درد رحم در اوایل بارداری امری رایج است و علل گوناگونی دارد. با اینکه بیشتر این دلایل جدی نمی باشد، در بعضی موارد رجوع به پزشک زنان و زایمان و مراقبت پزشکی نیاز می باشد.
دلایل درد رحم در اوایل بارداری
رحم در اوایل بارداری بسیار کوچک تر از سه ماهه دوم و سوم می باشد. بنابراین، دور از انتظار می باشد که درد این قسمت ناشی از فشار آوردن رحم بر سایر اندام ها یا خستگی وزن زیاد در رحم باشد. با این وجود، درد رحم در اوایل بارداری یکی از رایج ترین مسائل بارداری می باشد. در این مقاله درباره علل احتمالی مانند تغییر عضلات و تاثیر هورمون ها صحبت می کنیم
۱- درد رباط دور رحم
رباط دور رحم به این علت دردناک می باشد که رحم در حال اتصاع می باشد و رباط باید متناسب با این فرآیند، تغییر نماید. این درد معمولا نوعی احساس شدید و چاقو مانند است که در یک یا هر دو طرف رحم اتفاق می افتد. امکان دارد به طور اتفاقی رخ بدهد و معمولا چند ثانیه بیشتر طول نمی کشد.
در موارد زیادی، درد رباط دور رحم بدون هشدار قبلی ظاهر می شود. برخی از خانم ها هنگام عطسه کردن یا سرفه یا غلت زدن و تغییر پوزیشن به درد زیادی دچار می شوند. هنگامی که زن باردار از حالت نشسته به حالت ایستاده تغییر موضع می دهد نیز امکان دارد این درد را احساس کند. اگر چه درد دور رباط رحم ناخوشایند می باشد، اما خطری ندارد و مشکلی جدی ایجاد نمی کند.
۲- درد کف لگن
زنان زیادی در زمان بارداری به درد ناحیه لگن دچار می شوند. امکان دارد علائم، به ویژه در بارداری دوم، خیلی زود ظاهر می شوند. رشد و اتصاع رحم یکی از دلایل درد می باشد، ولی تغییرات هورمونی بر رفتار و احساس عضلات کف لگن تاثیر گذار می باشد. احساس درد در این قسمت متغیر می باشد و امکان دارد زن این درد را نزدیک رحم یا مثانه، واژن، کمر یا شکم احساس نماید.
برخی از زنان که به درد کف لگن دچار می شوند سابقه بروز صدمه در این ناحیه ( مثل پارگی یا بریدن هنگام زایمان) را دارند. عضلات کف لگن خانم های زیادی بسیار ضعیف می باشد. که علاوه بر درد رحم در اوایل بارداری، امکان دارد نشانه های دیگری مثل بی اختیاری در زمان پریدن یا عطسه را تجربه نمایند. درد کف لگن به جنین در حال رشد آسیب نمی زند ولی با ادامه بارداری درد شدید تر می شود.
۳- احساس گرفتگی
خانم های زیادی در اوایل حاملگی احساس گرفتگی می کنند که به گرفتگی دوران قاعدگی شبیه می باشد. رحم در حال رشد، با افزایش میزان پروژسترون باعث می شود این علامت بروز نماید. برخی از زنان نگران این موضوع می باشند که گرفتگی نشان دهنده سقط جنین باشد. گرفتگی شدید که طی چند ساعت بدتر می شود، مخصوصا اگر با خونریزی همراه باشد. می تواند زنگ خطری برای سقط جنین باشد. با این وجود، گرفتگی در بسیاری از خانم های حامله فقط یک احساس ناخوشایند موقتی می باشد و نشان دهنده یک مشکل جدی نمی باشد.
۴- پیچ خوردگی تخمدان
پیچ خوردگی تخمدان هنگامی رخ می دهد که تخمدان یا لوله رحم به دور بافتی که آن را نگه داشته است می پیچد. در برخی از خانم ها این وضعیت با کیست تخمدان همراه می باشد. اما بقیه هیچ نشانه ای ندارند. اگر چه بارداری موجب پیچ خوردگی تخمدان نمی شود، اما احتمال این هست که این اتفاق در زمان حاملگی رخ دهد. این امر قادر است یکی از علل درد رحم در اوایل بارداری باشد. پیچ خوردگی تخمدان یک وضعیت اورژانسی می باشد چون امکان دارد از رسیدن خون امتناع کند و تخمدان را نابود کند. احتمالا تخمدان پاره می شود که خونریزی مرگبار را در پی دارد. درمان سریع برای حفظ جان مادر و جنین در حال رشد لازم می باشد.
پیچ خوردگی تخمدان موجب بروز درد ناگهانی، شدید و غیر قابل تحمل می شود که مدام بدتر می شود. این درد با ماساژ بهبود نمی یابد. این درد در برخی از بانوان آنقدر شدید می باشد که باعث استفراغ و غش کردن می شود.
۵- حاملگی خارج از رحم
حاملگی خارج از رحم هنگامی رخ می دهد که تخمک جایی غیر از رحم( معمولا لوله رحم) قرار گیرد و رشد نماید. عواملی که خطر حاملگی خارج از رحم را بالا می برد شامل موارد زیر می شود.
- مصرف سیگار
- لقاح مصنوعی
- اندومتریوز
- بارداری بالای ۳۵ سالگی
- سابقه جراحی لگن
- بیماری مقاربتی
- سابقه حاملگی خارج از رحم یا بیماری التهاب لگن
جنین در این شرایط زنده خواهد ماند. اگر نوزاد به رشد ادامه دهد، به اندام ها صدمه وارد می شود یا امکان دارد به خونریزی مرگبار دچار بشود. در صورتی که نطفه در رحم به وجود آید به ناحیه دیگر حرکت نمی کند. اگر به وسیله سونوگرافی رشد جنین در رحم به تایید رسیده باشد نیازی به نگرانی برای حاملگی خارج از رحم نیست.
درمان درد رحم
روش صحیح درمان به دلیل درد رحم در اوایل بارداری بستگی دارد. خانم هایی که در اوایل حاملگی به درد و گرفتگی عادی مثل درد کف لگن یا رباط دور رحم دچار می شوند، می توانند از روش های زیر برای درمان استفاده نمایند:
- تغییر مداوم پوزیشن
- ماساژ ناحیه دردناک با عضلات مجاور به آهستگی
- مصرف مسکن های متفاوت تحت نظارت متخصص بهداشت
- استفاده فیبر زیاد و نوشیدن آب برای پیشگیری از یبوست
- استراحت کافی برای کاهش خستگی عضلات
- جمع کردن زانو به سمت قفسه سینه برای پایین آوردن فشار بر رحم
متخصص بایستی به وسیله جراحی یا تجویز دارو به بارداری خارج از رحم خاتمه دهد. جراحی موجب درمان پیچ خوردگی تخمدان می شود. در برخی از موارد جراح قادر است تخمدان را نجات بدهد. ولی در بعضی موارد باید از رحم خارج بشود. تشخیص این مورد بر عهده پزشک متخصص زنان و زایمان می باشد.
زمان مراجعه به پزشک زنان
زن باردار حداقل یک بار در طی سه ماه اول حاملگی باید به متخصص مراجعه نماید تا از حاملگی، میزان پایداری و رشد جنین در رحم مطمئن بشود. این نوبت فرصت مناسبی برای صحبت درباره درد و گرفتگی های جسمی و سوال از درد های عادی و غیر عادی می باشد.
در صورتی که عوامل زیر رخ دهد فورا باید به پزشک مراجعه نمایید:
- تشدید درد
- درد شکم به همراه دیدن خون در ادرار
- گرفتگی شدید
- نشانه های اختلال در کبد مثل درد سمت راست بالای شکم
اگر موارد زیر اتفاق بیفتد زن حامله باید بالافاصله به اورژانس مراجعه نماید.
- نشانه های سنگ کلیه مثل کمردرد شدید و گرفتگی
- خون در ادرار
- خونریزی زیاد مانند قاعدگی
- نشانه هایی مانند تب
- درد غیر قابل تحمل یا ناگهانی که رفع نمی شود.
منبع : آرگا
