آشنایی با مراحل تشکیل سنگ فیروزه

سنگ فیروزه به رنگ آبی تا سبز یک فسفات آلومینیوم هیدراته می باشد. این سنگ اولین بار در سینا استخراج شد و مصریان از آن در جواهرات استفاده می کردند. با گذشت زمان سنگ فیروزه در دیگر کشورها هم با محبوبیت روبرو شد. در ادامه با نحوه تشکیل سنگ فیروزه آشنا می شوید.

نحوه تشکیل سنگ فیروزه

فیروزه کانی مات به رنگ آبی تا سبز یک فسفات مس و آلومینیوم هیدراته می باشد. هزاران سال است که سنگ فیروزه به خاطر رنگ خاص و خواص مختلفش جزو سنگ های قیمتی و تزئینی قرار دارد. این سنگ اولین بار در سینا استخراج شد و مصریان از سنگ فیروزه در ساخت جواهراتی مانند انگشتر و دستبند و گوشواره استفاده می کردند.

با گذشت زمان سنگ فیروزه بین کشورهای دیگر نیز محبوبیت زیادی پیدا کرد و در ایران نیز به خاطر خواص درمانی و معنوی طرفداران زیادی دارد. در حال حاضر انگشتر فیروزه در جهان جایگاه خاصی دارد.

سنگ فیروزه چگونه به وجود می آید؟

در این بخش با نحوه تشکیل سنگ فیروزه آشنا می شوید. این سنگ به عنوان یک کانی ثانویه با نفوذ محلول هایی آبی اسیدی در طی هوازدگی و اکسیداسیون کانی های از قبل موجود ایجاد می شود. به طور مثال مس ممکن است از سولفیدهای مس اصلی نظیر کالکوپیریت یا کربنات های ثانویه مالاکیت یا آزوریت تشکیل گردد.

یا آلومینیوم از فلدسپات ساخته شود. از آن جا که سنگ فیروزه معمولا در نواحی خشک ایجاد می شود به نظر می رسد متغیرهای آب و هوایی در تشکیل آن نقش مهمی داشته باشند. در درون سنگ های آذرین، فسفر و AI2O3 وجود دارد و تحت فشار گرما از لایه های زمین خارج شده و بعد از این که این عناصر توسط منافذ به سطح سنگ مادر رسیدند، با مواد موجود در محیط اطراف نظیر مس مخلوط شده و سنگ فیروزه به وجود می آید.

تنوع رنگی بالای فیروزه نیز از این موضوع ناشی می شود. با توجه به عناصری که از فضای اطراف جذب فیروزه می شوند، رنگ آن تغییر می یابد. هر چه در تشکیل این سنگ حضور مس پر رنگ تر باشد، رنگ آن به سمت آبی میل کرده و اگر آهن بیشتری در فرایند نقش داشته باشد، رنگ فیروزه به سمت سبز متمایل می شود.

البته دقت کنید سنگ فیروزه در همه نقاط دنیا به این صورت ایجاد نمی شود. مثلا در کشور چین سنگ فیروزه از اسیدی شدن بقایای بر جای مانده از ماموت ها ایجاد می شود و غالب رنگ آن در طیف آبی قرار می گیرد.

نگین فیروزه

فیروزه کانی باارزش و کم یابی است که به رنگ های آبی روشن تا سبز وجود دارد و در رده فسفات قرار می گیرد. این کانی توسط فیروزه تراشان شکل داده شده و به عنوان نگین انگشتر، گردنبند، گوشواره و سایر جواهرات استفاده می شود. فیروزه همانند جواهرات کدر دیگر با معرفی جایگزین های مصنوعی به بازار از نظر اقتصادی نسبت به قبل ارزش آن کاسته شده است.

شایان ذکر است نگین های فیروزه بر اساس رنگ و رگه آن ها به انواع مختلفی دسته بندی می شود. به فیروزه صاف بدون رگه عجمی و به فیروزه رگه دار در اصطلاح شجری یا رگدار اطلاق می شود که بخشی از سنگ مادر در داخل نگین فیروزه به شکل رگه حضور دارد.

در ضمن فیروزه ای که سنگ آن در طبیعت با آب شسته شده و خاک آن از فیروزه جدا شده باشد فیروزه ریگی گفته می شود که از انواع دیگر گران قیمت تر است.

فیروزه در چه کشورهایی وجود دارد؟

بهترین نوع سنگ فیروزه مربوط به کشور ایران است و در سایر کشورها نیز دیده می شود از جمله:

کشور ایران

حداقل دو هزار سال است که کشور ایران منبع اصلی فیروزه بوده است و در ابتدا ایرانیان آن را پیروزه به معنی موفقیت می نامیدند و بعد از آن اعراب آن را فیروزه نام نهادند که در فارسی نیز امروزه به آن فیروزه گفته می شود. فیروزه در معماری ایرانی به منظور پوشاندن دیوارهای کاخ و مکان های مقدس مورد استفاده قرار می گرفت، زیرا رنگ آن را علامت بهشت ​​روی زمین می دانستند.

در حال حاضر بهترین فیروزه ایران از معادن نیشابور استخراج می شود و رنگ بندی جذاب فیروزه این ناحیه سبب شده که تقاضای زیادی از سوی بازار جهانی داشته باشد. در ضمن انگشتر فیروزه جایگاه خاصی نسبت به دیگر جواهرات فیروزه دارد.

کشور امریکا

در کشور امریکا مناطقی شامل آریزونا، کالیفرنیا (شهرهای امپریال، سن برناردینو، اینیو)، کلرادو (شهرهای کونژوس، ال پاسو، دریاچه، ساگواچی)، نیومکزیکو (شهرهای سانتافه، ادی، گرانت، اوترو) و نوادا (شهرهای اسمرالدا، کلارک، الکو، اورکا) و شهرهای لندر دارای معادن غنی فیروزه می باشند.

برخی عقیده دارند که Cerrillos، نیومکزیکو محل اولین معدن فیروزه بوده است. دولت پیش از دهه ۱۹۲۰ بزرگترین تولید کننده کشور بود و در حال حاضر فقط یک معدن در کانیون کالیفرنیا فعال است.

کشور مصر

از ۳ هزار سال قبل از میلاد در مصر باستان و احتمالا پیش از آن، مصریان فیروزه را مورد استفاده قرار می دادند و شبه جزیره سینا بزرگترین معدن منطقه به شمار می رفت. این شبه جزیره شش معدن دارد که همه در ساحل جنوب غربی آن قرار دارند و مساحت آن به وسعت تقریبی ۶۵۰ کیلومتر مربع است.

کشور چین

حدود سه هزار سال یا بیشتر، چین جزو کشورهای دارای معادن سنگ فیروزه بود. علاوه بر چین در تبت نیز ذخایر فیروزه ای وجود دارد که کیفیت آن برتر از فیروزه چینی می باشد. فیروزه خاص مناطق با سنگ های آذرین نیست و در صحرای سینا و استرالیا در بین صدف ها و ماسه سنگ ها هم پیدا شده است. گاهی هم بر اثر تاثیر محلول های سطحی مس دار روی فسیل های استخوانی جانوران، فیروزه تشکیل می شود.

فیروزه های چینی ارگانیک بوده و از بقایا و استخوان های ماموت ها ایجاد شده اند. به همین دلیل با اسید واکنش نشان می دهند. رنگ آن به دلیل تبلور فسفات، آبی بوده و مشخصات آن با فیروزه های ایرانی، مصری و امریکایی تفاوت دارد.

علاوه بر کشورهای اشاره شده، کشورهای فلسطین، تبت، افغانستان، روسیه، استرالیا، شیلی و ترکمنستان هم دارای منابع معدنی فیروزه می باشند.

در پایان اگر علاقمند هستید با تشکیل سنگ های دگرگونی و تشکیل سنگ مروارید آشنا شوید روی لینک ها کلیک و از این مقالات بازدید نمایید.

منبع : آرگا