در ادرار کودکان مقدار کمی پروتئین وجود دارد ولی پروتئین بیش از حد ممکن است نشان دهنده مشکل در کلیه کودک باشد. در این مطلب با علائم دفع پروتئین در کودکان و روش های درمان این مشکل سلامتی آشنا می شوید.
روش های درمان دفع پروتئین در کودکان
به طور کلی پروتئین یکی از عناصر اصلی تشکیل دهنده بدن انسان می باشد و نقش مهمی در حفظ سلامت سلول های بدن بر عهده دارد. تمام افراد به صورت طبیعی مقداری پروتئین به طور روزانه دفع می کنند اما هنگامی که این مقدار از حد معمول فراتر رود می تواند غیر طبیعی شده و عوارض بسیاری را به همراه داشته باشد.
توجه به این مسئله به ویژه در کوکان اهمیت زیادی دارد چرا که ممکن است نشانگر بیماری کلیه در کودکان باشد. دفع پروتئین در ادرار یا پروتئینوری به این معنی است که در ادرار کودک پروتئین وجود دارد. کلیه اندامی است که مواد زاید، مایعات اضافه و نمک را فیلتر می کند. این مواد زاید از طریق ادرار خارج می شوند. تمام کودکان میزان کمی پروتئین در ادرار دارند.
ولی وجود بیش از حد پروتئین در ادرار ممکن است نشانگر مشکل در کلیه های کودک باشد. برای تشخیص علت این علامت بایستی به ارولولوژیست مراجعه شود. گاهی مواقع کودکان بزرگتر ممکن است دفع پروتئین وضعیتی داشته باشند.
یعنی فقط زمانی پروتئین وارد ادرار می شود که کودک ایستاده باشد. در کودکان با این عارضه، آسیبی به کلیه ها وارد نمی شود. ولی به علل نامعلوم، در طول روز که کودک فعال است، پروتئین را در ادرار از دست می دهد. اما در هنگام خواب کلیه کودکان پروتئین را در ادرار ترشح نمی کند. در ادامه مطلب پیرامون علت دفع پروتئین در کودکان و درمان آن بیشتر صحبت می کنیم.
مفهوم دفع پروتئین در ادرار کودک چیست؟
پروتئین بیش از حد در ادرار تحت عنوان پروتئینوری شناخته می شود. به پروتئین بیش از حد در یک نمونه ادرار پروتئینوری اطلاق می شود. پروتئین یکی از موادی است که در آزمایش تحلیل محتوای ادرار شناسایی و اندازه گیری می شود.
پروتئین یکی از قطعات ساختمانی اصلی بدن است. بدن برای ساخت عضلات و استخوان ها به منظور حفظ گردش مایعات و مقابله با عفونت، به پروتئین احتیاج دارد. ولی وجود پروتئین در ادرار برخی اوقات می تواند نشانگر عملکرد ضعیف کلیه یا دیگر شرایط پزشکی باشد.
وقتی خون در کلیه ها حرکت می کند، کلیه مواد زاید و آب اضافی را فیلتر کرده و پروتئین برای خروج از فیلتر کلیه یا گلومرول ها به ادرار خیلی بزرگ هستند. ولی فیلترهای آسیب دیده می توانند موجب نشت آلبومین پروتئین به ادرار گردند.
وجود میزان غیرطبیعی پروتئین در ادرار به عنوان پروتئینوری یا آلبومینوری تلقی می شود که یکی از نشانه های بیماری کلیه و مجاری ادراری می باشد. با اندازه گیری میزان پروتئین در ادرار کودک، پزشک می تواند میزان آسیب کلیه و ریسک خطر نارسایی کلیه در آینده را تخمین زند.
روش تشخیص وجود پروتئین در ادرار کودک
وجود پروتئین در ادرار موجب درد نمی شود. پزشک با تجویز آزمایش ادرار به این مسئله پی می برد. علائمی مانند ورم پلک، ورم پا، ورم شکم، کف کردن ادرار، کاهش حجم ادرار یا اضافه وزن بی دلیل نشان دهنده پروتئین در ادرار می باشند.
به طور کلی تمام افراد پروتئین دفع می کنند و میزان آن حداکثر صد میلی گرم به ازای هر لیتر مربع وزن بدن است. اگر میزان دفع پروتئین از این حد فراتر رود در این حالت،دفع پروتئین، غیر نرمال در نظر گرفته می شود و اگر بیشتر از حد مجاز پروتئین در ادرار دفع گردد سندرم نفروتیک ایجاد می شود.
شایع ترین شکل این سندرم به صورت اولیه بوده که در سن ۲-۱۲ سالگی مشاهده می شود و در پسران کمی شایع تر از دختران است. البته یک فرم ژنتیکی هم وجود دارد که به خاطر عوامل ژنتیکی ایجاد می شود.
چرا کودکان پروتئین دفع می کنند؟
دفع پروتئین در کودکان علل مختلفی دارد. از جمله:
- هر نوع آسیب به کلیه از جمله عفونت ادراری یا مسمومیت با مواد شیمیایی می تواند سبب دفع پروتئین گردد. اگر کودک عفونت ادراری دارد دفع پروتئین او بعد از درمان عفونت از بین خواهد رفت. اما در صورت عفونت های مکرر ادراری که بخشی از بافت کلیه تخریب می شود، دفع پروتئین تداوم می یابد.
- سندرم نفروتیک به مواردی اطلاق می شود که دفع پروتئین ادرار خیلی بالا بوده و با تورم شدید و کاهش آلبومین خون همراه است.
- افزایش وزن مفرط می توانند سبب دفع پروتئین در ادرار گردند.
- مصرف طولانی مدت برخی داروها می تواند سبب دفع پروتئین ادرار گردد.
- بیماری دیابت علت مهم دفع پروتئین و آسیب کلیوی است.
- بیماری های خود ایمنی، بیماری های متابولیک ارثی علاوه بر آسیب به اندام های دیگر ممکن است کلیه پروتئین یا خون دفع کند.
- عفونت های ویروسی مثل کووید، هرپس و … می تواند کلیه را درگیر کرده و سبب دفع پروتئین گردد. حتی در اثر سرماخوردگی ویروسی هم گاهی به صورت موقت پروتئین دفع می شود.
روش تشخیص پروتئینوری وضعیتی در کودکان
با توجه به این که نمی توان پروتئین را در ادرار کودک مشاهده کرد باید آزمایش ادرار صورت گیرد. برای این آزمایش، نمونه ای از ادرار کودک برای تشخیص به آزمایشگاه ارسال می شود. بعد از نخستین آزمایش، پزشک ممکن است مجددا تجویز نماید که ادرار کودک از لحاظ پروتئین دوباره بررسی شود.
به این دلیل که گاهی پروتئین خودبخود از بین می رود که به آن پروتئینوری گذرا گفته می شود. اگر در آزمایش دوم پروتئین هنوز بالا بود، ممکن است پزشک بخواهد یک نمونه ادرار ۲۴ ساعته از فرزند به آزمایشگاه تحویل داده شود.
این کمک می کند تا میزان پروتئین ادرار با دقت بیشتری اندازه گیری شود. پزشک ممکن است آزمایش خون را نیز تجویز کند. سونوگرافی و سی تی اسکن نیز ممکن است درخواست شود. این دو روش که دردناک هم نیستند از کلیه کودک عکس گرفته تا مشکلات بررسی شود.
جهت تشخیص پروتئینوری وضعیتی، پزشک دو نمونه ادرار کودک را بررسی می کند. یکی در صبح دقیقا بعد از بیدار شدن فرزند باید نمونه گیری شود و دیگری در طول روز جمع آوری شود. نمونه ها در ظروف جداگانه نگهداری و به آزمایشگاه تحویل داده شود.
در صورتی که کودک پروتئینوری وضعیتی داشته باشد، نمونه صبحگاهی فاقد پروتئین بوده ولی در ادرار جمع آوری شده طی روز، پروتئین وجود دارد.
ذکر این نکته الزامی است که میزان مجاز دفع پروتئین در ادرار کودکان با میزان مجاز دفع پروتئین بزرگسالان خیلی تفاوت دارد. از این رو میزان طبیعی ذیکر شده پروتئین در ادرار ۲۴ ساعته باید حتما با توجه به سن و وزن کودک توسط پزشک تفسیر گردد. میزان طبیعی پروتئین در ادرار بزرگسال می تواند برای یک کودک خیلی بالا باشد.
علائم دفع پروتئین در بچه ها
ممکن است دفع پروتئین بیش از حد نشانگر بیماری های کلیوی و سیستمیک در بچه ها باشد. در کودکان مبتلا به پروتئینوری معمولا علائم زیر مشاهده می شود:
- فشار خون بالا
- تنفس دشوار
- خستگی زیاد
- ادرار کف آلود
- ادم اندام به ویژه چشم و پاها
- مشکل خواب
- تکرر ادرار
- تورم دست و پا یا صورت
- حالت تهوع و استفراغ
- سردرد و درد شکمی
- کاهش میزان تولید ادرار
میزان نرمال دفع پروتئین در ادرار بچه ها به چه صورت است؟
در کودکان میزان وجود پروتئین در ادرار باید کمتر از ۱۰۰ میلی گرم در ۲۴ ساعت باشد. این میزان نهایتا به ۱۵۰ میلی گرم می رسد. اگرچه در نوزادان این میزان تا ۳۰۰ میلی گرم در روز نیز می رسد. اگر پزشک وجود پروتئین در ادرار کودک را تشخیص دهد به این معنی است که فیلترهای کلیه کودک به علت التهاب یا تورم آسیب دیده اند.
گاهی مواقع عفونت بسیار یا مواد شیمیایی سمی به کلیه ها آسیب وارد می کند و موجب دفع پروتئین در ادرار می گردد.
آیا پیشگیری از پروتئینوری در کودکان امکان پذیر است؟
در پاسخ به این سوال باید گفت پروتئینوری در کودکان قابل پیشگیری یا اجتناب نیست. ولی می توان با نوشیدن آب فراوان در روز سلامت کلیه ها را حفظ کنید. این کار سبب خروج مواد زاید از کلیه ها می گردد.
درمان پروتئینوری در کودکان
اگر در آزمایشات مشخص شود که کودک دچار پروتئینوری ارتواستاتیک شده است یا تنها مقادیر کمی پروتئین در ادرار وجود دارد به درمان نیست. ولی اگر میزان زیادی پروتئین در ادرار کودک مشخص شود به طوری که پاها و پلک کودک ورم کرده باشد باید به متخصص کلیه و مجاری ادرار مراجعه شود.
نفرولوژیست احتمالا بیوپسی کلیه را انجام می دهد. دراین جراحی ساده یک قطعه کوچک از بافت کلیه برداشته می شود. با بررسی این نمونه زیر میکروسکوپ علت بروز این عارضه مشخص شده تا درمان نهایی ارائه شود. به طور کلی اگر کودک دچار پروتئینوری شده سطح فعالیت او لازم نیست تغییر کند.
ممکن است به علت تورم پلک، مچ یا پاها احساس ناراحتی داشته باشد که با مراجعه به پزشک این مشکلات درمان می شود. از نظر تغذیه ای مصرف پروتئین در این کودکان محدودیت خاصی ندارد ولی نباید بی رویه باشد. با توجه به سن و وزن کودک میزان مجاز مصرف پروتئین روزانه برای کودک مبتلا تعیین می شود. برای تمام کودکان مبتلا به پروتئینوری، غذای کم نمک توصیه می شود.
ضمنا ممکن است تورم پلک، مچ پا و پاها به دلایل دیگری مانند سینوزیت، آلرژی، گرفتگی بینی یا کم کاری تیروئید روی دهد. تورم پاها ممکن است ناشی از آویزان بودن طولانی مدت پا یا مصرف برخی داروها باشد.
منبع : آرگا
