میکروسکوپ نوری برای مشاهده نمونه های زنده سلولی و میکروبی گزینه عالی است. این نوع میکروسکوپ با بزرگنمایی که دارد می تواند ریزترین موجوداتی که با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند را نشان دهد. در ادامه مطلب با انواع میکروسکوپ نوری، اجزا و کاربرد آن بیشتر آشنا می شوید.
معرفی انواع میکروسکوپ نوری
میکروسکوپ یا ریزنمای نوری از نور مرئی و سیستمی متشکل از چند لنز تشکیل شده که برای بزرگنمایی اجسام، موجودات و ساختار موادی که با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیستند کارایی دارد. این محصول دارای انواع مختلفی بوده که از ساده تا بسیار پیچیده برای وضوح بالاتر را شامل می شود. در ادامه با انواع میکروسکوپ نوری، اجزا و کاربردهای آن آشنا می شوید.
انواع ریزنمای نوری از لحاظ کاربرد
ریزنمای نوری از نظر کاربرد شامل انواع زیر است:
۱. ریزنمای نوری زمینه روشن
این میکروسکوپ ساده ترین تکنیک نورپردازی به نمونه را انجام می دهد. در ریزنمای زمینه روشن نور از زیر به نمونه برخورد کرده و تصویر آن از بالا دیده می شود. در تصاویر حاصل از این میکروسکوپ، زمینه نور سفید دارد و نواحی متراکم نمونه تیره هستند.
۲. ریزنمای نوری زمینه تیره
در این ریزنما، نور از منبع نوری تنها به کناره های نمونه برخورد می نماید. از این رو نمونه به طور روشن در زمینه تاریکی قابل مشاهده بوده و قدرت تفکیک این نوع ریزنما از نوع زمینه روشن بیشتر می باشد. ضمنا با استفاده از ریزنمای زمینه تیره، جزئیات بیشتری از نمونه قابل بررسی است.
۳. ریزنمای نوری ماوراء بنفش
در این نوع ریزنمای نوری، از نور ماوراء بنفش به جای منبع نور مرئی استفاده می شود و به علت طول موج کوتاه و پرقدرت نور ماوراء بنفش این نوع ریزنما قدرت تفکیک بالایی دارد. از سویی به علت مضر بودن این نور برای چشم، اغلب بعد از تصویربرداری از نمونه، تصاویر حاصل دیده می شود و در حین عکسبرداری کاربر مستقیما به آن ها نگاه نمی کند.
۴. ریزنمای نوری فلورسانس
از دیگر انواع ریزنمای نوری، ریزنمای نوری فلورسانس است که برای تصویربرداری از نمونه هایی که فلورسانس دارند( یک طول موج نوری را جذب و طول موج دیگر را از خود ساطع می نماید) استفاده می شود. از منبع نور این ریزنمای نوری با یک طول موج معین برای تحریک مولکول های فلورسنت موجود در نمونه استفاده می شود.
ضمنا نور با طول موج بلند ساطع شده از نمونه، جمع آوری شده و برای تشکیل تصویر نمونه استفاده می شود. در اکثر موارد بخشی از سلول یا بافت مورد بررسی طبیعتا فلورسنت نیست. بنابراین باید قبل از شروع کار با ریزنما، نمونه را با یک رنگ برچسب فلورسنت نشان دار نمایید.
رنگ های فلورسانس مانند فلورسئین و رودامین غالبا برای رنگ آمیزی سلول ها و اجزای داخلی آن ها استفاده می شود.
۵. ریزنمای نوری فاز کنتراست
این ریزنمای نوری تغییر فازها را در نور انتقال یافته توسط یک نمونه شفاف به تغییرات روشنایی در تصویر تبدیل می نماید. تغییر فازها نامرئی است ولی وقتی به عنوان تغییرات روشنایی نشان داده شود، قابل مشاهده می باشند.
به کمک این تکنیک، کنتراست در نمونه های رنگ آمیزی نشده افزایش می یابد. بنابراین استفاده از ریزنمای فاز کنتراست جهت مطالعه سلول های زنده و رنگ آمیزی نشده خیلی مناسب است.
استفاده از ریزنمای نوری چه مزایایی دارد؟
برای مشاهده نمونه های زنده سلولی و میکروبی، استفاده از میکروسکوپ نوری گزینه بهتری است زیرا از سایر ریزنماها نمی توان برای این کار استفاده کرد. به کمک این وسیله می توان به راحتی رفتار سلولی یا بافت مدنظر مانند حرکت و تقسیم سلولی را بررسی نمود.
ضمنا حرکت سلول های باکتریایی را هم می توان با ریزنمای نوری زیر ذره بین قرار داد. همچنین استفاده از ریزنمای مذکور نسبت به همتایانش یعنی ریزنمای الکترونی سختی خیلی کمتری دارد و طرز استفاده آن خیلی ساده است.
از دیگر مزایای استفاده از ریزنمای نوری این است که هزینه نگهداری خیلی کمی دارد. در حالی که ریزنماهای پیشرفته هزینه نگهداری بالایی داشته و در اکثر موارد استفاده آن ها به صرفه نیست.
ریز نمای نوری چه کاربردهایی دارد؟
از جمله کاربردهای ریزنمای نوری عبارت است از:
- برای آموزش در مدارس و دانشگاه ها کاربرد دارد
- در آزمایشگاه های پاتوبیولوژی و طبی مورد استفاده قرار می گیرد.
- در مطالعات زمین شناسی و بررسی فسیل و … کاربرد دارد.
- در مطالعه فلزات و مواد کاربرد دارد.
- در تحقیقات زیستی برای مطالعات زیست جانوری و گیاهی استفاده می شود.
- در زمینه الکترونیک برای تعمیر بردهای الکترونیکی کارایی دارد.
انواع ریزنمای نوری از لحاظ تعداد لنز
ریزنمای نوری از نظر تعداد لنز به دسته های زیر تقسیم می شوند:
۱. ریزنمای نوری ساده یا تک لنز
این دسته از ریزنمای نوری، بیشتر از یک لنز ندارد. ریزنمای نوری ساده ذرات را در حدود ۳۰۰ برابر بزرگنمایی می کند. به این معنی اگر اندازه ذره یک میلی متر باشد تصویری که ریزنما ارائه می دهد ۳۰۰ میلی متر می باشد. قدرت وضوح ریزنمای نوری ساده کمتر از یک میکرومتر می باشد. از این رو نباید توقع بزرگنمایی و وضوح تصویر شگفت انگیزی از این وسیله داشت.
۲. ریز نمای نوری چند لنز یا مرکب
ریزنمای نوری مرکب توانایی اتصال چندین لنز به طور همزمان را دارد. این ویژگی کمک می کند اجسام تا دو هزار برابر بیشتر از اندازه واقعی اش بزرگنمایی یابند. وضوح تصویر و تفکیک پذیری این نوع ریزنمای نوری حدود ۰.۲ میکرومتر می باشد. ریزنمای نوری مرکب در مراکز تحقیقاتی و دانشگاه ها مورد استفاده قرار می گیرد.
ریز نمای نوری از چه اجزایی تشکیل شده است؟
ریزنمای نوری از اجزای مختلفی تشکیل شده که ترکیب و هماهنگی آنها با یکدیگر، موجب بزرگنمایی ذرات برای مخاطب می شود. ساختمان اصلی این وسیله شامل عدسی چشمی، عدسی شئی، دسته یا بدنه پنل چرخان، پنل میکروسکوپ، دیافراگم، گیره های صفحه، منبع نور( لامپ های ال ای دی)، پایه، لوله میکروسکوپ، پیچ میکرومتر و پیچ ماکرومتر است.
قابل ذکر است عدسی شیئی نزدیک ترین عدسی به نمونه بوده و وظیفه تشکیل تصویر از نمونه را انجام می دهد. و عدسی چشمی وظیفه بزرگنمایی تصویری که از عدسی شیئی به دست آمده را بر عهده دارد. این عدسی تصویر حاصل از نمونه را بزرگتر یا کوچکتر می نماید.
همچنین در صورت تمایل برای آشنایی وسایل آزمایشگاه و کاربردهای کجلدال در آنالیز شیمیایی روی لینک ها کلیک کنید.
منبع : آرگا
