اطلاع از آفات و بیماری های محصولات جالیزی کمک می کند تا هم محصول سالم با کیفیت و هم محصولی پربار را برداشت نمایید. در ادامه مطلب قصد داریم شما را با آفات خیار آشنا نماییم تا در راستای پرورش این محصول جالیزی با آگاهی بیشتری عمل کنید.
انواع آفات خیار
آفات و بیماری های خیار یکی از مواردی است که اطلاع از آن کمک می کند تا فعالیت در این حوزه با چالش های کمتری روبرو شود. درگیری مزرعه یا گلخانه با آفات و بیماری ها می تواند سرمایه کشاورز را از بین ببرد. از این رو اگر به کشت و پرورش محصولات جالیزی از جمله خیار مشغول هستید در این مطلب به انواع آفات این محصول اشاره می شود.
کنه قرمز
کنه قرمز یکی از آفات خطرناک خیار می باشد که فعالیتش را از اول تابستان شروع می کند. این آفت با مکیدن شیره گیاه و ایجاد زخم های میکروسکوپی بسیار روی برگ ها سبب خشکی برگ ها می گردد. کنه ها اکثرا در سطح زیرین برگ ها زندگی نموده و با قطعات دهانی شان بافت های سطحی برگ را سوراخ کرده و از شیره گیاه تغذیه و با این کار مانع از انجام فتوسنتز در گیاه می شوند.
برای مبارزه با این آفت در زمستان می توان با از بین بردن بقایای گیاه و علف های هرز تا حدی از باقی ماندن کنه در مزرعه جلوگیری نمود. همچنین به کمک سموم کنه کش از جمله کلتان و گوگرد به میزانی که روی برچسب ظرف آن توصیه شده گیاهان آلوده را سمپاشی نمایید.
سوسک خیار
لارو سوسک از برگ گیاه خیار تغذیه و موجب آماده شدن گیاه برای هجوم باکتری های بیماری زا می گردد. ضمنا با این کار به ریشه گیاه آسیب رسانده و آن را از بین می برد. برای مقابله با این آفت از پودر دیازینون استفاده نمایید. استفاده از این پودر علیه آفات خیار بهتر است. زیرا محلول پاشی موجب آماده شدن گیاه برای پرورش قارچ ها می گردد.
مگس جالیز
مگس جالیز یکی از آفات مهم محصولات جالیزی به ویژه خیار می باشد. از میزبان های عمده دیگر این آفت می توان به خربزه، خیار چنبر، گرمک، هندوانه، طالبی و کدو مسمایی اشاره کرد. لاروهای این آفت با تغذیه از محصول سبب فساد و غیر قابل استفاده شدن آن می گردد.
همچنین از لحاظ اقتصادی هم ضرر بسیاری به کشاورز وارد می کند. کشاورزان اغلب به علت نداشتن آگاهی کافی از زندگی آفات، مزارع را در نوبت های متوالی با سموم مختلف و در مواردی با سم های خطرناک و غیر مجاز سمپاشی می کنند. این کار نه تنها سبب مهار آفات نمی شود بلکه عدم رعایت کردن دوره کارنس سموم محصولات میوه زودتر از موعد برداشت شده و به بازار ارائه می شود.
از جمله خسارات این آفت آن است که با تغذیه لارو از میوه سبب فساد و غیر قابل استفاده شدن محصول می شود. ضمنا از لحاظ اقتصادی خسارت زیادی به بار می آورد. برای کنترل آفت مگس جالیز موارد زیر توصیه می شود:
- جمع آوری محصولات آلوده به آفت و انهدام یا دفن آن ها در عمق
- استفاده از فرمون جنسی مگس جالیز در تله های مکفیل، دلتا، سراترپ
- اجرای شخم و دیسک سریعا بعد از برداشت محصول
- شکار مگس جالیز با طعمه مسموم توسط پروتیئن هیدرولیزات همراه با یکی از سموم فسفره مانند مالاتیون
هنگامی که اکثریت یا بیشتر از ۵۰ درصد محصول به اندازه یک فندق یا هسته خرما رسیدند بر علیه مگس جالیز اقدام به سمپاشی شود که یکی از این نمونه سموم حشره کش فسفره کم داوم دیمتوات است. عملیات سم پاشی بایستی هر هفته یک بار اعمال شود که با توجه به شرایط آب و هوایی متفاوت است.
شته جالیز
این آفت در همه نواحی ایران به ویژه مناطق جنوبی کشور خسارت بسیاری را به جالیزکاران وارد می کند. گیاهان جالیزی مانند خیار و گوجه فرنگی مهمترین میزبان این آفت می باشند. شته جالیز اغلب به صورت حشرات کامل زمستان گذرانی دارد. شته شیره گیاه را مکیده و موقعی که تعداد بسیاری شته این کار را انجام بدهند گیاه به مرور ضعیف شده و قدرت رشد آن کاهش می یابد.
این پدیده مستقیما بر میزان محصول به دست آمده تاثیر می گذارد. از سویی شته با انتقال عوامل بیماریزای گیاهی و همچنین ترشح ماده چسبناک از انتهای بدن به اسم عسلک محیط مناسبی برای رشد انواع قارچ فراهم آورده که به گیاه آسیب می زند. ضمنا این حشرات ناقل بیماری ویروسی در گیاهان هستند.
از جمله خسارات آفت شته عبارت است از:
- مکیدن شیره نباتی گیاه سبب فقر مواد کربوهیدراته شده و مانع از رشد و نمو گیاه می شود.
- در گیاهان آلوده برگ ها به هم پیچیده شده و گل ها ریزش پیدا می کنند.
به طور کلی خسارت شته جالیز شامل دو دسته است:
- خسارت مستقیم از جمله توقف رشد به خاطر ایجاد حالت تشنگی و کمبود مواد غذایی در گیاه و ایجاد تغییرات فیزیولوژیک توسط تزریق آنزیم به درون بافت ها
- خسارت غیر مستقیم که شامل استقرار قارچ های کپکی به اسم فوماژین و کاهش فتوسنتز گیاه به خاطر دفع عسلک و همچنین انتقال بیماری های ویروسی نظیر موزاییک خیار و بروز کوتولگی یا مرگ است.
برای پیشگیری و کنترل آفت شته جالیز موارد زیر توصیه می شود:
- نابود کردن هر گونه پناهگاه شته از جمله علف هرزهای میزبان
- استفاده از نوارهای زرد رنگ چسبنده جهت ردیابی و حذف آفت
- مبارزه بیولوژیک با شته از جمله استفاده از کفشدوزک هفت نقطه ای، زنبورهای پارازیتویید، شته بالغ، بالتوری و مگس های سیرفیده
- کنترل شیمیایی از طریق سمومی با منشا طبیعی نظیر نیکوتین و پالیزین، پریمور و مالاتیون
قابل ذکر است از بین بردن مورچه های اطراف گلخانه و مزارع هم می تواند در کنترل شته ها تاثیرگذار باشد. بعضی مورچه ها از عسلک شته تغذیه نموده در حالی که مورچه ها به گیاه صدمه نمی زنند ولی از شته ها در مقابل حشرات مفید و از بین آن ها محافظت می کنند.
مگس سفید بالک
مگس سفید یا سفید بالک خیار یکی از آفات شناخته شده برای خیار گلخانه ای می باشد. این حشرات دارای مراحل رشد از قبیل تخم، لارو، شفیره و بالغ می باشند. لارو مگس سفید برای رشد از شیره گیاه تغذیه می نماید. شیره حاوی میزان زیادی قند بوده و لاروها میزان اضافی قند را به شکل عسلک دفع می نمایید که سبب چسبنده شدن سطح برگ و گیاه می شود.
اگر جمعیت مگس های سفید بالا باشد تغذیه از شیره گیاه بر فیزیولوژی و عملکرد آن تاثیر گذاشته و رشد آن را می کاهد. برگ ها پژمرده شده و دچار ریزش می شوند. این آسیب به برگ ها موجب کاهش رشد و عملکرد میوه هم می شود. شیره رسوب یافته روی میوه و گیاه موجب چسبندگی آن ها می گردد که باعث جذب و ماندگاری آلودگی ها همچون قارچ روی اندام های گیاه می شود. ضمنا این حشرات ناقل ویروس هستند.
از جمله نشان های آلودگی مزرعه یا گلخانه خیار به این آفت عبارت است از:
- وجود تخم های ریز سفید رنگ در سطح پایین برگ ها
- پرواز حشرات ریز سفید رنگ اطراف بوته های خیار
- زرد شدن برگ ها
- ضعیف شدن بوته های خیار
- چسبنده شدن سطح برگ ها
از روش های مبارزه با آفت مگس سفید یا سفید بالک می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حذف علف های هرز و دور کردن زباله ها
- استفاده از اسپری آب و صابون و پاشیدن آن ها روی برگ های خیار
- حذف بوته های آلوده از مزرعه
- استفاده از کارت های زرد
- استفاده از سمومی مانند استینگر، میتهومیل و اویسکت
مینوز
مگس مینوز از دیگر آفات بوته های خیار بوده که آسیب بسیاری به محصول می زنند و عملکرد مزرعه را شدیدا کاهش می دهند. مینوزها دارای چرخه زیست تخم، لارو، شفیره و حشره کامل می باشند. این حسرات در هر دو مرحله لاروی و بلوغ آسیب زا هستند. حشرات بالغ برگ های خیار را سوراخ و در حفره های ایجاد شده تخم ریزی می کنند. بعد از خروج لارو از تخم از بافت برگ تغذیه و شروع به حرکت می نمایند که سبب ایجاد کانال های طویل در برگ های آن می شود.
برای مبارزه با مینوز خیار موارد زیر توصیه شده است:
- نصب توری برای درب و دریچه های گلخانه
- نصب کارت های زرد برای جذب مینوزها
- اسپری آب و صابون روی برگ ها و بوته ها
- سمپاشی با سموم اوانت، کرون و آبا مکتین
تریپس
شایع ترین آفات بوته های خیار تریپس ها هستند. تریپس حشرات کوچک بالدار خاکستری، زرد تا قهوه ای رنگ هستند که بین ۱.۵-۳ میلی متر طول دارد. تریپس ها بال های باریک و کرک داری دارند. چرخه زندگی این حشرات شامل تخم، دو مرحله پوره، پیش شفیرگی، شفیرگی و بلوغ می باشد.
ماده های بیشتر گونه ها تخم های ریزی را در برگ ها یا جوانه های گیاهان قرار می دهند. این آفت از قطعات دهانی برای سوراخ کردن بافت های سطحی برگ ها و جوانه های نرم گیاه و مکیدن غذای قسمت های له شده و از شیره آن ها استفاده می کند و موجب ایجاد لکه هایی روی برگ ها می گردد.
این حشرات علیرغم خساراتی که با تغذیه از گیاه به مزرعه وارد می کنند سبب انتقال ویروس و آلودگی مزرعه نیز می شوند. آفت تریپس سبب پژمرده شده گیاه، کاهش رشد، کاهش میوه دهی و ضمنا کاهش کیفیت محصول می گردد. از جمله روش های مبارزه با این آفت عبارت است از:
- حذف کامل بوته های آلوده از گلخانه و دور نمودن آن ها
- استفاده از کارت های آبی
- استفاده از اسپری های صابونی جهت پوشاندن سطح برگ ها
- استفاده از سموم دی متیوات، دی کلروس و دلتامترین
- از آنجا که تریپس زمستان را در عمق خاک سپری می کند شخم عمیق کننده است.
قابل ذکر است دامنه میزبانی تریپس وسیع بوده و شامل فلفل، بادمجان، لوبیا، پیاز، نخود فرنگی، خربزه، کنجد، سویا، کدو، آفتابگردان، گوجه فرنگی و … می باشد. آفت تریپس با تغذیه از شیره گیاه به آن آسیب می زند و بیشتر به استفاده از بافت های جوان تمایل دارد. اگر خسارت زیاد باشد برگ های خیار شروع به خسک شدن و از بین رفتن می کند.
تریپس سریعا می تواند منتقل شده و گیاهان سالم اطراف را هم آلوده نماید. خسارت آفت تریپس به مزرعه خیار شامل موارد زیر است:
- بیشترین خسارت تریپس در مرحله دو تا چهاربرگی گیاه است.
- برگ های آلوده به تریپس به طرف پایین پیچ می خورند.
- محل تغذیه حشره به شکل نقاط سفید نقره ای متمایل به زرد دیده می شود.
- پژمردگی، تغییر رنگ برگ، بدشکلی، ضعف و توقف رشد گیاه
- خمیده شدن و سوختگی نوک برگ ها و در صورت شدید شدن آفت از بین رفتن بوته
- انتقال ویروس و پژمرده شدن گیاه
کنه تار عنکبوتی
کنه تار عنکبوتی نیز از آفات دیگر خیار محسوب می شود. علامت فعال بودن این آفت ایجاد تار عنکبوتی شکل روی سطح و پشت برگ ها است. این آفت از شیره گیاه تغذیه نموده و سبب انتقال بیماری های ویروسی هم می شود. کنه تار عنکبوتی با اسامی کنه دو نقطه ای، کنه تارتن و کنه عنکبوتی هم شناخته می شود.
کنه ها ابتدا علف های هرز اطراف مزارع و گلخانه ها را آلوده نموده و بعد از تکثیر روی آن ها توسط باد و دیگر عوامل منتقل می شوند. این حشره به کمک قطعات دهانی سوزنی مانندش به اسم استایلت از سلول های سطح زیری برگ تغذیه و به بافت اسفنجی مزوفیل و کلروپلاست گیاه صدمه می زند.
- از جمله خسارات آفت کنه تار عنکبوتی عبارت است از:
- از بین بردن کلروفیل گیاه و کاهش قدرت گیاه برای فتوسنتز
- نقطه نقطه شدن برگ های آسیب دیده همراه با لکه های نقره ای و خاکستری مایل به زرد
- بی رنگ و خشک شدن کامل برگ ها و در نهایت ریزش برگ ها
- پوشیده شدن سطح زیرین برگ ها از تار و در صورت آلودگی شدید تارها تمام بوته های خیار را در بر می گیرند.
- کاهش میزان ازت برگ و کاهش کمیت و کیفیت محصولات کشاورزی
برای کنترل و پیشگیری آفت کنه تار عنکبوتی موارد زیر توصیه می شود:
- استفاده از رقم های مقاوم به کنه های گیاهی
- جلوگیری از استفاده بیش از حد کودهای ازته که افزایش حساسیت به کنه ها را سبب می شود.
- رعایت بهداشت مزارع و گلخانه های خیار از جمله حذف سریع و معدوم سازی بقایای گیاهی محصول از جمله کاشت محصول جدید
- بررسی بوته ها برای تشخیص زودهنگام آلودگی خیار به کنه و مبارزه با آن ها اهمیت زیادی دارد. چرا که در صورت تکثیر زیاد کنه و توسعه تا مرحله تنیدن تار در بخش های بالایی گیاه نفوذ کرده و مبارزه مشکل تر می شود.
- حذف و معدوم سازی بوته های با آلودگی زیاد
- به محض دیدن اولین نشانه از وجود کنه شامل نقره ای شدن سطح برگ و تار عنکبوت پشت برگ ها گیاه را با آب شستشو داده به طوری که زیر برگ ها کاملا شسته شده زیرا مکان تجمع کنه زیر برگ هاست و از آنجا تغذیه می کند.
- کنترل آفت توسط سموم ارگانیک نظیر صابون های آفت کش نباتی پالیزین
- استفاده از سموم شیمیایی کنه کش همچون اوبرون، نیسورون، پروپارژیت
- استفاده از سموم حشره کش/کنه کش نظیر آبامکتین ، فن پروپاترین، ، انویدور با رعایت دوره کارنس
دقت کنید بروز مقاومت و عدم کارایی سموم شیمیایی در مقابل کنه ها پدیده متوالی بوده و این حشرات بسیار مقاوم هستند. از این رو برای استفاده از هر نوع سم و کنترل شیمیایی بایستی به گیاهپزشک مراجعه شود و طبق توصیه های وی اقدام صورت گیرد.
در پایان اگر علاقمند هستید تا با آفت های سیب زمینی و آفات گوجه فرنگی آشنا شوید روی لینک ها کلیک کنید.
منبع : آرگا
