لکه های مغولی در واقع شکلی از رنگریزه می باشد که در زمان تولد و یا چند هفته بعد از به دنیا آمدن نوزاد بر روی پوست دیده می شوند. لکه های به وجود آمده در زمان تولد تقریبا متمایل به آبی و خاکستری بوده و این لکه ها عموما بدون ضرر می باشند.
بررسی لکه های مغولی
لکه مغولی در حقیقت نوعی خال مادرزادی ناشی از رنگدانه ها در پوست می باشد که در نوزادان دیده می شود. واژه ی پزشکی برای لکه های رنگدانه ای شکل مثل لکه های مغولی ملانوسیتوز پوستی مادر زادی می باشد. لکه مغولی در اغلب موارد در زمان تولد روی پوست دیده می شود، ولی می تواند در اولین هفته بعد از تولد نوزاد نیز ظاهر گردد. از به وجود آمدن این لکه ها نمی توان جلوگیری نمود و همچنین دلیل بروز این لکه ها در برخی نوزادان به طور دقیق کشف نشده است و کارشناسان نمی دانند که چطور در برخی نوزادان دیده می شود و در برخی دیگر وجود ندارد.
برخی از مطالعات نشان داده اند که این لکه ها وقتی به وجود می آیند که بعضی از رنگ دانه های پوست در لایه های عمیق پوست در طول رشد نوزادان در مراحل جنینی به دام افتاده و زمانیکه رنگدانه به سطح نمی رسد به صورت یک علامت خاکستری، سبز، آبی یا سیاه رنگ در لایه زیری پوست ظاهر می گردد. برای آشنایی بیشتر با این لکه ها و بررسی بیشتر آن ها در ادامه مطلب همراه ما باشید.
عوامل موثر بر بروز لکه ها
همانطور که اشاره شد تا کنون هیچ نوع تحقیقی نشان نداده است که چه چیزی باعث بروز این لکه ها می شوند، ولی اغلب پزشکان بر این عقیده هستند که عاملی در بدن برخی نوزادان وجود دارد که باعث می شود تا آن ها بیشتر مستعد ابتلا به این نوع خال های مادر زادی شوند. بروز این نوع لکه ها در نوزادانی با پوست تیره به ویژه نوزادان آسیایی، اسپانیایی ها، بومیان آمریکایی، آفریقایی ها و هندی ها بیشتر دیده می شود.
این نوع خال ها اغلب در قسمت کمر و باسن دیده می شوند و در بین دخترها و پسرها به یک اندازه شیوع دارند. خال های مغولی بیشتر صاف بوده و می تواند مثل کبودی دیده شوند، ولی برخلاف کبودی با فشار دادن آن ها دردی به وجود نیامده و نتیجه آسیب نمی باشند.
میزان رایج بودن لکه ها
با توجه به تحقیقات انجام شده در آکادمی اطفال آمریکایی یعنی AAP، حدود دو درصد از کودکان متولد شده با نوعی ماه گرفتگی مادر زادی به ویژه این نوع لکه ها، خال و لکه های قهوه ای دیده شده اند.ولی در برخی از تحقیقات دیگر صورت گرفته مشخص شده است که تعداد افراد دارای انواع خال های مادر زادی به مراتب بیشتر از رقم اعلام شده می باشد.
به عنوان نمونه در مقاله ای که در مجله هندی، Dermatology Venereology and Leprology نتایج مطالعات جمع آوری شده است که مشخص کرده لکه مغولی در ۹/۵ درصد توزادان قفقازی، ۴۳/۵ درصد نوزادان اسپانیایی و ۹۶/۵ درصد نوزادن سیاه پوست شیوه داشته است. در این مطالعه دو نوزاد آسیایی وجود داشتند که هر دو دارای این لکه ها بودند.
میزان خطرناک بودن لکه ها برای سلامت نوزادان
همانطور که در ابتدای مطلب اشاره شد این لکه ها به طور معمول بدون ضرر می باشند ولی در موارد بسیار اندک، این لکه ها با چند نوع بیماری متابولیکی نادر همراه هستند که این بیماری ها شامل موارد زیر می شوند:
- بیماری هورلر
- سندروم هانتر
- بیماری نیمن پیک
- موکولیپیدوز
- مانوزیدوز
این مشکلات ممکن است بیشتر در نوزادانی دیده شود که لکه های آن ها بزرگ، گسترده و یا در نقاطی خارج از ناحیه کمر و باسن باشند.
همچنین در یک مقاله منتشر شده در این باره، بیان شده است که این اختلالات نادر و همچنین ناهنجاری نخاعی که با عنوان دیسرافیسم نخاعی مخفی شناخته می گردند، می توانند به لکه ها ارتباط داشته باشند. ولی در این مورد نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد.
برخی متخصصان در انجمن Spina Bifida Association در این مورد می گویند که بروز خال های مادر زادی در ناحیه ستون فقرا می تواند نشان از نقص نخاعی در نوزاد باشد، اما لکه های مغولی در دسته این خال های مادر زادی قرار ندارند، متخصصان در این انجمن بر این عقیده هستند که فقط خال های قرمز رنگ در این قسمت می تواند پیوندی احتمالی با اسپینا بیفیدا داشته باشد.
درمان لکه ها در نوزادان
بعد از رویت این لکه ها پزشک در ابتدا باید لکه های روی پوست نوزاد را بررسی نموده و آن ها را در پرونده پزکی نوزاد ثبت نماید، این ثبت سبب می شود تا در صورت نمایان شدن هر نوع تغییر فیزیکی در آینده، آن ها را با موارد دیگر مانند کبودی اشتباه مگیرند، همچنین این لکه ها باید در معاینات دوره ای نوزاد مورد بررسی قرار گیرند تا مشخص گردد که این لکه ها به خودی خود ایجاد می شوند و یا بدون تغییر بوده و ثابت هستند.
برخی متخصصان در AAP می گویند که اغلب لکه ها به طور کامل و وقتی که کودک به سن ۵ سالگی برسد از بین خواهند رفت. با این وجود در برخی از موارد ممکن است محو نشوند و تا پایان عمر بر روی پوست فرد باقی بمانند و همراه فرد باشند.
این نوع لکه ها نیاز به درمان و مراقبت ویژه ای ندارند، این لکه ها دردناک نیستند و هیچ نوع مشکلی را روی پوست به وجود نخواهند آورد. همچنین این لکه ها اغلب بر روی ناحیه کمر و باسن وجود دارند از این رو با عنوان یک مشکل زیبایی نیز شناخته نمی شوند، اغلب متخصصان در مورد این لکه ها می گویند که این لکه ها نیاز به درمان خاصی ندارند.
حذف با استفاده از لیزر
همانطور که گفته شد این لکه ها ممکن است تا ۵ سالگی به طور کامل محو شوند، اما در برخی از افراد محو نشده و تا پایان عمر باقی می مانند، برای رفع و حذف این لکه ها استفاده از لیزر می تواند کارامد باشد. برخی از افراد با کمک دستگاهی به نام لیزر الکساندرایت، نتایج مثبتی را در مورد برداشتن این لکه ها دیده اند. در تحقیق انجام شده این لکه ها تا قبل از رسیدن به سن ۲۰ سالگی با استفاده از لیزر الکساندرت درمان می شود، بعلاوه اگر درمان با استفاده از این لیزر به درستی و به موقع صورت گیرد، عوارض جانبی مثل تیره شدن پوست به حداقل خواهد رسید.
بعلاوه استفاده از دیگر لیزرها و کرم های سفید کننده پوست به همراه لیزر الکساندرایت می تواند به موثر بودن درمان کمک زیادی نماید.
در نهایت باید بدانید که لکه های مغولی حتی با وجود پیوند احتمالی بین آن ها با اختلالات نادری که در مطلب گفته شد، بی ضرر بوده و اگر سلامتی کودکتان در ابتدای تولد تایید شده باشد نباید در مورد این لکه ها نگرانی داشته باشید.
منبع : آرگا
