کودکان اغلب از خمیردندان‌های مخصوص بزرگسالان استفاده می‌کنند، در حالی که این محصولات معمولاً حاوی مقادیر زیادی فلوراید هستند که برای آن‌ها مضر است. فلوراید موجود در خمیردندان، به ویژه در سنین پایین، می‌تواند خطرات جدی برای سلامت داشته باشد، چرا که کودکان بخش قابل توجهی از خمیردندان مصرفی خود را می‌بلعند.
شاید کمتر به این موضوع توجه کرده باشید، اما فلوراید ترکیبی سمی است. هرچند که استفاده سطحی از آن ممکن است به تقویت مینای دندان کمک کند، اما بهتر است تا حد امکان از دریافت آن از سایر منابع خودداری شود.
خمیردندان‌های بزرگسالان معمولاً حاوی ۱۰۰ppm فلوراید یا حتی بیشتر هستند. این میزان می‌تواند در صورت مصرف مداوم توسط کودکان، باعث بروز فلوروزیس شود؛ عارضه‌ای که خود را به‌صورت لکه‌های سفید یا قهوه‌ای روی دندان‌های دائمی نشان می‌دهد.
تفاوت خمیردندان‌های کودکان و بزرگسالان
یکی از تفاوت‌های اصلی بین خمیردندان‌های کودکان و بزرگسالان، میزان فلوراید موجود در آن‌ها است. خمیردندان‌های بزرگسالان معمولاً دارای مقدار بیشتری فلوراید هستند، در حالی که محصولات مخصوص کودکان حاوی دوز پایین‌تری از این ترکیب‌اند. علاوه بر این، طعم و بافت خمیردندان‌های کودکان به‌گونه‌ای طراحی شده که برای آن‌ها خوشایندتر باشد، اما همین ویژگی می‌تواند باعث شود که کودک به بلعیدن آن تمایل پیدا کند. بنابراین، والدین باید هنگام مسواک زدن کودکان بر مقدار مصرف و روش استفاده از خمیردندان نظارت داشته باشند.
اهمیت رعایت میزان مناسب فلوراید برای کودکان
فلوراید یکی از ترکیباتی است که در بسیاری از خمیردندان‌ها برای تقویت مینای دندان استفاده می‌شود. این ماده به مقدار مناسب می‌تواند از پوسیدگی دندان جلوگیری کند، اما مصرف بیش از حد آن به‌خصوص در سنین پایین، می‌تواند تأثیرات منفی بر سلامت داشته باشد. سازمان‌های بهداشتی توصیه می‌کنند که کودکان فقط مقدار محدودی فلوراید دریافت کنند، زیرا بدن آن‌ها توانایی دفع این ماده را مانند بزرگسالان ندارد. بنابراین شناخت بهترین خمیردندان‌های کودک که دارای مقدار فلوراید مناسب هستند برای والدین بسیار ضروری است.
خطرات فلوراید در خمیر دندان برای کودکان
فلوروزیس دندانی یکی از عوارض مصرف بیش از حد فلوراید در دوران کودکی است که باعث تغییر در ساختار مینای دندان می‌شود. این مشکل در هشت سال نخست زندگی، زمانی که دندان‌های دائمی در حال شکل‌گیری هستند، ایجاد می‌شود. در موارد خفیف، فلوروزیس به شکل لکه‌ها و رگه‌های سفید و ابری روی دندان‌ها ظاهر می‌شود، اما در موارد متوسط تا شدید، این تغییر رنگ به خال‌های قهوه‌ای و حتی لکه‌های سیاه تبدیل می‌شود. کودکانی که آب آشامیدنی حاوی فلوراید مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند.
عوارض مصرف بیش از حد فلوراید تنها به تغییر رنگ دندان‌ها محدود نمی‌شود. این ترکیب می‌تواند موجب شکنندگی استخوان‌ها، مشکلات گوارشی، حساسیت‌های پوستی، اختلال در هضم گلوکز و حتی افزایش خطر ابتلا به سرطان مغزاستخوان شود. همچنین، برخی مطالعات تأثیر آن بر تغییر رفتار و سیستم عصبی را نیز مطرح کرده‌اند.
راهنمایی‌هایی برای محافظت از کودکان در برابر خطرات فلوراید
- برای حفظ سلامت دندان‌های کودکان، از خمیردندان‌های بدون فلوراید یا محصولات مخصوص کودکان با مقدار کم فلوراید استفاده کنید، مانند خمیردندان کودک پاتریکس.
- کودکان زیر دو سال نباید از خمیردندان‌های حاوی فلوراید استفاده کنند.
- اگر از خمیردندان‌های کودک با فلوراید کم استفاده می‌کنید، مقدار آن را به اندازه یک دانه نخود محدود کنید.
- هنگام مسواک زدن، حتماً بر فرآیند مسواک زدن کودکان نظارت داشته باشید و حداقل یک‌بار در روز، مخصوصاً دندان‌های آسیا و نواحی پشت دندان‌ها را خودتان مسواک بزنید.
- از آبکشی صحیح دهان پس از مسواک زدن اطمینان حاصل کنید تا فلوراید اضافی در دهان باقی نماند.
- مصرف بیش از حد فلوراید می‌تواند منجر به فلوروزیس دندانی شود، بنابراین کنترل میزان دریافت آن اهمیت زیادی دارد.
اگر کودک مقداری از خمیردندان را بلعید، چه باید کرد؟
بیشتر خمیردندان‌ها تأییدیه سازمان غذا و دارو را دارند، اما بهتر است همواره محصولاتی را انتخاب کنید که استانداردهای لازم را دارا باشند. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، مقدار خمیردندان روی مسواک باید بسیار کم باشد. در این صورت، خمیردندان در هنگام مسواک زدن به کف تبدیل شده و احتمال بلعیدن آن کاهش می‌یابد.
اگر کودک مقدار کمی خمیردندان را قورت دهد، معمولاً جای نگرانی نیست. اما در صورت بلعیدن مقادیر زیاد، توصیه می‌شود اقدامات زیر را انجام دهید:
- آرامش خود را حفظ کنید و وضعیت کودک را بررسی کنید.
- به او آب یا شیر بدهید تا فلوراید رقیق شود.
- اگر کودک علائمی مانند حالت تهوع، استفراغ، یا درد شکم نشان داد، با پزشک یا اورژانس تماس بگیرید.
- برای پیشگیری از چنین مواردی، همواره بر مسواک زدن کودک نظارت داشته باشید و از مقدار مناسب خمیردندان استفاده کنید.
روش‌های جایگزین برای محافظت از دندان‌های کودکان بدون نیاز به فلوراید
علاوه بر استفاده از خمیردندان‌های کم‌فلوراید، راهکارهای طبیعی دیگری نیز برای حفظ سلامت دندان‌های کودکان وجود دارد:
- مصرف مواد غذایی سرشار از کلسیم مانند شیر، پنیر و ماست به تقویت دندان‌ها کمک می‌کند.
- مصرف زیاد شیرینی و نوشیدنی‌های قندی می‌تواند به پوسیدگی دندان‌ها منجر شود.
- آب به شست‌وشوی دهان کمک می‌کند و تأثیر منفی قند را کاهش می‌دهد.
- نخ دندان به تمیز کردن فواصل بین دندان‌ها کمک کرده و مانع تجمع پلاک‌های مضر می‌شود.
آیا همه انواع فلوراید مضر هستند؟
فلوراید زمانی که از طریق خمیردندان بلعیده شود، می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند، اما استفاده کنترل‌شده و موضعی آن (در حد استانداردهای تعیین‌شده) در برخی موارد می‌تواند به جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک کند. در نتیجه، رعایت تعادل در مصرف آن و استفاده از محصولات مناسب کودکان اهمیت زیادی دارد.
چه زمانی باید مصرف خمیردندان‌های معمولی را برای کودکان شروع کرد؟
پیشنهاد می‌شود که کودکان تا سن شش سالگی از خمیردندان‌های مخصوص خود استفاده کنند. بعد از این سن، به تدریج می‌توان از خمیردندان‌های با میزان فلوراید بیشتر استفاده کرد، البته تحت نظارت والدین و با مقدار کم روی مسواک.
جمع‌بندی
فلوراید در حفظ سلامت دندان‌ها نقش مهمی دارد، اما مصرف بیش از حد آن می‌تواند مشکلاتی مانند فلوروزیس دندانی، شکنندگی استخوان‌ها و حتی مشکلات گوارشی را به همراه داشته باشد. به همین دلیل، کنترل میزان دریافت آن در کودکان اهمیت زیادی دارد. والدین می‌توانند با انتخاب خمیردندان مناسب، نظارت بر مسواک زدن کودکان و اطمینان از رعایت نکات بهداشتی، خطرات ناشی از فلوراید را کاهش دهند. همچنین در صورت بلعیدن مقدار زیاد خمیردندان، باید اقدامات لازم برای کاهش اثرات آن انجام شود. در نهایت، حفظ تعادل در دریافت فلوراید، کلید جلوگیری از مشکلات ناشی از آن و اطمینان از سلامت دندان‌های کودکان در آینده خواهد بود.
منبع : آرگا
