تکثیر زیتون با روش های مختلف و شرایط پرورش درخت زیتون

زیتون، از خانواده ی میوه های نیمه گرمسیری است که در زبان انگلیسی به نام olive شناخته می شود. درخت این میوه در همه طول سال سبز است و دارای عمری طولانی است به طوری که با از بین رفتن ریشه خشک نمی شود و دوباره جان می گیرد. درخت این میوه حدود ۲۰ گونه مختلف دارد و از گروه گیاهان گلدار است. تکثیر زیتون به چند روش مختلف انجام می شود که با آن آشنا می شویم.

آشنایی با درخت زیتون و تکثیر آن

درخت زیتون، بومی کشورهای اطراف دریای مدیترانه، شمال تا جنوب چین، جنوب شرق آسیا، شمال آفریقا، اسکاتلند و همچنین شرق استرالیا می باشد، و تحمل سرمای شدید و یخبندان را ندارد.تکثیر درخت این میوه در نقاطی با زمستان معتدل و تابستان گرم و خشک عملکرد بهتری دارد. این درخت از تنه، و بازو های اصلی و فرعی تشکیل تشکیل شده است و دارای برگهای باریک و کوچک است. درخت زیتون به روش های مختلف کاشت هسته، خوابانیدن، قلمه زدن، پاجوش، پیوند پایه بذری، کشت بافت و تقسیم کاشته می شود.

کاشت هسته

در ابتدا درخت زیتون مناسبی را انتخاب کنید و زیتون را مستقیما از درخت بکنید تا هسته آن قابل کاشت باشد و مطمئن شوید که زیتون کاملا رسیده باشد. گوشت اطراف ان را با یک چکش له کنید و داخل آب قرار دهید و مرتبا آب آن را تعویض نمایید. بعد از گذشت زمان حدود ۲۴ ساعت هسته زیتون را به کمک اسکاج ظرفشویی کاملا از گوشت جدا کنید. سر گرد هسته را با چاقو سوراخ کنید و مجددا به مدت ۲۴ ساعت در دمای اتاق در آب خیس کنید. بعد از آن هسته را در گلدان با خاک مناسب بکارید.  گلدان ها را به روش گلخانه ای مرطوب نگه دارید می توانید از یک کیسه پلاستیکی شفاف برای این کار کمک بگیرید. و در جای گرم و با نور کافی قرار دهید در ابتدای کاشت نور مستقیم آفتاب برای آن مضر است. جوانه زدن زیتون حدود یک ماه به طول می انجامد.

ازدیاد زیتون به روش خوابانیدن

پرورش زیتون به روش خوابانیدن به این گونه است که شاخه درخت را خم کرده و در زیر خاک قرار می دهند به طوری که قسمتی از نوک شاخه بیرون از خاک باشد. بعد از گذشت مدتی قسمت قرار گرفته زیر خاک ریشه داده و می توان اتصال شاخه به درخت مادر را قطع کرد.

قلمه زدن

قلمه زیتون به دو روش خشبیه و نیمه خشبی صورت می گیرد. روش خشبیه که در سطح وسیع انجام نمی شود در فصل زمستان با استفاده از شاخه درختان ۴ یا ۵ ساله انجام می شود. به این صورت که شاخه انتخاب شده را درون خاک ماسه ای مرطوب و نمدار نه خیلی خیس قرار میدهند که در فصل بهار ریشه و جوانه میزند.

در روش نیمه خشبی قلمه با هورمون ریشه دار می شود و در سطح تجاری متداولتر است. که در اواسط اسفند تا اواخر فروردین و اواخر شهریور تا اواسط آبان انجام می شود. طول مناسب برای قلمه ها در این روش ۱۲ تا ۱۸ سانتی متر با قطر ۴ تا ۸ میلی متر که دارای چند برگ سالم باشند تعیین شده است.

ازدیاد زیتون به روش پاجوش

پاجوش ها یا پا گیاه ها در قسمت پایه ای درخت و در بعضی مواقع در قسمت بالایی درخت رشد می کنند. درخت این میوه پاجوش زیادی دارد که در روشهای سنتی از آن برای تکثیر درخت این میوه استفاده می شود. برای این منظور پا جوش ها را از تنه جدا کرده و به طور مستقیم در گلدان قرار می دهیم، دقت شود که پاجوش ها ریشه داشته باشند.

پیوند پایه بذری

از روش پیوند بیشتر برای ایجاد یک ترکیب با دوام استفاده می شود. که باید شرایط لازم برای جوش خوردن گیاه فراهم باشد. این روش در کشور ما برای تکثیر زیتون خیلی مورد استفاده قرار نمی گیرد.

کشت بافت زیتون

این روش نیاز به پروتکل مناسب، نیروی متخصص و امکانات مدرن گلخانه ای و آزمایشگاهی دارد و بیشتر در کشور های ایتالیا، ترکیه، اسپانیا و آمریکا انجام می شود.

روش تقسیم

یکی دیگر از روش های تکثیر زیتون روش تقسیم است. در قسمت پایینی درخت زیتون برآمدگی هایی وجود دارد که به آن غده یا بن هم می گویند. برای اینکه بتوان غده ها را در زمین اصلی کاشت باید وزنی حدود ۱ تا ۳ کیلو گرم داشته باشند ولی برای رشد این غده ها در گلخانه یا خزانه وزن حدود ۵۰۰ تا ۸۰۰ گرم کافیست. روی این غده ها ترک های می خورد که در خاک ریشه دار می شود و از آن به عنوان نهال ریشه دار شده استفاده می شود. از این روش به دلیل آسیب به درخت در سطح انبوه استفاده نمی شود، بعد از تکثیر درخت، این گیاه بعد از مدت ۴ تا ۵ سال شکوفه می دهد. و در سال های اولیه محصول چندانی ندارد.

شرایط کاشت زیتون

کاشت و پروش درخت زیتون در مناطقی با دمای حداقل ۸ درجه سانتی گراد امکان پذیر است. به شرط آنکه سرما متداوم و دنباله دار نباشد. همچنین مقدار بارش باید سالانه بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ میلیمتر باشد تا درخت زیتون به صورت دیم از رشد خوبی برخوردار باشد. درخت زیتون به رطوبت زیاد نیاز ندارد و نباید در نزدیکی دریا کاشته شود، رطوبت زیاد زمینه رشد قارچ و باکتری را برای زیتون فراهم می کند. همچنین ساعات آفتابی بیش از ۱۵۰۰ ساعت در سال برای رشد و تکثیر زیتون مناسب است. درخت زیتون در خاک های بهتر رشد می کند که بتواند بدون هیچ محدودیتی ریشه های خود را گسترش دهدف بهترین خاک برای کاشت زیتون خاکی با بافت سبک و سرشار از مواد آلی است.

بیماری ها و آفات درخت زیتون

در زیر با شایع ترین آفات و بیماری های درخت زیتون که ممکن است بعد از کاشت درخت مشاهده شود، آشنا می شوید :

مگس میوه : این آفت همانطور که از اسمش مشخص است، اغلب محصول و میوه درخت را مورد حمله قرار می دهد، حال برای از بین بردن آن می توانید به شکل فیزیکی و یا از طریق سمپاشی آن را از بین ببرید.

بید زیتون : این نوع آفات خیلی سخت از بین می روند و در سال سه نوع نسل دارد که به منظور از بین بردن آنها حتما باید از سموم مخصوص شیمیایی استفاده شود.

شپشک سیاه : این نوع آفت با کاشت درخت زیتون و نیز با گرم شدن هوا به فراوانی یافت می شود، حال برای از بین بردن آن نیاز به سموم خاصی نیست، بلکه از طریق هرس کردن و کود دهی می توانید خیلی راحت آفت را ریشه کن کنید.

پروانه جوانه خوار : این نوع آفت به هنگام جوانه زدن گیاه به آن حمله می کند و جوانه را از بین می برد، در نتیجه در پی این اتفاق باغبان متحمل ضرر بسیاری خواهد شد.

بیماری لکه طاووسی : یک نوع قارچ است که در بین باغات به خصوص در درختان زیتون رواج بیشتری دارد و در رطوبت و سرما فعالیت بیشتری خواهد داشت، ضمن اینکه بخش های سبز رنگ درخت را مورد حمله قرار می دهد.

بیماری آنتراکتوز :

این نوع بیماری هم موجب زرد شدن برگ درخت می شود، همچنین میوه درخت زیتون را از بین می برد، بنابراین با مشاهده کمترین اثری از این بیماری باید فوراً برای درمان و رفع ان اقدام کنید.

هرس درخت زیتون

هرس این درخت بعد از مشخص شدن محل اصلی کاشت آن می باشد و برای هرس کردن آن، جدا کردن شاخه های بیرونی آن چندان توصیه نمی شود، به این علت که محصول بار آمده بر روی این شاخه ها، همواره دارای کیفیت بهتری هستند.

برای آشنایی با انوع کاشت و تکثیر گیاهان مختلف می توانید در اینجا کلیک کنید.

منبع : آرگا