کودکان در دوران ابتدایی معنی دگردیسی را می آموزند. دگردیسی یکی از فرآیندهایی می باشد که جاندار تکامل پیدا می کند. این اصطلاح بیشتر برای دوزیستان می باشد و معمولا برای قورباغه و حیوان سمندر کاربرد دارد. در ادامه شما را بیشتر با معنی دگردیسی آشنا خواهیم کرد.
معنی دگردیسی در دوزیستان
دوزیستان از بهترین نمونه ای دگردیسی به حساب می آیند و رشد و تکامل آن ها به وضوح قابل مشاهده می باشد. در واقع دگردیسی دارای نام دیگری به نام استحاله می باشد و نوعی فرایند زیستی محسوب می شود. این موضوع بدین معنا می باشد که یک جاندار بعد از این که از زاده شد و یا از تخم خارج شد از نظر جسمی تکامل پیدا می کند.
تغییراتی که در اثر دگردیسی ایجاد می شود ناشی از رشد و تکامل یاخته ها می باشند و این تغییرات می تواند یک سری تغییرات ظاهری قابل مشاهده ای را برای جانور به وجود بیاورد. عمل دگردیسی نوعی عمل هورمونی می باشد و توسط هورمون ها کنترل می گردد.
دگر دیسی را در زبان لاتین Metamorphosis می نامند. این عمل در دوزیستان، پروانه ها و برخی از خارتنان بیشتر از سایرین می باشد و هورمون تنظیم کننده این عمل تیروکسین نام دارد.
فرآیند دگردیسی مرحله به مرحله رخ می دهد و در پروانه ها که شفیره تشکیل می دهند با سایرین دارای تفاوت هایی می باشد. در واقع نوزادهای دوزیستان که در حال دگردیسی می باشند فعال هستند ولی شفیره حشرات غیر فعال می باشد و نمی تواند از خود رد برابر شکارچیان مراقبت نماید.
دگردیسی در قورباغه
رایج ترین حیوانی که دچار دگردیسی می شود قورباغه می باشد و تقریبا همه با این موضوع آشنا هستند. این فرایند زیستی در این حیوانات اجباری می باشد و با هورمون تیروکسین آغاز می گردد. باید بدانید که این فرایند در سمندرها و سیسیلیان ها بسیار جزئی می باشد ولی در قورباغه ها شما می توانید به صورت کامل آن را مشاهده نمایید و حتی در پروانه ها نیز مانند قورباغه ها این تغییرات دگردیسی به شدت قابل مشاهده باشد. همانطور که گفته شد این موضوع مرحله به مرحله رخ می دهد و دوزیستان در دگر دیسی ۵ مرحله را طی می کنند. این مراحل عبارت است از :
- ایجاد شدن یک دهان پهن و از بین رفتن آرواره های شاخی اولین مرحله از تغییرات دگردیسی می باشد.
- دومین مرحله این تغییرات از بین رفتن آبشش ها می باشد و همچنین در این میان شش ها تشکیل خواهند شد و دریچه های آبششی نیز بسته می شود.
- به وجود آمدن پاهای جلویی در بخش سوم این تغییر رخ می دهد.
- در مرحله چهارم دگردیسی لوله گوارش این جانوران از نوع گیاهخواری تبدیل به نوع گوشتخواری می شود. باید بدانید که لوله گوارش گیاهخواران بلند و طویل می باشد در حالی که لوله گوارش گوشتخواران کوتاه تر است.
- در مرحله آخر این دگردیسی دم و باله های میانی نیز از بین می رود.
نکته : یادتان باشد که همه دوزیستان این ۵ مرحله را طی نمی کنند و برخی از آن ها در یکی از این مراحل می مانند و این موضوع در دوزیستان دم دار به شدت مشاهده می شود.
تفاوت تغییرات بدن دوزیستان در حین دگر دیسی
به صورت کلی دو دوزیستانی مانند قورباغه و سمندرها تفاوت هایی وجود دارد. این تفاوت ها در حین دگردیسی ایجاد می شود. در ادامه شما را با تغییرات بدن این دو جاندار و تفاوت هایی که با یک دیگر دارند آشنا خواهیم کرد.
تغییرات در ناحیه دهانی
- در دگردیسی قورباغه ها تغییرات دهانی اساسی می باشد و دهان آن ها بسیار کشیده می شود و دندان هایشان بزرگ شده و رشد می کنند و همچنین عضلات دهانی آن ها دوباره دچار رشد شده و نظم می یابند.
- در سمندر ها این تغییرات بسیار جزئی می باشد و دندان های دو دندانه آن ها تک دندانه می شود.
تغییرات حلقی
قورباغه ها به تنهایی در این بخش رشد و نمو دارند و در بدن سمندرها اتفاق های زیادی در این مورد رخ نمی دهد.
- این تغییرات در قورباغه ها با کوتاه تر شدن گلو صورت شروع می شود.
- آبشش ها و شکاف حلقی در قورباغه ها از بین می رود.
- کمان آئورتی آن ها درباره سازماندهی می شود.
- تغییراتی در استخوان های لامی آن ها برای حمایت از زبان صورت می گیرد.
احشای بدن و پوست و اندام های حسی
در این سه بخش نیز در حین دگردیسی تنها قورباغه ها تغییراتی دارند و سمندر ها تغییراتی نمی کنند و یا تغییرات آن ها به شدت محسوس می باشد.
- در این مرحله در احشای بدن قورباغه ها شش ها به صورت کامل رشد می کنند.
- معده این حیوانات برای گوشتخوار شدن نمو می یابد.
- لوله های گوارشی این جانداران تغییراتی را شامل می شود تا بتواند به گوشتخوار شدن حیوان کمک نماید.
- در بافت های گوارشی تغییراتی ایجاد می شود و روده افراد در این میان کوتاه تر خواهد شد.
- در این حیوانات در پوستشان به صورت کلی دو تغییر ایجاد می شود. این تغییرات شامل افزایش سلول هی اپیدرم و دانه بندی و تغییر طرح ای پوستی می باشد.
- در اندام های حسی این حیوانات نیز تغییراتی به وجود می آبد. اولین تغییرات این اندام ها پیدایش پلک ها و برآمده شدن چشم ها است. تغییر دیگری که در این اندام ها رخ می دهد تغییر حالت چشم و رشد عضلات چشمی می باشد.
تغییرات اسکلتی در قورباغه و سمندر
تغییرات اسکلتی از جمله فرآیندهای دگردیسی بسیار مهم می باشد و در هر دو جاندار رخ می دهد. این تغییرات را در هر یک از این جانداران به صورت کلی برایتان بررسی می کنیم.
- در قورباغه ها استخوان بندی که در حالت میانه قرار دارد به حالت محکم تغییر می یابد.
- در استخوان جمجمه قورباغه ها تغییرات اساسی ایجاد می شود.
- آخرین تغییرات اسکلتی قورباغه ها از بین رفتن دم آن ها می باشد.
- در سمندر ها استخوان بندی از حالت نرم به میانه تغییر شکل می دهد.
- تغییراتی که در جمجمه سمندر ها ایجاد می شود به صورت کلی بسیار جزئی است و اکثرا قابل مشاهده نمی باشد.
حال که با معنی دگردیسی آشنا شدید باید بدانید که دگردیسی می تواند در حیوانات دیگر نیز رخ بدهد با این حال این دو حیوان از سایرین شناخته شده تر هستند. امیدواریم از ین مطلب لذت برده و اطلاعاتی مفید را کسب کرده باشید.
منبع : آرگا
