طبق مشاهدات پزشکی سوراخهای قلب در دوران جنینی وجود دارد که در سیر تکامل جنین در شکم مادر این منافذ (سوراخهای) قلبی به طور طبیعی بسته می شوند. اما در برخی نوزادان این اتفاق صورت نمی پذیرد، یعنی منافذ قلبی بسته نمی شوند و سبب بروز نارسایی های قلبی در نوزادان می گردد که اصطلاحا این بیماری را سوراخ قلب نوزاد می گویند. البته با تشخیص سریع این بیماری، می توان آن را درمان کرد.
سوراخ قلب نوزاد
سه سوراخ در قلب در دوران تشکیل قلب جنین وجود دارد که پس از تولد باید به صورت طبیعی بسته شود، در غیر این صورت باعث نارسایی قلبی در نوزادان می شود. این سه نوع سوراخ عبارت است از سوراخ بین دو بطن، سوراخ بین دو دهلیز و مجرایی بین شریان ریوی با شریان آئورت.
سوراخ بین دو بطن قلب
در بین بطن راست و بطن چپ قلب، سوراخ (دیواره ای) وجود دارد که در دوران جنینی این دیواره به مرور تکمیل می شود، وجود این دیواره در مرحله جنینی ضروری می باشد، چرا که انتقال خون از بطن راست به بطن چپ از طریق همین مجرا انجام می شود که پس از تولد باید به صورت طبیعی این مجرا بسته شود، در غیر این صورت به این حالت «وی اس دی» یا سوراخ بین دو بطن می گویند. این بیماری علائم ظاهری خاصی ندارد و با معاینه و انجام آزمایش های گوناگون پزشکی قابل تشخیص می باشد.
سوراخ بین دو دهلیز قلب
یکی دیگر از انواع سوراخ قلب نوزاد، سوراخ بین دو دهلیز می باشد که در مرحله جنینی باز نبودن این سوراخ سبب مرگ جنین می شود، زیرا ریه جنین عملا کارکردی ندارد و خونی در آن جریان ندارد بنابراین اکسیژن مورد نیاز خود را از راه بند ناف از مادر دریافت می کند که سوراخ بین دو دهلیز سبب انتقال خون از دهلیز راست به دهلیز چپ می شود. با تولد نوزادان و کار کردن ریه (عمل تنفس) این سوراخ بسته خواهد شد، چنانچه این مجرا باز بماند نوزادان دارای این مشکل مبتلا به «ای اس دی» یا سوراخ بین دو دهلیز قلب می شود. این نوع بیماری قلبی نیز هیچ گونه علائم ظاهری از خود نشان نمی دهد و گاهی تا ۳۰ سالگی قابل تشخیص نمی باشد، همچنین بزرگ شدن قلب از مشکلات اصلی این بیماری است.
سوراخ بین دو شریان ریوی و آئورت
مجرایی بین دو شریان ریوی و آئورت نیز به عنوان سومین نوع سوراخ قلب نوزادان محسوب می شود. وجود آن همانند ۲ نوع سوراخ قلب که در بالا به آن اشاره شد برای جنین حیاتی می باشد، چرا که از طریق همین مجرا خون وارد شده به شریان ریه وارد شریان آئورت می گردد و به درون ریه نمی رود. در صورت باز نبودن این مجرا، خون به درون ریه که عملا در مرحله جنینی کار نمی کند و تنفسی هم ندارد، می رود در نتیجه سبب از بین رفتن جنین می شود. که پس از تولد این سوراخ باید منقبض و بسته شود و اگر این اتفاق نیافتد نوزادان دارای این مشکل، به بیماری «پی دی ای» یا مجرای بین دو شریان آئورت و ریوی مبتلا می گردند.
روش های تشخیص سوارخ قلب در کودکان
پزشکان متخصص قلب کودکان که تخصص لازم در زمینه قلب اطفال و تشخیص و درمان نقص های قلب را دارند، مشکل قلبی نوزادان را مورد بررسی قرار می دهند. آنها در ابتدا از طریق معاینه فیزیکی و شنیدن صدای قلب و ریه نوزادان یا کودکان، تشخیص اولیه خود را اعلام می کنند، سپس در صورت نیاز، انجام آزمایش های بعدی را تجویز می کنند، حال انجام آزمایش های اصلی بر اساس سن نوزادان یا کودکان و نیز شراط بیماری ها می تواند متفاوت باشد که در زیر به معرفی آنها می پردازیم :
آزمایش نوار قلب (الکتروکاردیوگرام)
این آزمایش برای تشخیص مشکلات مربوط به دریچه های قلب، ریتم آن و عضلات می تواند به پزشک کمک نماید، از طریق الکتروکادیوگرام؛ فعالیت های الکتریکی و بخشی از فعالیت های مکانیکی قلب به ثبت خواهد رسید.
آزمایش اکوی قلب (اکوکاردیوگرام)
یکی از روشهای رایج دیگر برای تشخیص مشکلات قلب، تست اکوی قلب می باشد، در این روش از امواج صوتی با فرکانس بالا به منظور دریافت یک تصویر محرک از قلب استفاده می شود، از طریق آزمایش اکوکاردیوگرام می توان بزرگی سوراخ قلب و نیز جریان خونی که از مجرا عبور می کند را تشخیص داد، ضمن اینکه با اکوی قلب می توان اکوی قلب جنین را قبل از تولد به منظور اطمینان از سلامت قلب و عملکرد آن مورد بررسی قرار داد.
تصویر برداری اشعه ایکس X از قفسه سینه
از این آزمایش نیز برای مقاصد مختلفی از جمله تشخیص شکستگی استخوان، تشخیص برخی عفونت های داخلی مانند سینوزیت و نیز پیدا کردن یک توده در اندام های داخلی بدن همچون ریه و … استفاده قرار داد، بنابراین پزشک به وسیله بررسی تصاویر اشعه ایکس، می تواند وضعیت قلب و ریه کودکان و نوزادان را چک کند.
کاتتریزاسیون قلب
کاتتریزاسیون و کانتر گذاری قلب، یک روش تهاجمی برای کمک به پزشکان بوده که از طریق آن, پزشک می تواند بسیاری از بیماری های قلبی را تشخیص دهد، حتی از طریق آن امکان درمان نیز وجود دارد.
این عمل از طریق یک لوله باریک دراز و انعطاف پذیر انجام می گیرد که از قسمت کشاله ران به درون شریان وارد می شود و از این طریق به سمت قلب هدایت خواهد شد.
دلایل و درمان سوراخ های قلب نوزاد
عوامل ژنتیکی و بعضی بیماری های ویروسی، استفاده از داروها در طول بارداری به شکل خودسرانه و همچنین قرار گرفتن در برابر «اشعه گاما» می تواند سبب بیماری های مادرزادی گردد و این بیماری مادرزادی می تواند دلیل ایجاد نارسایی های قلبی و سوراخ قلب نوزاد باشد.
برای درمان بیماران وی اس دی، ای اس دی و پی دی ای اگر سوراخ کوچک باشد، نیازی به جراحی ندارند. اما اگر سوراخ قلب بزرگ باشد، باید بیمار تحت عمل جراحی قرار گیرد.
منبع : آرگا
