پدیده مونسون به طور معمول در نواحی حاره ای روی می دهد و یکی از مناطقی که باران های موسمی تاثیر بسیاری بر آن دارند، هند است. در کشور هند پدیده مذکور یک فصل کامل را به وجود می آورد و در آن بادها کاملا معکوس می گردند.
آشنایی با پدیده مونسون
پدیده مونسون نوعی تغییر فصلی در جهت بادهای غالب یک ناحیه می باشد که می تواند فصلی پرآب یا خشک را برای نواحی استوایی ایجاد کند. و اکثرا با بادهایی از سمت اقیانوس روی می دهد. مونسون همواره از مناطق سرد به نواحی گرم می وزد و در دو نوع تابستانی و زمستانی، اقلیم کشورهای آسیای جنوب شرق و بیشتر کشور هند را تعیین می نماید.
این پدیده با بارش های موسمی که به مونسون مرسوم شده در اواسط تابستان امری غیر عادی نبوده و هر ساله روی می دهد. بارندگی هایی که در فصل تابستان رخ می دهد به عنوان باران موسمی شناخته می شود. این واژه از زبان عربی برگرفته شده و به معنی فصل است که در این شرایط به عنوان باران های فصلی نیز شناخته می شود.
واژه موسمی در زبان انگلیسی به مونسون تغییر یافته ولی در زبان فارسی و عربی به بارندگی هایی که در فصل تابستان اتفاق می افتد و نواحی جنوبی کشورمان را درگیر می کند، باران های موسمی اطلاق می شود. به این ترتیب بارش های موسمی یا مونسون جنوب آسیا یکی از چندین توزیع جهانی مونسون ها هستند که شبه قاره هند را تحت تاثیر قرار می دهند.
کشور هند یکی از قدیمی ترین و مورد انتظار ترین محل برای رخداد این پدیده آب و هوایی می باشد که هر ساله از ژوئن تا سپتامبر دیده می شود. با وجود اثرات اقتصادی خیلی مهم، این پدیده تنها تا حدودی درک شده و پیش بینی آن خیلی سخت است. چندین نظریه برای تشریح منشأ، فرایند، قدرت، تغییر، توزیع و قابلیت های کلی باران های موسمی ارائه شده ولی درک و پیش بینی آن همچنان در حال تکامل می باشد.
ویژگی های واحد پدیده های جغرافیایی هند همراه با عوامل اتمسفری، اقیانوسی، ژئوفیزیکی، رفتار مونسون ها را تحت تاثیر می گذارند. علاوه بر اثرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی به علت تاثیر بر کشاورزی، جانوران و اقلیم کشورهایی نظیر بنگلادش، هند، نپال، پاکستان، سریلانکا و بوتان باران های موسمی یکی از قابل انتظارترین و مورد مطالعه ترین پدیده های آب و هوایی این ناحیه هستند. شایان ذکر است این پدیده اثرات قابل توجهی بر رفاه کلی ساکنان ناحیه دارد.
تعریف مونسون
همانطور که اشاره شد واژه مونسون تغییر یافته واژه عربی موسمی به معنی معکوس شدن فصلی بادها می باشد. اگر چه مونسون به طور کلی به عنوان سامانه ای از بادها با تغییر جهت فصلی تعریف می شود با این حال این پدیده تعریف منسجم و دقیقی ندارد.
مونسون معمولا در نواحی حاره ای روی می دهد و یکی از نواحی که باران های موسمی تاثیر بسیاری بر آن می گذارد، شبه قاره هند است. در این کشور پدیده مذکور یک فصل کامل را ایجاد کرده که در آن بادها معکوس می گردند. بارندگی نتیجه همگرایی جریان باد از خلیج بنگال و بادهای معکوس از دریای جنوبی چین می باشد.
مونسون در ماه مه بر بالای خلیج بنگال شروع شده و تا ژوئن به هند می رسد و بعد از آن بادها به طرف دریای چین جنوبی حرکت می کنند.
مونسون تابستانه
این پدیده با بارش های سنگین همراه می شود که معمولا بین فروردین تا شهریور هر سال روی می دهد. این بارش را می توان هر سال از اواسط اردیبهشت تا مرداد در سواحل جنوب شرق کشور یعنی ناحیه بلوچستان هم مشاهده کرد. با اتمام زمستان، هوای گرم اقیانوس هند به این کشورها وزیده و اقلیم مرطوب و سیل آسا برای این مناطق رقم می زند.
هند و کشورهای جنوب شرق آسیا به مونسون تابستانی وابستگی زیادی دارند. به طور مثال کشاورزی به بارش سالانه بستگی دارد. بیشتر این مناطق سیستم آبیاری وسیعی نداشته و از آب های زیرزمینی کم عمق بهره می گیرند. مونسون تابستانه چاه های این نواحی را برای بقیه سال پر آب نموده و سفره های زیرزمینی را سیرآب می کند.
برنج و چای محصولات این کشورها بوده که به مونسون تابستانه وابسته می باشند. حتی دامداری هم در هند که آن را به بزرگترین تولید کننده شیر دنیا تبدیل کرده به این بارندگی ها وابسته بوده تا دام ها را سالم و نگهداری کنند. صنعت نیز در این کشور به مونسون تابستانه وابسته است.
میزان بسیاری از برق تولیدی این کشورها با نیروگاه های آبی توسط آب جمع آوری شده از بارش های مونسون تامین می شود. ولی هنگامی که مونسون تابستانه به تعویق می افتد و یا تضعیف می شود اقتصاد این کشورها تحت تاثیر قرار می گرد و افراد کمی می توانند غذای خود را تامین و کسب و کارهای بزرگ مانند کشاورزی محصولات کمی برای فروش دارند.
در این وضعیت، دولت بایستی از سایر کشورها غذا وارد نماید و برق گران تر می شود و گاهی مواقع تنها به افراد ثروتمند و کسب و کارهای بزرگ اختصاص می یابد. مونسون تابستانه در هند لقب وزیر اقتصاد واقعی را دریافت کرده است. البته مونسون تابستانه سنگین نیز ممکن است آسیب زیادی به منطقه وارد نماید.
ساکنان شهرهایی مانند بمبئی هند به سیل های نیم متری خیابان ها عادت دارند. با این وجود وقتی مونسون بیش از حد قدرتمند شود می تواند در این نواحی سیل های بزرگ و فاجعه باری را ایجاد کند.
مونسون زمستانه
مونسون زمستانه اقیانوس هند از مهر تا فروردین روی می دهد و از نوع تابستانه کمتر شناخته شده می باشد. مونسون خشک زمستانه از شمال شرق و از کشور مغولستان و شمال غرب چین می وزد. این رخداد قدرت کمتری از نوع تابستانه در جنوب شرق آسیا دارد و علت اصلی آن حضور رشته کوه هیمالیا می باشد که از عبور باد و رطوبت و رسیدن آن به سواحل جنوبی جلوگیری می کند.
همچنین رشته کوه هیمالیا مانع از عبور هوای سرد و رسیدن آن به جنوب هند و سریلانکا شده و این نواحی در تمام سال گرم هستند. برخی اوقات این مونسون زمستانه با خود خشکسالی را در برخی نواحی به همراه می آورند. البته همه مونسون های زمستانه خشک نبوده و بخش غربی آسیای جنوب شرقی،و بخش شرقی این نواحی بارندگی هایی را دریافت می کنند.
قابل ذکر است مونسون زمستانه هوای مرطوب را از دریای جنوب چین به کشورهایی مانند اندونزی و مالزی وارد می کنند.
مونسون آسیا- استرالیا
این مونسون از شمال استرالیا تا سواحل اقیانوس آرام روسیه را احاطه می کند و از اقیانوس هند عبور و در نهایت به سواحل شرق افریقا می رسد.
مونسون امریکای شمالی
بادهای مونسونی یا موسمی در دیگر نقاط دنیا نیز وجود دارند. مونسون امریکای شمالی که همواره یک مرتبه در سال و معمولا در تابستان روی می دهد. هوای گرم و مرطوب از خلیج کالیفرنیا در جهت شمال شرق و از خلیج مکزیک در سمت شمال غرب وزیده و این بادها در نهایت در رشته کوه سیرا مکزیک به یکدیگر می رسند و پیش از ورود به امریکای شمالی و مرکزی، هوای مرطوب را به جنگل های این ناحیه می فرستند.
مونسون امریکای شمالی می تواند یک کمک طبیعی برای آتشفشان ها محسوب شود. دمای تابستان در ایالت آریزونا امریکا به طور معمول تا ۳۸ درجه سانتی گراد است و آتش سوزی های طبیعی را به وجود می آورد که معمولا دسترسی به آن ها دشوار بوده و این بارش های مونسونی هستند که به خاموش کردن آتش سوزی ها کمک کرده و منبع آبی برای اکوسیستم بیابانی به شمار می روند.
در صورت تمایل برای آشنایی با پدیده وارونگی هوا و پدیده برف صورتی روی لینک ها کلیک کنید.
منبع : آرگا
