سندرم تخمدان پلی کیستیک، نوعی اختلال هورمونی می باشد که در میان خانم ها در سنین باروری شایع است. خانم هایی که به این بیماری مبتلا می شوند، امکان دارد دوره های قاعدگی خیلی کوتاه و یا خیلی طولانی داشته باشند یا سطح هورمون های مردانه آن ها زیاد شود.
بیماری سندرم تخمدان پلی کیستیک
این بیماری به علت تغییر در ساخت و ساز هورمون های داخل تخمدان و مسائل آنزیمی که موجب می شود میزان این هورمون ها افزایش پیدا می کند، اتفاق می افتد؛ در این سندروم، سطح هورمون های زنانه مانند استروژن و پروژسترون تعادل خود را از دست می دهد و موجب می شود هورمون های مردانه و هورمون های انسولین افزایش پیدا کند. همانگونه که می دانید هر ماه ۴ یا ۵ عدد از فولیکولهای درون تخمدان رشد خود را آغاز می کند و به مرحله ای از رشد می رسند که یکی از آنها بر اساس گیرنده هایی که در سطح فولیکول وجود دارد، انتخاب می شود و به همچنان به رشد خود ادامه می دهد، رشد مابقی فولیکول ها متوقف می شود.
در این مرحله هورمون استروژن که در بدن خانم ها ترشح می شوند تا به مقدار خاصی برسند، تا بتوانند موجب تخمک گذاری شوند، اما بنا به دلایلی به این اندازه نرسیده و مقداری از یک مقدار ثابت و مشخص بیشتر نشده است و در نهایت تخمک گذاری صورت نمی گیرد و فولیکول رشد می کند همراه با مایعات درون تخمدان، به کیست مبدل می شود.
در سندرم تخمدان پلی کیستیک، تخمدان ها شاید دارای مایعات (فولیکول)بسیار زیادی می باشند که در دوران آزادسازی تخمک دفع می شوند. دلیل اصلی PCOS هنوز شناخته نشده است؛ تشخیص و درمان اولیه با کاهش وزن همراه می باشد که ممکن است خطر عوارض طولانی مدتی مانند دیابت نوع ۲ و بیماری های قلبی را کاهش دهد.
نشانه و علائم
- بم شدن صدا
- افزایش موی زائد در صورت، سینه و شکم
- آکنه و جوش
- نامنظم بودن پریودی
- درد مزمن لگن
- بالا رفتن ناگهانی وزن
- ریزش مو
- ناباروری
- استرس و افسردگی
آندروژن زیادی
سطح بالای هورمون مردانه قادر است نشانه های فیزیکی مثل موهای زائد در صورت و بدن و برخی مواقع جوس و آکنه و ریزش موی مردانه داشته باشد.
تخمدان پلی کیستیک در سونوگرافی
تخمدان های شما بزرگ می شوند و دارای فولیکولهایی می باشند که دور تخمک ها را محاصره می کنند و در نهایت، تخمدانها به طور مرتب، عملکرد مناسب خود را نمی توانند داشته باشند. نشانه های این بیماری عموما اگر چاق باشید، شدیدتر می شوند.
پریود های نامنظم
دلایل این بیماری
وراثت
تحقیقات نشان دهنده این هستند که ژن های خاص امکان دارد با سندرم تخمدان پلی کیستیک ارتباط داشته باشد.
مقاومت در برابر انسولین
انسولین موجب می شود قند به سلوها انتقال پیدا کند. هنگامی که بدن به این هورمون مقاومت نشان دهد، قند از خون داخل سلول ها نمی شود و سطح آن در خون افزایش پیدا می کند. از طرفی بدن به دلیل قند خون بالا، انسولین زیادی تولید می کند که خود در برابر هورمون های تخمدان مقابله می کند.
التهاب خفیف
التهاب خفیف یعنی تولید گلبول های سفید خون برای مبارزه با عفونت است. مبتنی بر بعضی از مطالعات که می گویند خانم هایی که تنبلی تخمدان دارند دارای نوعی التهاب خفیف هستند که تخمدان های پلی کیستیک را در برابر تولید آندروژن تحریک می کند و باعث مشکلات قلبی عروقی می شود.
آندروژن بسیار بالا
مداوای این بیماری
معالجه این اختلال اغلب حول مدیریت مشکلاتی مثل رویش موهای زائد، ناباروری، آکنه و چاقی است. برای مداوای این بیماری امکان دارد تغییراتی در سبک زندگی ایجاد شود یا داروهایی استفاده شود.
تغییرات سبک زندگی
پزشک زنان و زایمان ممکن است به شما پیشنهاد کند با رژیم غذایی کم کالری و ورزش منظم، وزن خود را کم کنید. حتی اگر خیلی کم کاهش وزن داشته باشید می تواند وضعیت را نسبت به قبل بهتر کند. کاهش وزن امکان دارد فواید داروهایی که پزشک برای درمان تنبلی تخمدان تجویز کرده است را بهبود ببخشد و در درمان ناباروری زنان کمک کند.
دارو
برای تنظیم دوره های پریودی احتمال دارد موارد زیر برای فرد تجویز شود که به شرح زیر می باشد:
- ترکیب قرص های ضد بارداری، قرص هایی که دارای استروژن و پروژستین هستند که تولید آندروژن را کاهش می دهد و استروژن را تنظیم می کند. تنظیم هورمون ها می تواند خطر سرطان اندومتر را کاهش بدهد و خونریزی زیاد در دوران قاعدگی را کم می کند و رشد موی زائد و آکنه را کنترل می کند. یک جایگزین عالی برای قرص ضد بارداری می تواند حلقه واژنی یا پچ پوستی حاوی استروژن و پروژستین باشد.
- پروژستین درمانی که با استفاده از پروژستین به مدت ۱۰ الی ۱۴ روز، هر یک ماه یا دو ماه یک بار به تنظیم قاعدگی کمک می کند و در کاهش خطر سرطان اندومتر بسیار موثر است. درمان با پروژستین میزان آندروژن را بهبود نمی دهد و از بارداری جلوگیری نمی کند. برای کسانی که قصد جلوگیری از بارداری دارند، مینی قرص های پروژستین تنها یا دستگاه های داخل رحمی دارای پروژستین بهترین گزینه می باشد.
پزشک زنان و زایمان امکان دارد برای تنظیم تخمک گذاری داروهای زیر را تجویز کند:
- لتروزول: این دارو برای درمان سرطان سینه و برای تحریک تخمدان ها بسیار کمک می کند.
- متفورمین:این داروی خوراکی برای دیابت نوع ۲ بسیار تاثیر گذار است و مقاومت به انسولین را پایین می آورد. اگر با مصرف کلومیفن باردار نشوید، امکان دارد طبق نظر پزشک متفورمین نیز به داروهای شما اضافه شود. اگر در وضعیت پیش دیابت قرار دارید، متفورمین برای کند کردن پیشروی دیابت نوع ۲ و کمک به کاهش وزن بسیار تاثیر گذار است.
- کلومیفن: این دارو ضد استروژن خوراکی در بخش اول دوره پریودی تجویز می شود.
- گنادوتروپین: این داروی هورمونی به صورت تزریق تجویز می شود.
البته برای کاهش رشد موهای زائد امکان دارو های زیر تجویز بشود:
- افلورنیتین: این کرم رشد موهای زائد زنان را کاهش می دهد.
- قرص ضد بارداری: این داروها تولید آندروژن را کاهش می دهند.
- اسپیرونولاکتون: این دارو تاثیر آندروژن را بر پوست کنترل می کند. اسپیرونولاکتون قادر است باعث نقص مادرزادی بشود، بنابراین در دورانی که این دارو را مصرف می کنید، باید حتما از بارداری پیشگیری کنید. در صورتی که باردار هستید یا می خواهید باردار شوید، این دارو به هیچ وجه تجویز نمی شود.
- الکترولیز: سوزن نازکی داخل فولیکول مو می شود و یک پاس الکتریکی می فرستد تا فولیکول آسیب دیده و نابود شود و مو رویش نکند.
عوارض جانبی
- صدمه کبد ناشی از تجمع چربی در کبد
- ناباروری
- سقط جنین یا زایمان جنین مرده
- دیابت بارداری یا فشار خون بالای ناشی از بارداری
- افسردگی، اختلالات غذا خوردن و افسردگی
- چاقی
- سرطان آندمتر رحم
- خونریزی غیر طبیعی رحم
- سندروم متابولیک مجموعه ای از شرایط مانند قند خون بالا، فشار خون بالا و میزان کلسترول یا تری گلیسیرید غیر نرمال که به صورت قابل توجهی ریسک ابتلا به بیماری قلبی عروقی و دیابت نوع ۲ را افزایش می دهد.
- آپنه خواب
راه های تشخیص
- سونوگرافی واژینال و آزمایش خون
- معاینه و شرح حال در ویزیت اولیه
هیچ تستی برای تشخیص قطعی وجود ندارد، پزشک شما احتمالا با بحث در مورد سابقه پزشکی شما، مانند دوره های قاعدگی و تغییرات وزن شروع می کند. یک معاینه فیزیکی ، شامل بررسی رشد موهای زائد، مقاومت انسولین و جوش انجام می شود.پس از آن دکتر امکان دارد آزمایش خون را برای اندازه گیری سطح هورمون و تجزیه و تحلیل آن را درخواست کند این آزمایش قادر است دلایل احتمالی ناهنجاری های قاعدگی و یا ازدیاد اندروژن را نشان بدهد. احتمال دارد آزمایش خون اضافی و جدا برای اندازه گیری تولرنس گلوکز و سطح کلسترول و تری گلیسرید را به صورت ناشتا نیز داشته باشید.
منبع : آرگا