کیسه صفرا اندامی کوچک و گلابی شکل است که در زیر کبد قرار دارد. این کیسه صفرا را از کبد جمع و ذخیره می کند. اگرچه برخی مشکلات مثل سنگ کیسه صفرا و سرطان می توانند کیسه صفرا را تحت تأثیر قرار دهند، با این حال پیروی از یک رژیم غذایی می تواند از چنین مواردی جلوگیری کند. تحقیقات مختلف نشان داده افرادی که از یک رژیم غذایی سالم پیروی می کنند، خطر کمتری در ابتلا به بیماری های سنگ کیسه صفرا دارند. در حالت کلی هیچ رژیم خاصی برای حفظ سلامت کیسه صفرا وجود ندارد، اما برخی کارشناسان معتقدند که افراد باید از مصرف برخی غذاها اجتناب کنند. چرا که مصرف برخی غذاها مثل غذاهای آماده و فست فود می تواند خطر ابتلا به بیماری های مزمن از جمله سنگ کیسه صفرا را افزایش دهد. در ادامه مطلب به بایدها و نبایدهای تغذیه برای سنگ کیسه صفرا خواهیم پرداخت.
سنگ صفرا چیست؟
پیش از اینکه به بررسی تغذیه برای سنگ صفرا بپردازیم، ابتدا باید بدانید سنگ صفرا به توده های چربی اطلاق می شود که مثل سنگ سفت و زبر شده اند. اگر فردی لبنیات زیادی مصرف کند امکان دارد درگیر این مشکل شود. گاهی اوقات کیسه صفرا بسیار کوچک بده و گاهی اندازه آن بسیار بزرگ است. همان طور که می دانید هر چقدر سنگ کیسه صفرا بزرگ تر باشد، به همان میزان دفع آن دردناک تر می شود. نکته جالب توجه این که با بالا رفتن سن خطر بروز سنگ صفرا افزایش می یابد. موارد دیگری که خطر ابتلا به این عارضه را افزایش می دهند عبارتند از:
- داشتن خویشاوندان بسیار نزدیک که درگیر سنگ صفرا هستند و افرادی که سابقه خانوادگی دارند.
- مصرف یک رژِیم غذایی ناسالم به خصوص رژیم غذایی پر چرب
- مصرف بیش از اندازه داروهای خاص نظیر قرص های ضد بارداری
- کاهش ناگهانی وزن
- استعمال دخانیات
- بارداری
- ابتلا به بیماری دیابت
- افزایش وزن
اگر فرد بتواند از مناسب ترین تغذیه برای سنگ صفرا استفاده کند، می تواند سلامتی خود را حفظ نماید.
آیا برای داشتن کیسه صفرا سالم باید رژیم غذایی خاصی را دنبال کرد؟
کیسه صفرا عضو گلابی شکل و بسیار کوچکی است که زیر کبد قرار گرفته است. فردی که رژیم غذایی سالمی را دنبال می کند کمتر از سایر افراد درگیر بیماری سنگ کیسه صفرا می شود. مطالعات نشان می دهد کسانی که از بهترین تغذیه برای سنگ صفرا استفاده می کنند کمتر به بیماری سنگ کیسه صفرا مبتلا می شوند. پیروی از چندین دستورالعمل می تواند کمک کند که کیسه صفرا سالمی داشته باشید. به طور معمول سنگ های صفراوی دارای توده هایی از مواد چرب مثل کلسترول هستند که سخت و سفت شده اند. گاهی اوقات رنگدانه های صفراوی یا رسوبات کلسیم موجب تولید سنگ های کیسه صفرا می شوند. کیسه صفرا امکان دارد در برخی موارد یک سنگ بزرگ یا چندین سنگ کوچک را تشکیل دهد. در بیشتر مواقع می توان با یک تغذیه درست از بروز سنگ کیسه صفرا جلوگیری کرد.
نقش کیسه صفرا در هضم غذا
به یاد داشته باشید که کیسه صفرا نقش بسیار مهمی در هضم غذا دارد. زمانی که غذا وارد روده کوچک می شود، هضم غذا سریع تر اتفاق می افتد. زیرا کیسه صفرا داری نمک و مواد زیادی است که موجب تجزیه چربی می شود. گاهی اوقات امکان دارد مجرای صفراوی که کیسه صفرا را به روده کوچک وصل می کند، به وسیله سنگ کیسه صفرا مسدود شود. پس از آن بیمار درگیر علائمی مثل نفخ، حالت تهوع و استفراغ می شود. اگر شخصی به سنگ کیسه صفرا مبتلا باشد موجب می شود تا راه ورود مایع به درون روده کوچک مسدود شود. این امر مشکلات زیادی مانند احساس بیماری و درد را به دنبال خواهد داشت.
تغذیه مناسب برای جلوگیری از بروز سنگ صفرا
برخی از مواد غذایی می تواند حال افراد را بدتر کند و موجب شود تا درد در بیماران مبتلا به سنگ صفرا تشدید شود. به همین خاطر پیروی از یک رژیم غذایی درست برای سلامتی بسیار مؤثر است.
۱. غذاهای مجاز برای مبتلایان به سنگ کیسه صفرا
خوب است بدانید هدف از تغذیه برای سنگ کیسه صفرا کمک به استرس و فشاری است که ممکن است به کیسه صفرا وارد شود. در ادامه قصد داریم به غذاهای مجاز برای مبتلایان به سنگ کیسه صفرا بپردازیم:
ویتامین ث، منیزیم و فولات
منیزیم، فولات و ویتامین ث به بهبود نقش کیسه صفرا در هضم غذا کمک زیادی می کنند. سبزیجات و میوه ها منابع بسیار خوبی از مواد مغذی به شمار می روند. ویتامین ث در مواد زیر موجود است:
- گوجه فرنگی
- توت فرنگی
- کلم بروکلی
- کیوی
- پرتقال
- فلفل قرمز و سبز
ویتامین ث یک ویتامین محلول در آب محسوب می شود. افرادی که قصد دارند از این نوع ویتامین استفاده کنند، بهتر است ویتامین ث را به صورت سبزیجات خام و تازه مصرف کنند. برخی منابع غنی منیزیم عبارتند از:
- موز
- ماست
- برنج
- آووکادو
- سیب زمینی
- شیر سویا
- لوبیا
- اسفناج
- بادام زمینی
- کره بادام زمینی
- بادام
- بادام هندی
بهتر است مواد مغذی از منابع غذایی تأمین شود. توجه داشته باشید پیش از مصرف مکمل ها حتما با متخصص تغذیه مشورت نمایید.
کلسیم
یکی از بهترین تغذیه ها برای سنگ کیسه صفرا، کلسیم است. کلسیم را می توان در مواد غذایی زیر مشاهده کرد:
- آب پرتقال
- ساردین
- شیر بادام یا کتان
- غذاهای لبنی مثل پنیر، شیر و ماست
- سبزی های برگ دار و تیره مثل کلم بروکلی و کلم پیچ
لازم است بدانید کسانی که در معرض خطر ابتلا به بیماری کیسه صفرا هستند، می بایست از لبنیات بدون چربی استفاده کنند. سبزی هایی نظیر کلم بروکلی می توانند برای کسانی که در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند، مناسب باشند.
قهوه
مصرف متوسط قهوه امکان دارد به بهبود کیسه صفرا کمک کند. مطالعات نشان داده است که مواد موجود در قهوه به عملکرد دقیق کیسه صفرا کمک می کند. از مهم ترین فواید قهوه می توان به تحریک عملکرد کیسه صفرا، فعالیت روده و متعادل نمودن برخی از مواد شیمیایی اشاره کرد.
چربی های سالم
از مغذی ترین تغذیه ها برای سنگ کیسه صفرا می توان به چربی های غیر اشباع مثل امگا ۳ اشاره کرد. منابع اصلی امگا ۳ عبارتند از:
- بذر کتان یا روغن های ماهی
- دانه ها مثل دانه کتان
- آجیل ها مانند گردو
- ماهی سرد آّبی
پیش از این که امگا ۳ مصرف کنید، حتما با یک متخصص تغذیه مشورت کنید، زیرا ممکن است مصرف برخی از مکمل ها برای تمام افراد مناسب نباشد.
فیبر
فیبر موجب سلامت گوارش می شود. لجن صفراوی یک نوع ماده ای است که خطر ابتلا به بیماری کیسه صفرا را تا حد قابل توجهی افزایش می دهد. این مایع می تواند به سرعت موجب کاهش وزن شود. در این تحقیق افرادی که رژیم غذایی با فیبر بالا استفاده کردند، لجن کمتری در کیسه صفرایشان تولید شده است. این امر خطر ابتلا به بیماری سنگ کیسه صفرا را تا حد زیادی کاهش می دهد. منابع غنی فیبر عبارتند از:
- غلات کامل
- دانه و آجیل
- حبوبات
- سبزیجات
- میوه ها
۲. غذاهای غیر مجاز برای مبتلایان به سنگ کیسه صفرا
در بخش قبل به مهم ترین مواد غذایی برای جلوگیری از ابتلا به سنگ کیسه صفرا پرداختیم. در این بخش به غذاهای غیر مجاز برای مبتلایان به سنگ کیسه صفرا می پردازیم:
- غذاهای پرچرب
- غذاهای فرآوری شده
- روغن نباتی
- روغن بادام زمینی
- غذاهای سفید تصفیه شده
برای این که از کیسه صفرا خود محافظت کنید، می بایست از مصرف برخی مواد غذایی پرهیز کنید. غذاهای سرخ شده و چرب در روغن هایی مثل روغن نباتی و روغن بادام زمینی به دشواری تجزیه می شوند و می توانند مشکلات زیادی برای کیسه صفرا ایجاد کنند. غذاهایی نظیر نان ها، پاستاهای سفید و قندها نیز برای سلامت کیسه صفرا مضر هستند. به همین خاطر بهتر است از مصرف این مواد غذایی اجتناب شود.
رژیم غذایی سنگ صفرا پس از عمل جراحی
به صورت کلی درمان سنگ کیسه صفرا با عمل جراحی سریع تر انجام می شود. بسیاری از بیماران این سؤال را از متخصص خود می پرسند که آیا رژیم غذایی بعد از عمل کیسه صفرا ضروری است یا خیر؟ پاسخ به این سؤال منفی است. به عنوان مثال افراد باید با رژیم غذایی مناسب وزن خود را تا حد زیادی کاهش دهند تا بتوانند به وزن طبیعی و نرمال برسند. برای چند روز اول بعد از جراحی بهتر است آبگوشت، مایعات شفاف و ژلاتین مصرف شود. بهتر است تا دو روز بعد از جراحی از مصرف الکل اجتناب کنید. بعد از چند روز اول کم کم می توانید مواد غذایی جامد را به رژیم غذایی تان اضافه کنید. توصیه می شود از مصرف غذاهای زیر اجتناب کنید:
- مواد غذایی که نفاخ هستند.
- غذاهای تند
- غذاهای پرچرب
- غذاهای سرخ شده
پس از گذراندن روزهای بعد از عمل می توانید غذاهایی با فیبر بالا را به تدریج به رژیم غذایی تان اضافه نمایید، این مواد غذایی عبارتند از:
- غلات
- گل کلم
- کلم بروکلی
- کلم بروکسل
- مغز دانه ها
- حبوبات
- آجیل
- نان آرد کامل سبوس دار
همان طور که پیشتر اشاره کردیم، بهتر است به تدریج مقدار کمی از این مواد غذایی را به رژیم غذایی تان اضافه کنید. مصرف بیش از اندازه این مواد می تواند موجب نفخ، گرفتگی عضلات و اسهال شود.
توصیه هایی برای پیروی از یک رژیم غذایی مناسب و سالم
رژیم غذایی کم چرب می تواند در تسکین نشانه های سنگ کیسه صفرا مؤثر باشد. مبتلایان به سنگ کیسه صفرا باید تلاش کنند از غذاهایی که درد آن ها را تشدید می کند، دوری نمایند. بهتر است بیماران همیشه یک رژیم غذایی سالم را دنبال کنند. بر همین اساس چنانچه درگیر بیماری سنگ کیسه صفرا هستید، حتما نکات زیر را در نظر داشته باشید:
- حبوبات و آجیل مصرف کنید.
- روغن آووکادو و روغن زیتون را به رژیم غذایی تان اضافه کنید.
- از مصرف محصولات حیوانی و غذاهای پرچرب اجتناب کنید.
- سعی کنید مصرف کیک، شیرینی و بیسکوییت را به حداقل برسانید.
- مصرف کربوهیدرات را در رژیم غذایی تان قرار دهید.
- هر روز ۸ لیوان آب نوش جان کنید.
- میوه و سبزیجات زیادی در طول روز مصرف کنید.
- روزانه یک یا دو لیوان شیر مصرف کنید.
- محصولات سبوس دار و جو دو سر استفاده کنید.
- به جای استفاده از سس های آماده، از آب لیمو، ماست کم چرب، ادویه جات و لیموترش استفاده کنید.
امیدواریم مطالب این مقاله برای شما عزیزان مفید بوده باشد. در پایان پیشنهاد می کنیم مقالات دفع سنگ کیسه صفرا، درمان سنگ کیسه صفرا، درمان گیاهی سنگ کیسه صفرا و درمان گیاهی سنگ صفرا را نیز مطالعه فرمایید.
منبع : آرگا
