بودیسم یا دین بودایی یکی از ادیان اصلی جهان به شمار می رود و بیشترین تأکید آن بر ورزیدگی ذهنی، کردار نیک و پرهیز از کردار بد می باشد. پیروان این مذهب دارای ذهن باز هستند و به اصطلاح عامه عاقل و دانا می باشند. این افراد از مال دنیا دور بوده و هیچ اهمیت و ارزشی برای دنیا قائل نمی باشند. اگرچه این دین از جمله ادیان شرقی محسوب می شود، اما جمعیت و نفوذ آن به جهان غرب نیز سرایت کرده است. با وجود اشتراکات زیادی که میان دین بودایی و آیین هندوییسم وجود دارد، اما این دین یک آیین منحصر به فرد در جهان محسوب می شود. بودایی ها بر این باور هستند که هدف نهایی در زندگی، رسیدن به روشنگری می باشد.
جالب است بدانید این آیین به عنوان چهارمین دین اصلی در جهان شناخته می شود و بیشتر از ۵۰۰ میلیون نفر در جهان از پیروان آن محسوب می شوند. در ادامه این مطلب همراه ما باشید تا به ارائه توضیحاتی در خصوص تاریخچه دین بودایی و آموزه های اصلی این دین بپردازیم.
بودا به چه معناست؟
بودا به معنای بیدار و لقب گوتاماشاکیامونی بنیانگذار مکتب اصلاحی بودیسم می باشد. در حقیقت بودا به نوعی لقبی است که به فرد «منور الفکر» یا «فردی که درک بالایی دارد» اطلاق می شود. در بسیاری از منابع موجود هنگامی که صحبت از بودا به میان می آید، منظور همان گوتاما بودا رهبر و بنیانگذار اصلی این مذهب می باشد. به باور بوداییان گوتاماشاکیامونی فرزند پادشاه شهر کاپیلاوستو در شمال هند است که از همان ابتدا به سیدارتا یا کامیاب معروف است. بسیاری از ستاره شناسان پیشگویی کرده اند که این شاهزاده پس از آن که نمونه هایی از مرگ، بیماری، پیری و برخورد با یک ریاضت کش را مشاهده کرد، دنیا را ترک گفته و به ریاضت روی می آورد.
از همین رو پدر شاهزاده دستور داده بود وی در ناز و نعمت پرورش یافته و از ناملایمات زندگی به دور باشد. از سوی دیگر اطرافیان باید به خوبی مراقب کردار و رفتار او باشند. بوداییان معتقدند در دوران گذشته نیز تعدادی بودا به جهان پا گذاشته اند. هر کدام از آن ها پیش از ظهورشان بودی ستو نامیده می شوند. یعنی کسی که دسترسی کامل به معرفت داشته یا بودای بالقوه می باشد.
آشنایی با تاریخچه پیدایش دین بودایی
در قرن ۶ قبل از میلاد فردی به نام سیدارتا از خاندان گوآتاما مذهب بودا را به وجود آورد. دین بودا به تدریج به تمامی بخش های آسیا، سریلانکا، آسیای جنوب شرقی، آسیای میانه، تبت، یمن و بسیاری از کشورهای خاور دور مانند ژاپن، مغولستان، کره و چین راه یافت. آیین بودا در سراسر جهان به عنوان دین پاکان شناخته می شود که ۵۰۰ میلیون نفر از مردم جهان پیروان اصلی این آیین را تشکیل می دهند. آیین بودا همواره بر کردار نیک، پرهیز از کردار بد و ورزیدگی ذهنی تأکید دارد.
آماج تمام این ورزیدگی ها پایان بخشیدن به چرخه سمساره یا تولد دوباره است که از طریق درک واقعیت یا بیداری و رسیدن به رهایی یا نیروانا صورت می گیرد. اخلاقیات بوداگرایانه بر دو اصل رواداری و بی گزندی برپا شده است.
خاستگاه اندیشه های بودا
در حدود ۳ هزار سال قبل، شاخه ای از آریایی های ایران از سایرین جدا شده و رهسپار هند شدند. پیش از ورود آن ها به آن سرزمین، قوم دیگری به نام دراویدی در آن جا ساکن بودند. آریایی ها نزدیک به ۲۵۰۰ سال قبل و درست در زمان زایش بودا در قسمت های شمالی هند جایگزین شده و بر آن نواحی تسلط یافتند. در واقع جامعه هندوستان در آن زمان به چهار کاست یا طبقه راهب ها، کشتریاها، شودراها و وایسیاها تقسیم می شد. بودا خود را متعلق به طبقه کشتریا می دانست و از نظر او همه مردم با یکدیگر برابر و پاکزاد می باشند.
آموزه های بودا چگونه بود؟
از دیدگاه بودا، اگر ما قصد رهایی از چرخه زندگی و مرگ را داشته باشیم، باید ابتدا گرایش های نفسانی خود را کنار گذاشته و درستکار باشیم. می بایست به حالات خلسه روحی دسترسی پیدا کنیم که تمامی این تجربیات موجب مهر ورزیدن به تمامی موجودات خواهد شد. سپس از طریق همین درک ها و تمرکزهای ژرف به بیداری و روشنی خواهیم رسید و از این دور باطل بیرون می آییم.
تمامی این آموزه ها دین بودایی را تشکیل می دهند. سیدارتا معتقد بود بوداییسم مانند قایقی است که برای چرخه شکنی و رسیدن به ساحل رستگاری به آن نیاز است. اما پس از رسیدن به ساحل رستگاری دیگر نیازی به قایق نیست. در حقیقت رسیدن به این ساحل با توازن مطلق و آرامش همراه است. در آن جا شمع دلبستگی ها و خواهش ها به تمامی فرو می نشیند. بر همین اساس این پدیده در سانسکریت نیروانا به خاموشی معروف است.
از سوی دیگر اندیشه های اصلاحی بودا به مخالفت با تعصب های برهمنان برخاست و اختلافات طبقاتی را از اساس باطل شمرد. مجموعه تعالیم اخلاقی بودا در مجموعه هایی مانند تری پیتکا یا سه سبد جمع آوری شده است. این تعالیم تهذیب نفس، مراقبه، ترک دنیا، تأمل و تلاش برای رهایی از گردونه زندگی پر رنج این جهان را توصیه می کند و برای رسیدن به نیروانا اهمیت زیادی قائل است. در قرون بعدی دین بودایی بخش اعظم هندوستان را تسخیر کرد و به کشورهای همسایه گسترش یافت.
در قرن ۸ و ۹ میلادی، دو تن از بزرگان و اندیشمندان آیین هندو را نوسازی کردند و پس از آن آیین بودایی از سراسر هندوستان برچیده و آیین هندو جانشین آن شد. با این حال اشکال دیگر آن در خاور دور و سایر مناطق به قوت خود باقی ماند.
آشنایی با چهار حقیقت شریف و مقدس آیین بودا
- رنج: رنج جزئی جدایی ناپذیر از همه مراحل زندگی است: تولد، بیماری، پیری و مرگ
- خاستگاه رنج: هوس و تمنا به رنج منجر می شوند.
- توقف رنج: برای غلبه بر رنج و درد باید از تمامی دلبستگی ها و تمناها دور شد.
- راه توقف رنج: به چگونگی دست یافتن به سه اصل قبلی می پردازد.
راه اصیل هشتگانه در آیین بودا
راه رهایی از رنج در ۸ مورد خلاصه می شود که به راه اصیل هشتگانه معروف است. این راه ها نسخه تجویز بودا برای درمان تمامی رنج هایی است که موجودات به آن دچار می باشند. این راه خود به سه بخش تمرکز روانی، بینش و اخلاق مندی تقسیم می شود که هسته مرکزی تمرینات روحانی آیین بودا را تشکیل می دهند. راه اصیل هشتگانه به قرار زیر است:
- پندار نیک
- هدف درست
- گفتار نیک
- رفتار نیک
- معاش درست
- کوشش درست
- اندیشه درست
- تمرکز درست (مدیتیشن)
امیدواریم مطالب این مقاله برای شما عزیزان مفید بوده باشد. در پایان پیشنهاد می کنیم مقالات سخنان بودا و فلسفه زندگی را نیز مطالعه فرمایید.
منبع : آرگا
