اختلال موکنی چیست؟ و چطور درمان می شود؟

اختلال موکنی یا تریکوتیلومانیا جزو زیر مجموعه بیماری های وسواسی قرار دارد. ممکن است این بیماری بنا به دلایل مختلفی نظیر داشتن ریشه های استرسی در شخص ایجاد شود. خوشبختانه روش های متفاوتی برای درمان این اختلال به بیماران پیشنهاد می شود. ممکن است بسیاری از کسانی که به تریکوتیلومانیا مبتلا هستند نسبت به این موضوع آگاهی نداشته نباشند که آن ها یک بیماری قابل تشخیص دارند. ممکن است آن ها کندن موهای خود را یک عادت نادرست بدانند. برخی دیگر احتمال دارد نشانه های جسمی و روانی شدیدی را تجربه کنند.

این اختلال زمانی رخ می دهد که فرد نمی تواند در مقابل میل به کندن موهای خود مقاومت نشان دهد. کسانی که به اختلال موکنی دچار هستند احتمال دارد ابروها، مژه ها یا موهای سرد خود را بکنند. این اختلال در نوجوانان و جوانان بیشتر مشاهده می شود. اگر می خواهید اطلاعات کامل تری در مورد این اختلال کسب کنید، تا پایان این مطلب همراه ما باشید.

تریکوتیلومانیا یا اختلال موکنی چیست؟

وسواس موکنی که نام علمی آن تریکوتیلومانیا است، جزو گروه اختلالات وسواسی اجباری محسوب می شود. در این اختلال بیمار به طور وسواس گونه ای شروع به کندن مو در قسمت های مختلف بدن مانند ابرو، مژه، موی سر و دیگر قسمت ها می کند. مطالعات نشان می دهد اختلال موکنی در خانم ها، نوجوانان و جوانان بیشتر از مردان مشاهده می شود و احتمال دارد دیگر وسواس ها نظیر کندن زخم و یا حتی کندن پوست را به دنبال داشته باشد.

اختلال تریکوتیلومانیا از چه سنی آغاز می شود؟

به طور معمول اختلال کندن مو یا موکنی در سال های نوجوانی شروع می شود، اما مشخص شده است که در کودکان خردسال نیز مشاهده می شود. براساس یک تحقیق در سال ۲۰۱۶، سن معمولی برای ظاهر شدن نشانه ها بین ۱۰ تا ۱۳ سالگی است. زمانی که این اختلال آغاز می شود، حتی ممکن است چند سال تا بزرگسالی نیز ادامه داشته باشد. این بیماری در دوران کودکی زنان و مردان را به یک میزان درگیر می کند، اما در دوره بزرگسالی زنان بیشتر دچار آن می شوند.

برخی از خانم ها گزارش می دهند که در طول شروع سیکل قاعدگی، بیشتر تمایل به کندن موهای خود دارند. یک مطالعه کوچک در سال ۲۰۱۸ نشان داد که تغییرات هورمونی که در بدن زنان در شروع چرخه آن ها رخ می دهد احتمال دارد بر نشانه های اختلال تریکوتیلومانیا اثر بگذارد.

انواع اختلال موکنی کدامند؟

اختلال موکنی به صورت خودکار یا متمرکز در فرد ایجاد می شود.

• خودکار

اگر شخصی در زمان کندن مو متوجه آن نمی شود، یعنی این اختلال به طور ناآگاهانه و خودکار انجام شده است. به طور مثال احتمال دارد شخص در حال انجام کار دیگری مانند تماشای فیلم، موهای خود را بکند و بعد از تماشای فیلم از میزان موهای اطراف خود متوجه شود که قسمت زیادی از موهای خود را کنده است.

• متمرکز

اگر کسی که دچار اختلال تریکوتیلومانیا است به طور آگاهانه و با تصمیم خودش این فعالیت را شروع کند و یا حتی به دنبال روشی برای تنها ماندن و انجام آن با خیال آسوده باشد، در این حالت اختلال به شکل متمرکز در شخص ایجاد شده است.

اختلال موکنی با چه نشانه هایی همراه است؟

علاوه بر کندن مکرر موها در نواحی گوناگون نظیر ابروها، مژه، ریش، سر و ناحیه تناسلی، نشانه های دیگر اختلال تریکوتیلومانیا ممکن است موارد زیر را شامل شود:

• آسیب دست در اثر موکنی مکرر
• احساس تسکین بعد از کندن مو
• احساس تسکین، رضایت یا خوشحالی بعد از کندن مو
• تحریک یا سوزن سوزن شدن پوست در نواحی آسیب دیده
• پوست عفونی و دردناک
• ریزش قابل توجه مو یا لکه های طاس به علت کندن مو
• پریشانی یا مشکلات در کار یا زندگی اجتماعی به علت موکنی
• ترجیح برای انواع یا بافت های خاصی از مو
• شکستن تکه های مو
• خوردن مو یا تریکوفاژی
• آسیب دائمی به پوست و فولیکول های مو
• احساس تنش پیش از کندن مو یا زمان تلاش برای مقاومت در برابر میل به کندن مو

اگر به اختلال تریکوتیلومانیا مبتلا شده اید، احتمال دارد اختلالات دیگری نیز داشته باشید که معمولا با آن همراه است، نظیر اختلال کندن پوست، اونیکوفاژی یا جویدن ناخن، کشیدن الیاف از پتو یا موهای عروسک. بسیاری از کسانی که این اختلال را دارند تلاش می کنند مشکل خود را انکار کنند و احتمال دارد سعی کنند ریزش موی خود را با پوشیدن کلاه، روسری و مژه و ابروهای مصنوعی خود مخفی کنند.

کندن موها ممکن است به طور موقتی تنش را آزاد کند و حتی احساس تسکین به فرد بدهد. حتی ممکن است اختلال تریکوتیلومانیا بدون فکر آگاهانه رخ دهد. یک دوره موکنی احتمال دارد به خاطر استرس یا احساس بی قراری ایجاد شود. بدین صورت، کشیدن مو احتمال دارد هنگامی رخ دهد که احساس آرامش می کنید، مثل زمانی که در حال تماشای فیلم یا مطالعه کتاب هستید.

علل بروز اختلال موکنی چیست؟

ممکن است برای بروز اختلال تریکوتیلومانیا دلایل متفاوتی وجود داشته باشد. برخی از اصلی ترین دلایل این اختلال به اوتیسم، افسردگی، اضطراب، اوتیسم، OCD ،ADHD و تغییرات هورمونی و شیمیایی مربوط می شود.

اختلال تریکوتیلومانیا چه عوارضی دارد؟

اختلال موکنی مثل هر بیماری دیگری عوارضی به دنبال دارد و اگر درمان نشود احتمال دارد اثرات آن غیر قابل جبران باشد.

از عوارض این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ممکن است در دراز مدت باعث ایجاد طاسی سر شود.
• فرد اگر تحت درمان قرار نگیرد احتمال دارد دچار گوشه گیری، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس شود.
• در برخی موارد آسیب های پوستی شدیدی نظیر خارش، آسیب در بافت ها و حساسیت پوستی ایجاد می کند.
• این اختلال ممکن است موجب ریزش جزئی، سکه ای و کامل مو شود.
• در بیمارانی که موی کنده شده را می خورند، اختلالات گوارشی ایجاد می شود.
• این اختلال اگر درمان نشود، احتمال دارد ریشه های اضطرابی داشته باشد، استرس و اضطراب را تشدید می کند.
• احتمال دارد در زندگی اجتماعی و روابط فرد با دیگران اختلالات زیادی ایجاد کند.

تشخیص اختلال موکنی از چه راه هایی امکان پذیر است؟

برای تشخیص تریکوتیلومانیا، روانپزشک در خصوص سابقه پزشکی شما و نشانه هایی که ممکن است تجربه کنید با شما صحبت می کند. احتمال دارد آن ها از معیارهای موجود در نسخه جدید راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) استفاده کنند تا ببینند آیا با نشانه های شما مطابقت دارند یا خیر. بر اساس نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روانپزشکی آمریکا تشخیص اختلال موکنی لازمه داشتن پنج معیار زیر است:

• احساس اینکه کندن مو بر زندگی شما، به ویژه زندگی کاری و اجتماعی شما اثر منفی ایجاد می کند.
• تلاش برای کاهش یا توقف رفتار موکنی
• کندن مو یا ریزش مو به علت شرایط دیگری نظیر اختلال یا مشکل در پوست رخ نمی دهد.
• کندن مکرر مو که موجب ریزش مو می شود.
• کشیدن مو به علت بیماری روانی دیگری رخ نمی دهد. به عنوان مثال در بدریخت انگاری بدن که در آن احتمال دارد کندن مو رخ دهد زیرا شخص معتقد است مشکلی در ظاهرش وجود دارد و تلاش می کند آن را رفع کند.

آیا اختلال موکنی درمان دارد؟

به طور کلی می توان گفت سه نوع تکنیک درمانی به کار می رود. این سه نوع روش درمانی شامل روان درمانی، دارو درمانی و یا روش ترکیبی است. در کنار این سه مورد توجه به درمان های خانگی که توسط خود شخص انجام می شود نیز تأثیر زیادی در بهبود حال بیمار دارد.

روان درمانی

بهتر است همه بیماران با مشاهده نخستین نشانه ها هر چه سریع تر به روان درمانگر مراجعه کنند. زیرا افزایش دوره بیماری موجب می شود درمان دشوارتر شود و تغییر عادات به زمان بیشتری نیاز داشته باشد. در روان درمانی با مراجعه شخص به روان درمانگر شیوه هایی متفاوتی مانند درمان شناختی یا درمان های گروهی برای او در نظر گرفته می شود.

درمان اختلال موکنی با نوروفیدبک

در سال های گذشته با پیشرفت تکنولوژی، نوروفیدبک در درمان اضطراب نقش مهمی را ایفا کرده است. اضطراب یکی از ریشه های بروز اختلال موکنی است، درمان اضطراب با نوروفیدبک یکی از روش های قطعی محسوب می شود. از سوی دیگر چون این روش با پیشنهاد روان درمانگر برای بیمار در نظر گرفته می شود ممکن است زیر مجموعه روش درمانی به شمار رود. در نوروفیدبک امواج مغزی با قرار گرفتن سنسورهایی بر روی سر بیمار، تنظیم و نوسازی می شوند. در این روش دیگر اختلالاتی که ممکن است با تشخیص اشتباه امواج توسط مغز به عنوان موج ناهنجار، ایجاد شده باشد، درمان می شود.

دارو درمانی

یکی دیگر از روش های درمان اختلال موکنی استفاده از دارو است که باید تحت نظر روانپزشک انجام شود. توجه داشته باشید در این خصوص با تصمیم شخصی به هیچ عنوان دست به مصرف دارو و قرص نزنید. چراکه بهتر است ابتدا باید نوع وسواس شما توسط روانپزشک تشخیص داده شود و در صورت نیاز برای درمان دارویی اقدام کنید.

روش ترکیبی

برخی از پزشکان هم زمان با درمان های روان شناسی، دارو درمانی و یا درمان های خانگی را نیز به بیمار پیشنهاد می دهند. به این صورت که همزمان با درمان (به عنوان مثال دارویی) زیر نظر روانپزشک، با روش خانگی برخی از عادت های بیماران را تغییر می دهند تا به مرور بتوانند نتیجه دائمی از درمان را برای بیمار رقم بزنند. در این میان مراجعه به پزشک پوست و مو نیز ممکن است مؤثر باشد. بهبود و ترمیم ناحیه آسیب دیده در روحیه و اعتماد به نفس بیمار تأثیر زیادی دارد و در روند درمانی به او کمک می کند.

منبع : آرگا