معرفی سندرم بی انگیزگی و راه های تشخیص و درمان

همه افراد در برهه های مختلف زندگی خود دچار بی انگیزگی و بی تفاوتی می شوند. آن ها ممکن است نسبت به همه چیز کلافه، بی انگیزه و خسته شوند و از همه دلبستگی های خود در زندگی فاصله بگیرند. گاهی افراد احساس می کنند دیگر توانی برای ادامه زندگی ندارند که این موضوع می تواند کاملا موقتی باشد. به همین خاطر بهتر است بدانید بی میلی و بی انگیزگی در حالت عادی مسئله حادی نیست. لازم نیست نگران این باشید که بی انگیزگی می تواند مانع دستیابی به موفقیت شما شود. اما اگر این موضوع طولانی شود یا به طور کلی نادیده گرفته شود، ممکن است درمان آن پیچیده تر گردد. در واقع این مسئله زمانی نگران کننده می شود که این بی انگیزگی نشانه ای از افسردگی یا دیگر اختلالات روانی باشد. چنانچه بی انگیزگی درمان نشود، می تواند مقدمه ای برای ابتلا به سندرم بی انگیزگی باشد.

در ادامه مطلب همراه ما باشید تا با دلایل بی انگیزگی و نشانه های سندرم بی انگیزگی بیشتر آشنا شویم.

بی انگیزگی به چه معناست؟

بی انگیزگی به معنای احساس پوچی، نداشتن انرژی و محرک لازم برای انجام فعالیت و از دست دادن علاقه به ابعاد مختلف زندگی مانند انجام فعالیت های روزانه یا تعامل با دیگران است که می تواند توانایی شما را در حفظ روابط، حفظ شغل و لذت بردن از زندگی تحت تأثیر قرار دهد. هنگامی که دچار بی انگیزگی هستید، قادر به تمرکز کردن نخواهید بود. در این شرایط هیچ هدفی فرد را وادار به برخاستن نمی کند. از همین رو بیدار شدن، ارتباط با دیگران و خروج از خانه بسیار دشوار می شود. بدیهی است نتیجه چنین حالت هایی با افت عملکرد فرد همراه خواهد بود.

منظور از سندرم بی انگیزگی چیست؟

سندرم بی انگیزگی نوعی بیماری روانی است که با تغییر در احساسات، عملکرد شناختی و شخصیت فرد مشخص می شود. فرد مبتلا به این سندرم علائمی نظیر حافظه ضعیف، بی علاقگی و عدم تمرکز را تجربه می کند. این بیماری نخستین بار در سال ۱۹۶۰ در میان افرادی که سابقه طولانی در مصرف حشیش داشتند، مشاهده شد. امروزه اغلب افرادی که داروهای روان گردان نظیر متامفتامین مصرف می کنند نیز می توانند به این سندرم مبتلا شوند. فرد مبتلا به سندرم بی انگیزگی نوعی از افسردگی را تجربه می کند. «خسته ام، حوصله انجام هیچ کاری را ندارم، بی انگیزه ام، حس می کنم دچار افسردگی شده ام، هیچ کسی حتی خانواده ام مرا درک نمی کنند و …» این ها جملاتی هستند که فرد افسرده و بی انگیزه هر روز با خود تکرار می کند.

به همین خاطر توصیه می شود به محض مواجهه با هرگونه بی انگیزگی در تمامی ابعاد زندگی مثل بی انگیزگی نسبت به زندگی، بی انگیزگی به کار، بی انگیزگی به درس، خستگی و نداشتن انرژی، گوشه گیری، بی حوصلگی، افسردگی و اهمال کاری هرچه سریع تر به فکر درمان خود باشید. زیرا این مشکل روحی می تواند سال های سال فرد را از زندگی عادی و روزمره خود دور کند.

مهم ترین علائم و نشانه های بی انگیزگی چیست؟

اصلی ترین نشانه بی انگیزگی کاهش سطح انرژی و عدم تمایل به انجام کار یا تکمیل هر پروژه ای است. در این شرایط ممکن است هنگام امتحان کردن چیزهای جدید یا ملاقات با افراد جدید کاملا بی تفاوت باشید. حتی امکان دارد هیچ علاقه ای به شروع فعالیت ها یا پرداختن به مسائل شخصی خود نداشته باشید. افراد بی انگیزه هیچ تغییری در ظاهر ندارند اما احساسات و حالات آن ها به طرز عجیبی متفاوت می شود. به همین خاطر تمایل دارند بیشتر زمان خود را در تنهایی سپری کنند. این بی تفاوتی و بی انگیزگی می تواند بر توانایی فرد در حفظ روابط شخصی و داشتن عملکرد خوب در محیط کار یا مدرسه تأثیر بگذارد.

در ارتباط با نمونه هایی از بی انگیزگی در بیماران می توان به عدم رعایت بهداشت شخصی، مشکلات آموزشی، مشکلات کاری و ناتوانی فیزیکی اشاره کرد. بهتر است بدانید بی انگیزگی دقیقا به معنای افسردگی نیست، اما می تواند یکی از نشانه های بروز افسردگی باشد. افسردگی ممکن است باعث احساس گناه و ناامیدی در فرد شود. خودکشی و مصرف مواد از مهم ترین خطرات مرتبط با افسردگی می باشند. به طور کلی برخی از مهم ترین علائم بی انگیزگی در افراد عبارتند از:

• عدم علاقه به انجام کارها
• احساس بی تفاوتی
• خواب آلودگی مداوم
• انجام کارهای روزمره به سختی
• کاهش مشارکت در انجام فعالیت ها
• نداشتن انگیزه برای رسیدن به اهداف
• خستگی غیر معمول و سطح پایین انرژی

چنانچه به سندرم بی انگیزگی مبتلا شده اید، ممکن است با علائم زیر مواجه شوید:

• بی توجهی
• فراموشی کوتاه مدت و حافظه ضعیف
• انزوای اجتماعی
• عدم تمرکز برای انجام وظایف
• از دست دادن حس جاه طلبی و آینده نگری

جالب است بدانید بیشتر نشانه های سندرم بی انگیزگی تا حدودی مشابه افسردگی هستند و حتی ممکن است با یکدیگر اشتباه گرفته شوند.

اصلی ترین دلایل بی انگیزگی در افراد

بیشتر افراد به دلایل مختلفی در زندگی دچار بی انگیزگی می شوند و وقتی این بی انگیزگی شدید می شود، می تواند بسیاری از مسائل زندگی را تحت تأثیر قرار دهد و به یک مشکل حاد تبدیل شود. بهتر است بدانید بی انگیزگی یکی از علائم اختلالات عصبی و روانی می باشد. از مهم ترین دلایل بی انگیزگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بیماری پارکینسون
• بیماری هانتینگتون
• بیماری آلزایمر
• روانگسیختگی یا اسکیزونی
• فراموشی پیشانی گیجگاهی
• فلج فوق هسته ای پیش رونده
• زوال عقل عروقی
• سکته
• اختلال افسردگی مداوم (معروف به دیستیمیا که نوعی افسردگی خفیف است).

طبق مطالعه ای که در سال ۲۰۱۱ صورت گرفت، ضایعاتی در لوب پیشانی مغز افرادی که دارای علائم بی انگیزگی بودند، کشف شد. گاهی بی انگیزگی می تواند به دلیل سکته مغزی باشد که بر این قسمت از مغز تأثیر می گذارد. هم چنین فرد می تواند این بی انگیزگی را به دلیل نبود یک بیماری زمینه ای تجربه کند. مانند مشکلاتی که گاهی نوجوانان با آن مواجه می شوند. البته بی علاقگی و بی انگیزگی در نوجوانان مسئله ای عادی به نظر نمی رسد. تاکنون هیچ تحقیقی در خصوص نشان دادن علت اصلی سندرم بی انگیزگی صورت نگرفته است. بسیاری از محققان این مشکل را با مصرف ماری جوانا مرتبط می دانند. به نظر می رسد که مصرف ماری جوانا و قرص های روان گردان می تواند عملکرد مغز را تحت تأثیر قرار دهد.

آشنایی با انواع بی انگیزگی

طبق مطالعه ای که در سال ۲۰۱۹ توسط محققان صورت گرفته، گونه های مختلفی از انواع بی انگیزگی شناسایی شده است.

• بی انگیزگی احساسی که در صورت فقدان احساسات مثبت و منفی مشخص می شود.
• بی انگیزگی عمومی که با عدم مشارکت اجتماعی و پاسخ های عاطفی ضعیف مشخص می شود.
• بی انگیزگی رفتاری که با نبود رفتارهای مبتکرانه مشخص می شود.

بسیاری از تحقیقات نشان می دهند که بی تفاوتی و بی انگیزگی با فقدان لذت ارتباط مستقیم دارد. افرادی که سطوح بالاتر بی انگیزگی را تجربه می کنند، بیشتر از فقدان لذت رنج می برند.

به طور کلی از انواع سندرم بی انگیزگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

سندرم بی انگیزگی ناشی از SSRI

بسیاری از افراد در اثر استفاده طولانی مدت از SSRI ها به سندرم بی انگیزگی مبتلا می شوند. SSRI ها به منظور الگوبرداری از پیام رسان های شیمیایی در مغز ما طراحی شده اند تا باعث تسکین علائم افسردگی شوند. با این وجود گاهی موجب آسیب رساندن به گیرنده های اصلی سروتونین در مغز می شوند. هنگامی که این گیرنده ها دچار فرسودگی و آسیب می شوند، ممکن است انگیزه ما برای انجام بسیاری از کارها از بین برود و دچار بی تفاوتی و ناراحتی شویم. در حقیقت سندرم بی انگیزگی نوعی عارضه جانبی بالقوه در اثر استفاده از SSRI ها است که معمولا گزارش نمی شود.

بهتر است بدانید با وجود این که گزارش های مختلفی در خصوص ایجاد سندرم بی انگیزگی در اثر مصرف SSRI ها وجود دارد، اما هنوز هیچ تحقیق قطعی در خصوص ارتباط این موارد با یکدیگر وجود ندارد.

سندرم بی انگیزگی ناشی از مصرف ماری جوانا

این مورد نخستین بار در میان افرادی که ماری جوانا مصرف می کردند، مشاهده شد. البته ارتباط میان سندرم بی انگیزگی و مصرف ماری جوانا همچنان جای بحث دارد. مطالعات مختلف نشان می دهند مصرف کنندگان ماری جوانا به احتمال زیاد به سندرم بی انگیزگی مبتلا می شوند. با این حال برخی معتقدند ماری جوانا نه تنها ارتباطی به این بیماری ندارد، بلکه می تواند به عنوان یک داروی تفریحی به افزایش رفاه کاربران کمک کند. از طرف دیگر برخی مطالعات گزارش کرده اند که سندرم بی انگیزگی در میان ۱۶ تا ۲۱ درصد از مصرف کنندگان مزمن ماری جوانا رخ می دهد.

چگونگی تشخیص بی انگیزگی در افراد

بدیهی است در وهله اول این مشکل باید توسط یک روانپزشک یا روانشناس تشخیص داده شود. زیرا بسیاری از علائم آن مشابه افسردگی می باشد.. ابتدا روانشناس یا روانپزشک در خصوص رفتارها، نوع احساسات و نحوه عملکرد شما در زمینه های مختلف زندگی سؤالاتی را مطرح می کند. متخصص در زمان معاینه از ۴ معیار به منظور انجام تست بی انگیزگی بهره می گیرد که این معیارها عبارتند از:

کاهش یا عدم وجود انگیزه

بیمار به تناسب فرهنگ، سن و وضعیت سلامتی خود انگیزه کافی ندارد.

کاهش کیفیت زندگی

به طور معمول تغییرات رفتاری بر روابط شخصی و زندگی حرفه ای بیمار تأثیر منفی می گذارند.

بروز تغییرات رفتاری، فکری یا احساسی

تغییرات رفتاری با دشواری در میزان مشارکت بیمار در انجام کارهای روزانه و مکالمه با دیگران همراه هستند. تغییرات فکری مشتمل بر کاهش علاقمندی به اخبار، تفکر عمیق و رویدادهای اجتماعی است.

سایر فاکتورهای دیگر

مصرف مواد مخدر یا معلولیت جسمی می تواند به بی انگیزگی در فرد منجر شود.

نگاهی به راه های درمان سندرم بی انگیزگی

خوشبختانه در حال حاضر راهکارهای مؤثری برای درمان سندرم بی انگیزگی و افسردگی وجود دارد. انجام روان درمانی و مصرف بسیاری از داروها می توانند به بازیابی علاقه شما به زندگی کمک کنند. با این حال نحوه صحیح درمان بی انگیزگی به دلایل مختلفی بستگی دارد. در بسیاری موارد بیمار می تواند با مراقبت از خود و تغییر شیوه زندگی این اختلال را مدیریت کند.

روان درمانی

در بسیاری موارد روانپزشک به منظور درمان بی انگیزگی شدید علاوه بر دارو درمانی، جلسات روان درمانی را نیز تجویز می نماید. درمان شناختی رفتاری یکی از رویکردهایی است که می تواند به افکار و رفتارهایی که موجب بی انگیزگی خفیف می شوند، بپردازد. در حال حاضر تحقیقات در خصوص درمان های بالقوه بی انگیزگی مزمن ادامه دارد. یکی از درمان های احتمالی در این زمینه، تحریک الکتروتراپی جمجمه است. این روش می تواند به درمان بی انگیزگی بعد از آسیب بخش لوب پیشانی مغز کمک کند. در این رویکرد، روانپزشک طی یک جریان الکتریکی کوتاه با ولتاژ پایین در پیشانی بیمار نسبت به تحریک مغز اقدام می کند. معمولا این روش بدون درد می باشد.

درمان بالقوه دیگر، رویکرد تحریک شناختی می باشد. این روش برای افراد مبتلا به آلزایمر مورد استفاده قرار می گیرد که معمولا مشارکت در فعالیت های گروهی به منظور تحریک امواج مغزی را شامل می شود. به عنوان مثال می توان به بازی یا نگاه کردن به تصاویر برای تشخیص حالات چهره اشاره کرد.

مصرف دارو برای درمان سندرم بی انگیزگی

از آن جایی که فرد مبتلا به سندرم بی انگیزگی بسیاری از علائم افسردگی را از خود نشان می دهد، استفاده از داروهای ضد افسردگی و روان درمانی می تواند به درمان این فرد کمک کند. با این وجود اگر تصور شود که مصرف مداوم SSRI ها اصلی ترین عامل بی انگیزگی در فرد است، معمولا پزشک توصیه می کند که دوز داروها کاهش پیدا کند. در حال حاضر سه رویکرد کلی برای درمان سندرم بی انگیزگی ناشی از مصرف SSRI ها وجود دارد که شامل موارد زیر می باشند:

• کاهش دوز داروی SSRI
• تعویض دارو با گروه دیگری از داروهای ضد افسردگی مانند مهارکننده های بازجذب سروتونین- نوراپی نفرین
• افزودن داروی دوم که می تواند علائم بی انگیزگی را کاهش دهد.

به طور کلی مؤثرترین راه درمان سندرم بی انگیزگی ناشی از مصرف ماری جوانا، کاهش تدریجی مصرف این ماده می باشد. زیرا ترک ماری جوانا به صورت ناگهانی می تواند علائم فرد را تشدید کند.

درمان بی انگیزگی با مصرف داروهای گیاهی

خوشبختانه در حال حاضر بسیاری از داروهای گیاهی می تواند به درمان افسردگی و رفع اضطراب در بیماران مبتلا به سندرم بی انگیزگی کمک کنند. برخی از این داروها عبارتند از:

• بهار نارنج
• اسطوخودوس
• زعفران
• چای سبز
• گل گاوزبان

چنانچه داروهای ضد افسردگی مصرف می کنید بهتر است پیش از مصرف داروهای گیاهی مذکور حتما با پزشک خود مشورت کنید.

منبع : آرگا