به طور کلی آبیاری تحت فشار به روش هایی گفته می شود که در آن ها آب با فشار بیش از اندازه از یک اتمسفر در سطح زمین به وسیله لوله توزیع می شود و به دو نوع آبیاری قطره ای و آبیاری بارانی تقسیم بندی می شود و در واقع می توان آن را از دسته روش های مدرن برای آبیاری بستر گیاهان دانست.
آشنایی با آبیاری تحت فشار
بهتر است بدانید که سیستم های آبیاری تحت فشار در واقع سابقه ای طولانی دارند و برای مثال در بسیاری از باغات و کاخ های قدیمی آب در داخل مجاری تحت فشار جابه جا می شد اما استفاده از این روش به عنوان یک سیستم آبیاری قدمتی کمتر از صد سال دارد. به طور کلی تا پیش از سال های ۱۹۲۰ میلادی این روش بیشتر برای آبیاری فضای سبز و زمین های ورزشی به کار می رفت اما از سال ۱۹۳۰ به بعد با توسعه ساخت لوله های فلزی سبک و جفت کننده ها این گونه سیستم ها به سرعت گسترش پیدا کرده و به ترتیب برای آبیاری مزارع کشاورزی مورد استفاده قرار گرفت. جالب است بدانید که پیشرفت سیستم آبیاری تحت فشار به ویژه در ۵۰ سال گذشته بسیار سریع بوده و بیشترین ابداعات در کشور آمریکا صورت گرفته است و در حال حاضر نیز بیش از ۱۳ میلیون هکتار از اراضی این کشور با انواع روش های تحت فشار مورد آبیاری قرار می گیرند. توجه داشته باشید که در این روش آب با سرعتی مساوی و یا کمتر از نفوذ پذیری خاک به صورت باران بر سطح زمین پخش می شود تا خاک فرصت نفوذ پیدا کند و چنانچه شدت بارش بیش از سرعت نفوذ باشد در سطح مزرعه رواناب ایجاد شده و به تدریج راندمان آبیاری کاهش پیدا خواهد کرد. به طور کلی این نوع آبیاری در اغلب شرایطی مانند مناطق شیب دار، خاک سنگین مانند خاک پرلیت و سبک و شرایطی که انجام آبیاری از طریق ثقلی امکان پذیر نیست می توان اجرا نمود.
انواع سیستم های آبیاری تحت فشار:
جالب است بدانید که سیستم های این آبیاری بسیار متنوع می باشند اما به طور کلی می توان آن ها را به دو گروه عمده آبیاری بارانی و آبیاری قطره ای طبقه بندی نمود و به همین منظور در ادامه سعی داریم به بیان انواع سیستم های این آبیاری به صورت جامع بپردازیم:
سیستم آبیاری بارانی:
به طور کلی در این نوع آبیاری آبپاش ها روی بال های آبیاری با فاصله منطم نصب می گردند و جابه جایی آن ها به وسیله نیروی انسان انجام می گیرد. این نوع آبیاری به صورت ثابت، متحرک و نیمه متحرک می باشد. هم اکنون در کشور ما آبیاری کلاسیک ثابت با آبپاش های متحرک بهترین کاربرد را در زمین های کشاورزی به خصوص نواحی بادخیز داشته است. در این روش آبیاری ایستگاه های پمپاژ لوله های اصلی، جانبی و بال های آبیاری در فصل آبیاری ثابت می باشند و آبپاش ها روی شیر های خودکار مستقر هستند در روی بال ها جابه جا می شوند.
آبیاری قطره ای:
توجه داشته باشید که آبیاری قطره ای پخش آرام آب بر روی سطح خاک یا زیر خاک به صورت قطره ای جدا یا پیوسته با فشار کم قطره چکان ها است که اغلب در طول خط انتقال قرار می گیرند. آبیاری قطره ای که در واقع یکی دیگر از انواع آبیاری تحت فشار محسوب می شود به دلیل اعمال عمق آبیاری کم از روش های مفید آبیاری به شمار می آید. البته که این روش نیز خود دارای انواع مختلفی اعم از آبیاری قطره ای دریپ، آبیاری زیرزمینی با لوله های تراوا، آبیاری بابلر و سیستم های آبیاری آتشفشانی می باشد.
مزایا و معایب آبیاری تحت فشار:
بهتر است بدانید که هر نوع آبیاری دارای یک سری معایب و مزایایی است که با در نظر گرفتن مجموعه این معایب و مزایا بایستی اقدام به انتخاب و طراحی روش های آبیاری نمود:
مزایا:
حذف عملیات تسطیح و کاهش هزینه آماده سازی اراضی
مبارزه با یخبندان، آفات و انگل ها میسر است.
روند تهویه خاک به راحتی صورت می گیرد.
راندمان آبیاری در مقایسه با روش های سنتی بیشتر خواهد بود.
هزینه نیروی انسانی در مقایسه با روش های آبیاری سطح کمتر می باشد.
زمین کمتری برای مسیر انتقال آب هدر می رود.
بازدهی محصولات این آبیاری در اغلب موارد بیشتر از سایر آبیاری ها می باشد.
امکان آبیاری در اغلب خاک ها و حتی اراضی شیب دار وجود دارد.
تلفات به صورت رواناب و فرسایش خاک در این روش به حداقل می رسد.
معایب آبیاری تحت فشار:
در صورت وجود باد یکنوانخت توزیع کاهش پیدا می کند.
شدت تبخیر در مانطق گرم و خشک زیاد است زیرا تلفات در این مناطق زیاد می باشد.
کمبود توان فنی در مناطق دورافتاده وجود دارد.
به دلیل خسارت زدن به برگ محصولات در این روش استفاده از آب هایی با کیفیت پایین امکان پذیر نیست.
منبع : آرگا
