مجازات به معنی سزای عمل خلاف قانون می باشد. در کشور سه نوع مجازات اصلی، تکمیلی و تبعی وجود دارد. مجازات تبعی به تبع مجازات اصلی به مجرم تحمیل می شود. برای اطلاع از انواع مجازات تبعی با ادامه مطلب همراه ما باشید.
آشنایی با انواع مجازات تبعی
به طور کلی انواع مجازات در کشور به سه دسته اصلی، تکمیلی و تبعی تقسیم بندی شده است. مجازات اصلی برای هر جرم به طور مشخص در قانون بیان شده و مجازات تکمیلی مکمل مجازات اصلی با تشخیص قاضی است. مجازات تبعی به طور خودبخود و به تبع اصلی به مجرم تحمیل می گردد.
منظور از مجازات یا کیفر سزای عملی است که واکنش جامعه به فرد مجرم تلقی می شود زیرا مجرم علیرغم این که به فردی آسیب می رساند یا قربانی می کند وجدان عمومی را جریحه دار نموده از این رو قانون گذاران کشور تلاش می کنند تا با قانون مجازات، اعتماد و امنیت از دست رفته را برگردانند.
شایان ذکر است مجازات تعیین شده برای هر جرمی در کشور مختلف بوده و گروه های متعددی را هم متناسب با جرایمشان در بر می گیرد. بعضی مجازات اصلی، برخی تکمیلی و به تشخیص قاضی و برخی تبعی به تبع مجازات اصلی در نظر گرفته می شوند.
بنابراین اگر فردی عملی خلاف اخلاق عمومی یا عرف و عادت جامعه یا خلاف قانون انجام داد باید عقوبت عمل ناپسند خود را ببیند و مورد تنبیه یا مجازات قرار گیرد. به این ترتیب هم فرد و هم دیگران متنبه شده و این عمل را انجام نمی دهند.
یعنی فرد مجرم باید مشقت کردار نادرست خود را متحمل شود و درس عبرتی برای وی و دیگران گردد. در قانون به ازای هر عمل خلاف و نادرستی که قانونگذار بیان کرده تنبیه یا مجازاتی در نظر گرفته شده است. مجازات های تبعی به حکم قانون به تبع مجازات جرم انجام شده به مجرم تحمیل می شود.
در این مطلب به انواع مجازات تبعی اشاره می شود. بیشتر مجازات های تبعی حقوق اجتماعی مجرمین را نشانه رفته و یعنی فرد علاوه بر محکوم شدن به مجازات هایی از یکسری حقوق اجتماعی به طور خودکار محروم می شود.
مجازات تبعی
این مجازات تبعی از آثار مترتب بر محکومیت به مجازات اصلی بوده و هرگز در حکم دادگاه قید نمی شود. ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی به مجازات تبعی مربوط است.
محکومیت قطعی کیفری در جرائم عمدی، پس از اجرای حکم یا شمول مرور زمان، در مدت زمان مقرر در این ماده محکوم را از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی محروم میکند:
الف- هفت سال در محکومیت به مجازاتهای سالب حیات و حبس ابد از تاریخ توقف اجرای حکم اصلی
ب- سه سال در محکومیت به قطع عضو، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده بیش از نصف دیه مجنی علیه باشد، نفی بلد و حبس تا درجه چهار
پ- دو سال در محکومیت به شلاق حدی، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده نصف دیه مجنی علیه یا کمتر از آن باشد و حبس درجه پنج
اقسام مجازات تبعی
به طور کلی هر جرمی ملزوم تحمل یک نوع مجازات می باشد ولی در کنار مجازات های اصلی برخی مجازات ها به طور خودکار به مجرم تحمیل خواهد شد.
مجازات تبعی، مجازاتی است که به صرف محکومیت متهم به یکی از مجازات ها یا اقدامات تامینی و تربیتی، به صورت پیش فرض بر محکوم بار می شود و باید توجه کرد که مجازات تبعی با مجازات تکمیلی اشتباه گرفته نشود؛
مجازات تبعی عموما محدود به محرومیت از حقوق اجتماعی است و نیاز به اجازه قاضی در حکم خود ندارد ولی مجازات تکمیلی برخلاف مجازات تبعی محدود به محرومیت از حقوق اجتماعی نیست و همچنین نیاز به اجازه قاضی در حکم خود دارد.
انواع مجازات های تبعی حقوق اجتماعی مجرمان را نشانه می گیرند. بنا به تعریق قانونی حقوق اجتماعی حقوقی است که قانونگذار برای اتباع کشور و دیگر افراد مقیم در قلمرو حاکمیت منظور کرده و سلب آن به موجب قانون یا حکم دادگاه صالح می باشد.
انواع مجازات تبعی اصولا در جرایم عمد کاربرد دارند. مجازات تبعی برخلاف مجازات اصلی و تکمیلی نیازی به اشاره آن ها در حکم دادگاه نداشته بلکه این مجازت ها به حکم قانون به شکل خودبخود به تبع مجازات جرم صورت گرفته به مجرم تحمیل می شود.
به طور خلاصه مجازات تبعی در حکم دادگاه بیان نمی شود ولی اگر فردی به مجازت های خاصی محکوم شد، به طور خودبخود از برخی مزایای اجتماعی محروم می شود. به طور مثال نمی تواند عضو هیات مدیره یا کاندید شود. البته با توجه به این که محکومیت به چه شکل و تا چند سال باشد.
همانطور که اشاره شد اساس مجازات های تبعی، محرومیت از حقوق اجتماعی می باشد و مدت زمان آن نیز بر اساس نوع جرم تفاوت دارد. بیشترین مدت محرومیت از حقوق اجتماعی حدود ۷ سال تعیین شده که به محکومیت مجازت های سالب حیات بوده که به هر علتی توانسته از مجازات زنده بمانند.
مجازات های تبعی در جرایم قابل گذشت مطابق با تبصره ۲ ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی، تابع جرم بوده و در صورت گذشت شاکی و موقوف شدن تعقیب یا مجازات اصلی، مجازات تبعی نیز برداشته می شود.عفو مجرم موجب از بین رفتن آثار مجازات نمی شود، مگر اینکه به این موضوع اشاره شده باشد. در مواردی هم که عفو مجازات آثار کیفری را نیز شامل می شود، همچنین در آزادی مشروط، آثار محکومیت پس از گذشت مدت مقرر از زمان آزادی محکوم علیه رفع می شود.
شایان ذکر است در سال ۱۳۷۰ که قانون مجازات اسلامی تصویب شد، مجازات تبعی مورد پیش بینی قرار نگرفته بود. در سال ۱۳۷۷ ماده ای تحت عنوان ماده ۶۲ مکرر به قانون مجازات اسلامی افزوده شد که مجازات تبعی در این قانون نیز پیش بینی شد. متن ماده ۶۲ مکرر به صورت زیر است:
محکومیت قطعی کیفری در جرایم عمدی به شرح زیر، محکوم علیه را از حقوق اجتماعی محروم نموده و بعد از انقضا مدت تعیین شده و اجرای حکم رفع اثر می گردد:
- محکومان به قطع عضو در جرایم مشمول حد، ۵ سال بعد از اجرای حکم
- محکومان به شلاق در جرایم مشمول حد، ۱ سال بعد از اجرای حکم
- محکومان به حبس تعزیری بیشتر از ۳ سال، ۲ سال بعداز اجرای حکم
همانطور که اشاره شد منظور حقوق اجتماعی حقوقی است که قانونگذار برای اتباع کشور جمهوری
اسلامی ایران و دیگر افراد مقیم در قلمرو حاکمیت آن لحاظ نموده و سلب آن به موجب قانون یا حکم دادگاه صالح است. از جمله این حقوق موارد زیر می باشد:
الف – حق انتخاب شدن در مجالس شورای اسلامی و خبرگان و عضویت در شورای نگهبان و انتخاب شدن به ریاست جمهوری.
ب – عضویت در کلیه انجمنها و شوراها و جمعیتهایی که اعضای آن بموجب قانون انتخاب میشوند.
ج – عضویت در هیاتهای منصفه و امناء.
د – اشتغال به مشاغل آموزشی و روزنامه نگاری.
ه- استخدام در وزارتخانه ها، سازمانهای دولتی، شرکتها، مؤسسات وابسته به دولت، شهرداریها، مؤسسات مامور به خدمات عمومی، ادارات مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان و نهادهای انقلابی.
و – وکالت دادگستری و تصدی دفاتر اسناد رسمی و ازدواج و طلاق و دفتریاری.
ز – انتخاب شدن به سمت داوری و کارشناسی در مراجع رسمی.
ح – استفاده از نشان و مدالهای دولتی و عناوین افتخاری
در پایان از همراهی شما سپاسگزاریم. همچنین در صورت تمایل برای آشنایی با مجازات جرم نشر اکاذیب و مجازات جرم تهمت و افترا روی لینک ها کلیک کنید.
منبع : آرگا
