهو، مارچوبه، فلفل، کدو سبز، کدو تنبل، خیار، لوبیا، کرفس نخود فرنگی و هویج هجوم برده و از آن ها تغذیه می کند.
مدیریت آفات گلخانه
باید اشاره کرد اکثر آفات گیاهان گلخانه ای مکنده بوده و با توجه به میزان مکیدن شیره سلولی از برگ ها و ساقه ها موجب توقف رشد، تغییر رنگ برگ و مرگ بافت گیاهی می گردد. در اثر تغذیه برخی از این آفات از بافت های گیاهان، ماده چسبناکی به نام عسلک دفع شده که این ماده محیط کشت را برای قارچ هایی موسوم به کپک سیاه مساعد می کنند.
در ضمن عسلک از رسیدن نور به سطح برگ های گیاهان هم جلوگیری می کند. مبارزه با آفات به شیوه های مختلفی انجام می شود که مهم تر از همه روش های شیمیایی و بیولوژیکی می باشد. سموم حشره کش به سه صورت گوارشی، تماسی و انتقالی هستند
سموم گوارشی مخصوص مبارزه با حشرات جونده بوده و مهم ترین آن ها در جهان سوین نام دارد. از این گروه به دیپترکس هم می توان اشاره کرد. سموم تماسی بیشتر علیه حشرات جونده استفاده می شوند. اما بر روی حشرات مکنده نیز موثر خواهند بود.
از این دسته سم های مالاتیون و دیازینون کاربرد بسیاری دارند. سموم انتقالی یا سیستمیک توسط گیاه جذب می شوند و از طریق شیره پرورده در همه قسمت های بدن حشره جریان می یابند. از مهم ترین سموم انتقالی می توان به متاسیستوکس و دیمتوات اشاره کرد.
شایان ذکر است در مورد هر آفت خاص بهترین تایم سم پاشی مرحله ای است که در آن، آفت در آسیب پذیرترین حالت زندگی اش قرار دارد. زیرا سم پاشی بی موقع نه تنها نتیجه مطلوبی به دنبال ندارد، بلکه موجب از بین رفتن دشمنان طبیعی آفت هم می گردد.
در پایان این مطلب در صورت تمایل برای آشنایی با آفات درخت موز و آفات درخت انار روی لینک ها کلیک کنید.
منبع : آرگا
