به طور کلی می توان گفت که تعیین مخزن ذخیره آب برای استفاده در باغ، زمین های کشاورزی و آبیاری گیاهان بسته به عوامل مختلفی است که هر کدام به صورت مجزا تاثیر بسیار زیادی در میزان مصرف آب کشاورزی دارند و به همین منظور پیشنهاد می شود با توجه به اصول و روش های مختلف این روند را به خوبی طی نمایید.
آشنایی با نحوه ذخیره آب در باغ
همانطور که می دانید تمامی کشاورزان و باغداران دوست دارند باغی سرسبز داشته باشند اما متاسفانه آب و هوای ایران در تمامی مناطق مناسب این نوع باغ ها نخواهد بود و در چند سال اخیر به دلیل موقعیت جغرافیایی، کاهش میزان بارش باران و کمبود ذخایر آبی و همچنین فعالیت های غلط انسانی ایران از جمله کشور های کم آب محسوب می شود. در این شرایط تا زمانی که گیاهان مقاوم به خشکی نداشته باشید باغ شما تشنه خواهد ماند که از این رو استفاده از مخازن ذخیره آب در کشاورزی برای انواع باغ ها و فعالیت های کشاورزی امری ضروری خواهد بود. توجه داشته باشید که تعیین حجم مخزن ذخیره آب برای زمین کشاورزی و آبیاری گیاهان وابسته به عوامل بسیار زیادی است که هر کدام به صورت مجزا تاثیر بسیاری در میزان مصرف آب کشاورزی دارند. به طور کلی یکی از دغدغه های مهم کشاورزان که در تماس با کارشناسان به اشاره می کنند تعیین حجم مناسب مخزن ذخیره آب کشاورزی و یا منبع آب برای آبیاری باغ و باغچه است. دقت داشته باشید که میزان حجم مورد نیاز برای انتخاب مخزن یا تانکر آب کشاورزی بسته به نوع گیاه و پارامتر ها به عوامل مختلفی بستگی خواهد داشت. به صراحت می توان گفت که نیاز اولیه برای کشاورزی و کشت تامین آب مورد نیاز می باشد و به دلیل شرایط آب و هوایی کشور و کمبود آب ذخیره و نگهداری آن و همچنین مصرف بهینه بسیار ضروری خواهد بود.
عوامل موثر در تعیین میزان حجم مورد نیاز مخازن آب کشاورزی:
نوع گیاه
سن گیاه
میانگین بارندگی ها
میزان رطوبت هوای منطقه
نوع اقلیم و شرایط آب و هوایی منطقه
نوع خاک
میزان دفعات آبیاری
مساحت زمین زیر کشت
میزان آب ورودی به مخزن
میزان تراکم سطح زیر کشت
دبی آبیاری
حجم مناسب مخزن ذخیره آب کشاورزی:
توجه داشته باشید که شناخت عوامل موثر در میزان مصرف آب بسیار مهم هستند زیرا با در نظر گرفتن تاثیر این عوامل میزان حجم آب مصرفی برای کشاورزی تعیین خواهد شد و هر کدام از این عوامل در مصرف آب شما بسیار تاثیرگذار خواهند بود. همانطور که می دانید امروزه به دلیل کاهش منابع آبی و محدودیت هایی که وجود دارد روش های آبیاری سنتی به دلیل هدر رفت بسیار زیاد با روش های نوین آبیاری مانند آبیاری قطره ای جایگزین می شوند. در واقع آبیاری قطره ای نسبت به روش های سطحی آبیاری به آب بسیار کمتری نیاز دارد. یکی از بهترین انواع آبیاری قطره ای نیز نوع ثقلی یا گرانشی آن است که توسط سازمان خواربار ملل متحد یا همان فائو به عنوان یک روش ارزان و ساده آبیاری توصیه شده است. معمولا در این روش از پمپ استفاده نمی شود و مخزن آب در ارتفاع قرار می گیرد و فشار لازم برای جریان آب درون لوله از اینکه مخزن آب در ارتفاع بالاتری است تامین خواهد شد. این روش را می توان یکی از کم هزینه ترین و بهترین روش های آبیاری قطره ای دانست که مزایایی مانند سرمایه گذاری کمتر و کاهش احتمال گرفتگی قطره چکان دارد.
حجم مناسب مخزن ذخیره آب برای زمین های زراعی:
معمولا برای آبیاری زمین زراعی در هر نوبت آبیاری قطره ای به ۱۰ لیتر برای هر متر مربع نیاز خواهید داشت و تعداد دفعات آبیاری نیز بسته به نیاز آبی گیاه دارد برای مثال چمن نیاز آبی بالایی دارد و در روز های گرم تابستان ممکن است مجبور شوید روزانه اقدام به آبیاری نمایید. در خصوص گیاهان علفی نیز مراحل اولیه پژمردگی گیاه به شما می فهماند که تعداد دفعات آبیاری را چگونه برآورد نمایید.
حجم مناسب مخزن ذخیره آب برای نهال یا درختان:
برای آبیاری قطره ای نهال یا درخت در یک باغ بر اساس سن درخت و نوع آن در هر نوبت آبیاری زیر سطحی به ۲۰ الی ۵۰ لیتر آب نیاز خواهید داشت. معمولا آبیاری باید به صورت هفتگی انجام شود البته در سال اول کاشت به دلیل عدم توسعه ریشه های نهال در عمق خاک بهتر است هفته ای دو مرتبه آبیاری را انجام دهید. به همین خاطر با یک ضرب و تقسیم ساده می توان حداقل نیاز آبی هفتگی یک باغچه با ۱۰۰ نهال سیب دو الی سه ساله در استان تهران را دو هزار لیتر برآورد نمود. توجه داشته باشید که اگر به صورت ثقلی این آبیاری نوین صورت گیرد باید از مخزن عمودی با حجم بیشتر مثلا ۳۰۰۰ لیتر استفاده نمایید. اگر شما دارای حق آبه به صورت دوره ای هستید می توانید حجم مخزن را به گونه ای برآورد نمایید که حداکثر میزان آبی که به شما تعلق می گیرد را در آن ذخیر نمایید تا به هدف ۲۰ لیتر آب در هفته به ازای هر نهال دو ساله دست یابید. لازم به ذکر است که یک درخت سیب پنج الی ده ساله نیاز آبی هفتگی آن حدود ۴۰ الی ۵۰ لیتر خواهد بود.
دستورالعمل نصب تانکر آب:
بهتر است بدانید که مرحله اول در آموزش نصب تانکر آب مشخص نمودن جایی مناسب برای نصب است. برای پیدا کردن فضای مناسب سعی کنید جایی را خارح از مسیر رفت و آمد پیدا نمایید یعنی فضایی که به صورت کامل گذرگاهی را مسدود نکند. مخازن آب زمانی که پر باشند سنگین هستند و وزن هر لیتر آب حدود ۱ کیلوگرم خواهد بود و این یعنی یک مخزن ۲۵۰۰ لیتری هنگام پر شدن بیش از ۲.۵ تن وزن دارد و بنابراین به یک پایه صاف و محکم نیاز خواهد داشت. توجه داشته باشید که زمان نصب تانکر آب می توان تانکر را روی سنگفرش، بتن یا سکو شاخته شده از چوب یا فولاد نصب کرد اما نکته مهمی که باید در آموزش نصب تانکر آب روی پایه انتخابی بدانید این است که پایه های بتونی و سکو گزینه طولانی مدت بهتری هستند. هر چند مخازن آب کوچک را می توان بر روی سنگفرش نصب نمود اما مخازن بزرگتر بهتر است حتما بر روی صفحه ای بتونی به ضخامت حدود ۱۰ سانتی متر نصب شوند. همچنین استفاده از سکو به دلیل ایجاد ارتفاع اجازه می دهد تا مخزن به اندازه کافی بالا باشد تا بتواند لوله ها یا ظروف آبیاری را مستقیما از خروجی پر نماید. علاوه بر اندازه و وزن مخزن از نظر جنس نیز مخازن پلاستیکی می توانند روی هر سطح صافی بنشینند به شرطی که چیز تیزی در زیر آن وجود نداشته باشد.
منبع : آرگا
