بیماری کلیه در کودکان یا نارسایی کلیه آسیب کوتاه مدت یا دائمی به کلیه ها بوده که سبب از دست رفتن عملکرد طبیعی کلیه شده و به دو صورت حاد و مزمن است. در این مطلب به علل، علائم و درمان بیماری کلیه در کودکان می پردازیم.
علل، علائم و درمان بیماری کلیه در کودکان
بیماری کلیه یا نارسایی کلیه در کودکان از بیماری های عمومیت یافته نیست. این آسیب کوتاه مدت یا دائمی کلیه ها منجر به از دست رفتن عملکرد طبیعی کلیه و احتیاج به پیوند کلیه می گردد. دقت به علائم بیماری مذکور به شناخت علل بیماری کلیه در کودکان و درمان آن کمک شایانی می کند.
همچنین بررسی و کشف عوامل خطرساز این عارضه در کودکان و زمان مناسب تشخیص آن اهمیت بالایی دارد. این بیماری به دو صورت حاد و مزمن وجود دارد. در نوع حاد به صورت ناگهانی شروع شده ولی در نوع مزمن کلیه در کودک در طی حداقل سه ماه وضعیت بدتری پیدا کرده و به نارسایی کلیه تبدیل می شود.
درمان این عارضه ممکن است شامل تغییر در رژیم غذایی بیمار کلیوی، دیالیز، دارو و در نهایت جراحی و پیوند باشد. با توجه به این که کلیه ها وظایف بسیاری دارند عوارض بیماری کلیه در کودکان هم می تواند بر بیشتر سیستم های بدن فرد تاثیر داشته باشد.
در ادامه اطلاعات کاملی در مورد علل، علائم و درمان بیماری کلیه در کودکان کسب خواهید کرد.
بیماری کلیوی در کودکان
بیماری کلیه در بچه ها یا نارسایی کلیه همانطور که اشاره شد آسیب کوتاه مدت یا طولانی به کلیه ها است که منجر به از دست رفتن عملکرد طبیعی کلیه می گردد و دارای دو نوع حاد و مزمن است. در نوع حاد بیماری به صورت ناگهانی شروع شده و در مواردی ممکن است معکوس گردد و کلیه مجددا به طور طبیعی کار کند.
در نوع مزمن بیماری به آرامی در طی حداقل سه ماه بدتر شده و ممکن است به نارسایی دائمی کلیه ها گردد. نارسایی کلیه در بچه ها می تواند به علل زیر بروز یابد:
- انسداد طولانی مدت در سیستم ادراری
- نشانگان آلپورت
- کلیه پلی کیستیک
- نشانگان نفروتیک
و علائمی مانند دیابت، عفونت مزمن دستگاه ادرار نیز می تواند منجر به مشکلات کلیه در کودکان گردد. در صورت عدم درمان اکسیژن و خونرسانی کمتری به کلیه ها صورت می گیرد. بیماری حاد کلیه اگر درمان نشود به نوع مزمن تبدیل می شود.
علائم بیماری کلیوی در کودکان
علائم بیماری کلیوی در کودکان ممکن است در هر فردی متفاوت باشد. از شایع ترین علائم این بیماری در نوع حاد عبارت است از:
- خونریزی
- اسهال خونی
- تب بالا
- استفراغ شدید
- ادرار سوزناک
- تغییر رنگ ادرار
- دل درد شدید
- تورم بافت ها
- رنگ پریدگی پوست کودک
- گلومرولونفریت
- سندرم همولیتیک اورمیک
- التهاب چشم ها
و در حالت مزمن بیماری علائم زیر رایج است:
- اشتهای ضعیف
- سر درد
- استفراغ
- استخوان درد
- بی اختیاری ادرار
- عفونت مکرر سیستم ادراری
- بدحالی
- متوقف شدن رشد
- بی اختیاری ادرار
- تحریک پذیری
- تغییر در هوشیاری ذهنی
- مشکلات شنوایی
- پوست رنگ پریده
لازم به ذکر است آشنایی با علائم مشکلات مجاری ادرار و کلیه در کودکان می تواند از بروز عواقب خطرناک کلیوی پیشگیری کند. از این رو اطلاع از نکات زیر برای والدین می تواند مفید باشد:
۱. والدین بایستی به جریان ادراری کودک به ویژه شیرخوار خود دقت کنند. از این رو توصیه شده مادرانی که فرزند شیرخوار دارند گاهی پوشک بچه را باز گذاشته و جریان ادراری وی را کنترل کنند. اگر نحوه ادرار به صورت قطره قطره یا خیلی باریک باشد نشانه وجود مشکل در مجاری ادرار بچه است.
ضمنا نباید تخلیه ادرار کودک با تاخیر و زور زدن یا حالت قطع و وصل باشد. این علائم ممکن است نشانه مثانه عصبی، عفونت یا انسداد ادراری و … باشد.
۲. رنگ ادرار طبیعی از زرد روشن تا زرد تیره متغیر می باشد. البته تغییر رنگ ادرار می تواند ناشی از مصرف مواد غذایی خاصی نظیر اسفناج، لبو، مصرف برخی داروها مانند آهن و … باشد. ولی تغییر رنگ ادرار به رنگ چای ممکن است نشانه وجود خون در ادرار بوده که بایستی در اولین فرصت به پزشک مراجعه شود.
۳. نخستین ادرار کودک موقع صبح بایستی زرد تیره باشد و ادراری که همیشه به رنگ زرد روشن است و حتی هنگام کم آبی هم تیره نیست نشانه بیماری کلیوی و عدم توانایی کلیه برای تغلیظ ادرار می باشد.
۴. بوی تند ادرار کودک ممکن است به علت مصرف برخی غذا یا داروهای خاص باشد ولی اگر غذا یا داروی خاصی به کودک داده نمی شود و این بوی تند ادرار وجود دارد ممکن است عفونت ادراری اتفاق افتاده باشد. به این ترتیب آزمایش ادرار لازم است.
۵. تکرر ادرار از علائم شایع عفونت ادراری می باشد که لازم است کشت ادرار صورت گیرد. همچنین تکرر ادرار می تواند به دلایل دیگر از جمله استرس، وجود سنگ،مثانه عصبی یا دیابت روی دهد.
۶.حجم بالای ادرار همواره نشانه عملکرد خوب کلیه نبوده و در اکثر بیماری های جدی کلیه به دلیل عدم قدرت تغلیظ ادرار، حجم ادرار بالا رفته و نارسایی کلیه روی می دهد. اگر کودک دچار پر ادراری شود اول باید وجود دیابت قندی رد گردد اما دیابت بی مزه نیز که به دلیل مشکلات کلیه یا مغزی روی می دهد هم ممکن است سبب پر ادراری گردد.
۷. مقاومت کودک در مقابل دفع ادرار به ویژه موقعی که کمتر از سه بار در شبانه روز باشد غیر طبیعی است و ممکن است به عفونت ادراری یا مثانه عصبی منجر گردد. از این رو والدین باید توجه داشته باشند که کودک در ساعات بیداری هر دو تا سه ساعت دفع ادرار انجام دهد.
۸. عدم توانایی بچه برای جلوگیری از ریزش ادرار تا رسیدن به دستشویی و خیس بودن دائم لباسش می تواند از نشانه های عفونت کلیه یا مثانه باشد.
عوامل خطرساز بیماری کلیوی در کودکان
در صورتی که کودک دارای موارد زیر باشد در معرض خطر ابتلا به بیماری حاد کلیه می باشد:
- انسداد دستگاه ادرار
- از دست دادن خون
- ایست قلبی
- گلومرونفریت
- سندرم همولیتیک اورمیک
- مصرف داروهای مسبب مشکلات کلیوی
و در صورتی که کودک به این موارد مبتلا باشد احتمال بروز عوامل خطرساز مشکلات مزمن کلیوی وجود دارد.
- انسداد طولانی مدت دستگاه ادراری
- دیابت درمان نشده
- بیماری حاد کلیوی درمان نشده
- سندرم نفروتیک
- سندرم آلپورت
تشخیص و درمان بیماری های کلیوی در کودکان
پزشک متخصص کلیه برای تشخصی بیماری کلیوی درباره علائم و سابقه سلامتی کودک سوال می کند. بعد معاینه فیزیکی و آزمایشات زیر تجویز می شود:
- آزمایش خون
- آزمایش ادرار
- سونوگرافی کلیه
- بیوپسی کلیه
بعد از شناخت عوامل خطرساز بیماری کلیوی در کودکان و مراحل و آزمایشات لازم جهت تشخیص به درمان بیماری مذکور می پردازیم. بیشتر کودکان مبتلا به مشکلات کلیوی به متخصص اطفال یا ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خانواده و نیز نفرولوژیست مراجعه می کنند.
درمان بیماری به علائم، سن،و سلامت عمومی کودک بستگی دارد. ضمنا به شدت وضعیت بیماری و نوع بیماری کلیوی کودک نیز مرتبط است. در نوع حاد بیماری درمان شامل موارد زیر می باشد:
- بستری در بیمارستان
- مایعات درون وریدی برای تامین مایعات از دست رفته
- داروهای ادرار آور
- نظارت دقیق بر نمک های خون مثل پتاسیم، کلسیم و سدیم
- داروهای کنترل فشار خون
ضمنا در درمان بیماری کلیوی کودکان به این مورد نیز توجه می شود که کلیه چه میزان خوب کار می کند. درمان ممکن است موارد زیر را هم شامل شود:
- داروهای کمک کننده رشد، جلوگیری از کاهش تراکم استخوان
- داروهای کم خونی یا ترکیب آنها
- دیالیز
- جراحی برای پیوند کلیه
عوارض بیماری های کلیوی در کودکان
از آنجا که کلیه ها وظایف بسیاری دارند. مشکلات کلیوی و نارسایی کلیه می تواند بر بیشتر سیستم های بدن تاثیر بگذارد. از جمله عوارض بیماری های کلیوی در کودکان عبارت است از:
- بیماری استخوان
- مشکلات قلبی عروقی
- کم خونی
- آسیب عصبی به بازو و پاها
- درد استخوان، مفاصل و ماهیچه ها
- خطر ابتلای بیشتر به عفونت ها
- تغییرات پوستی مانند خارش و خشکی و …
همچنین در صورت تمایل برای آشنایی با تشخیص نارسایی کلیه در کودکان و علائم عفونت ادراری در کودکان روی لینک ها کلیک کنید.
منبع : آرگا
