مشکل زانو یا درد کشکک از مشکلاتی است که ۲۵ درصد از مردم را درگیر می کند، سندرم پاتلوفمورال ایجاد درد در قسمت جلوی زانو می باشد و به دلیل این که در بیشتر موارد این سندروم برای ورزشکاران و دوندگان اتفاق می افتد، به نام زانوی دونده نیز شهرت دارد. به طور کلی این عارضه در میان خانوم های جوان و ورزشکاران بیشتر دیده می شود. استفاده از یخ و استراحت برای کاهش درد مفید می باشد و در مواردی مراجعه به فیزیوتراپ لازم است.
در این سندروم درد زانو هنگامی افزایش می یابد، که فرد در حال استفاده از پله، دویدن و خم کردن زانوی خود باشد، همچنین ورزشکارانی که به فعالیت هایی چون دویدن و پریدن می پردازند، بیشتر احتمال می رود، این درد را تجربه کنند. از جمله این ورزش ها دو، تنیس، نت بال، فوتبال، والیبال، بسکتبال و اسکی می باشد. در صورتی که درد پاتلوفمورال به درستی و به موقع مورد درمان قرار نگیرد، احتمال می رود التهاب تاندون کشکک روی دهد.
سندرم پاتلوفمورال
این عارضه در یک دوره چهار مرحله ای اتفاق می افتد، در ابتدایی ترین مرحله غضروف نرم به دلیل تحریک پرده سینوویال متورم می شود و فرد مبتلا به دلیل مشاهده نکردن علائم خاصی ممکن است، آن را جدی نگیرد و سهل انگارانه از آن عبور کند. در مرحله دوم آسیب وارده گسترده تر می شود و شیار های تشکیل شده بزرگتر می شوند، با بزرگ شدن شیار ها سطح بیشتری از غضروف دچار آسیب می شود. در مرحله دوم بیمار متوجه درد خواهد شد، اما اصولا به دلیل اندک بودن میزان درد مراجعه به پزشک صورت نمی گیرد، در صورتی که در این مرحله به پزشک مراجعه شود و درمان مناسبی صورت گیرد احتمال بهبودی کامل و قطعی وجود دارد.
در مرحله سوم غضروف تکه تکه می شود و این امر درد زیادی را برای فرد ایجاد می کند، با وجود اینکه گیرنده درد در غضروف وجود ندارد، اما تحریک شدن مداوم پرده سینوویوم این درد را به وجود می آورد، زیرا این بخش دارای عصب های فراوان می باشد. در مرحله آخر که آرتروزیس نام دارد، سندرم پاتلوفمورال به نهایت خود می رسد و غضروف مفصلی کاملا از بین می رود، در این مرحله غضروف در حال تخریب می باشد. متاسفانه در این مرحله احتمال قطعی برای درمان صد در صد وجود ندارد و تنها می توان از میزان درد کاست، سطوح تخریب شده مفصل ترمیم پذیر نخواهد بود. همانطور که گفته شد، در صورت مراجعه به پزشک در مراحل ابتدایی روش هایی برای درمان وجود دارد. آشنایی با درمان التهاب کشکک زانو و دلایل بروز التهاب آگاهی لازم در این زمینه را برای شما فراهم خواهد کرد.
عوامل ایجاد کننده
علت های اصلی برویز این بیماری هنوز به شکل دقیقی مشخص نشده است، اما مواردی که در ادامه می خوانید، در بروز این سندروم تاثیر گذار می باشند.
- استفاده زیاد از مفصل زانو و وارد کردن فشار بیش از حد به آن
- تضعیف عضلات اطراف زانو
- ضعف عضلات هیپ
- انحراف در محل اتصال استخوان کشکک
- انجام حرکات ورزشی به شکل غلط
در واقع باید گفت وضعیتی که استخوان کشکک را در وضعیت خارجی تری نسبت به حالت نرمال قرار دهد, باعث بروز این سندروم و ایجاد درد در زانو خواهد شد. برخی بیماری ها می توانند منجر به تسهیل ابتلا به این عارضه شوند، از حجمله این بیماری ها می توان به ژنووالگوم یا پای پرانتزی اشاره کرد. موارد دیگری چون ضعف و آتروفی عضلات اطرف زانو مانند واستوس مدیالیس اوبلک نیز در ابتلا به این سندروم موثر می باشند.
علائم سندرم پاتلوفمورال
این سندروم در بیشتر مواقع با درد مبهمی در قسمت جلوی زانو همراه است، برخی شرایط چون فعالیت هایی که زانو در آن ها خم شود، مانند بالا و پایین رفتن از پله، دو زانو یا چهار زانو نشستن، تغییر در شدت یا نوع ورزش تمرینی باعث افزایش درد می شوند. معمولا علائم ذکر شده به شکلی آرام در فرد بروز پیدا می کنند.
روش های پیشگیری
هرچند این عارضه به شکلی ناگهانی بروز پیدا می کند اما توجه به برخی از اقدامات خالی از لطف نیست و می تواند، در پیشگیری از بروز این سندروم موثر واقع شود.
افزایش قدرت عضلات: تقویت عضلات چهار سر ران و عضلات ابدکور کمک می کند، تا تعادل زانو در حین فعالیت حفظ شود.
گرم کردن: پیش از شروع به فعالیت های ورزشی لازم است، تا بدن خود را با فعالیت های سبک به تدریج گرم کنید.
کاهش وزن: اضافه وزن نداشتن کمک می کند، تا زانو ها فشار اضافی را تحمل نکنند.
حرکات کششی: انجام حرکات کششی کمک می کند، تا بدن انعطاف پذیری بیشتری داشته باشد.
افزایش تدریجی شدت تمرین: در هنگام انجام تمرینات دقت داشته باشید، تا به شکلی ناگهانی شدت تمرینات را افزایش ندهید.
کفش مناسب: استفاده از کفش مناسب موقعیت و در حین تمرینات کمک می کند، تا زانو به طور اتفاقی در وضعیت نامطلوبی قرار نگیرد.
درمان
در بیشتر مواقع درمان سندرم پاتلوفمورال با اقدامات زیر آغاز می شود و درمانهای خانگی نیز در این راه موثر می باشند، که از آن ها نام خواهیم برد.
استراحت: اولین درمان برای این سندرم استراحت دادن به زانو می باشد، باید از فعالیت های که باعث تحریک درد در قسمت زانو و خم شدن زانو می شود دوری کنید.
استفاده از دارو: در صورت وجود درد می توانید، از برخی دارو های بدون نسخه مناسب کاهش درد مانند استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسن استفاده کنید.
مراجعه به فیزیوتراپ: تمرینات کششی و ورزش های تقویت کننده عضلات چهار سر ران، همسترینگ و عضلات اطراف باسن در تقویت عضلات راستای صحیح کشکک زانو موثر می باشند.
زانوبند: استفاده از زانوبند، بریس و آتل در کاهش درد موثر عمل می کند.
کمپرس یخ: استفاده از یخ پس از انجام تمرینات ورزشی در کاهش درد زانو مفید می باشد.
جراحی: یکی از روش های درمان در صورتی که سایر راه ها موثر نباشد، جراحی زانو می باشد.
ورزش ها مناسب
پیش از این نیز گفته شد که تقویت عضلات ران، همسترینگ و ساق پا ، حرکات کششی و افزایش قدرت و تعادل عضلات برای پیشگیری و کاهش درد مفید می باشند. تقویت عضلات چهار سر ران با حرکات ورزشی موثر امکان پذیر خواهد بود.
ورزش اول: به پشت روی زمین دراز بکشید، زانوی پای سالم را خم کنید و کف پا را روی زمین قرار دهید. حالا پای آسیب دیده را با کمک عضلات چهار سر و شکستن مچ و نگه داشتن پنجه به سمت صورت ، صاف بالا بیاورید، این کار را باید طوری انجام دهید، که پا از لگن به پایین از زمین جدا شود. بالا آوردن پا باید تا زانوی پای سالم ادامه داشته باشد. با هم ارتفاع شدن پا با زانوی سالم کمی مکث کنید و پس از آن به آرامی پا را به سمت زمین بازگردانید، این ورزش باید در دو ست ۱۰ تایی تکرار شود.
ورزش دوم: ورزش دوم که در پیشگیری و بهبود سندرم پاتلوفمورال موثر می باشد، لغزش بر روی دیوار نام دارد. برای شروع پشت به دیوار بایستید، پا ها باید ۱۵ سانتی متر از دیوار فاصله داشته باشند. پا ها را به عرض ۳۰ سانتی متر از یکدیگر فاصله بدهید، در مرحله بعد کمر و باسن باید به دیوار تکیه داده شود، زانو ها را خم کنید و به آرامی بدن خود را بر روی دیوار بلغزانید، تا به سمت پایین بیایید. پایین آمدن باید تا زمانی ادامه پیدا کند، که زانوها زاویه ۴۵ درجه پیدا کنند. برای پنج ثانیه در این حالت بمانید، بعد با همین روش خود را به سمت بالا بکشید، تا جایی که به حالت ایستاده برگردید. در انجام این ورزش دقت داشته باشید، که حرکات به آرامی انجام شود و منجر به تحریک زانو بر اثر سرعت زیاد نشوید. ۳ ست ۱۵ تایی از این ورزش را انجام دهید.
ورزش سوم: ورزش سوم حرکت تاشو نام دارد. به پهلو دراز بکشید و یکی از پاهای خود را از زمین جدا کنید و به حالت عمودی قرار دهید و پنج ثانیه در این حالت مکث کنید، در انجام این حرکت نباید باسن به سمت جلو یا عقب بچرخد. می توانید پنج روز از هفته به انجام این تمرین بپردازید و آن را در دو ست ده تایی تکرار کنید.
تشخیص بیماری
برای تشخیص سندرم پاتلوفمورال پزشک به معاینه بالینی می پردازد و سوابق مشکلات زانو را مورد بررسی قرار می دهد، پزشک تلاش می کند، تا با قرار دادن زانو در موقعیت های مختلف علائم و نشانه های بیماری را به درستی تشخیص دهد. برای اطمینان از تشخیص ممکن است، از آزمایش های تصویر برداری نیز در این راه کمک بگیرد.
اشعه ایکس: برای به دست آمدن تصویر با استفاده از اشعه ایکس مقدار کمی تابش از بدن عبور می کند. در این تصویر استخوان به خوبی قابل مشاهده می باشد، اما مشاهده بافت های نرم کمی سخت می باشد.
سی تی اسکن: این بار تصاویر اشعه ایکس از زاویه های مختلف برای ایجاد تصاویر مقطعی از ساختار های داخلی ترکیب می شوند.
ام آر آی: در این روش با استفاده از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی به تصاویر دقیق تری از استخوان و بافت های نرم خواهند رسید و پزشک می تواند، به خوبی رباط ها و غضروف های زانو را مشاهده کند، البته این روش پر هزینه تر از دو روش قبلی می باشد.
منبع : آرگا
