ذخیره سازی سلول های بنیادی شامل چند مرحله مهم است. نخستین مرحله ثبت ذخیره سازی است که بعد از آن خون بند ناف جمع آوری شده و نمونه به بانک خون بند ناف فرستاده می شود. سپس نمونه آزمایش و پردازش سلولی انجام شده تا سلول های بنیادی در آن استخراج شوند. در نتیجه، خون بند ناف به صورت درازمدت ذخیره می شود، اما باید بدانید که این سلول ها بر اساس نوع ذخیره سازی فقط یک یا دو بار قابل استفاده هستند. در این مطلب در مورد روند ذخیره سازی سلول های بنیادی توضیح خواهیم داد.
سلول بنیادی چیست؟
سلول های بنیادی در خون بند ناف کودک موجود هستند و معمولا دو ویژگی مهم برای بدن که یکی از آن ها توانایی تکثیر یا خودنوزایی و دیگری توانایی تغییر یا تبدیل به انواع سلول های بدن است را دارند. سلول های بنیادی به دو گروه دسته بندی می شود:
- سلول بنیادی که ممکن است سلول بنیادی جنینی باشد، یعنی به همه سلول های بدن تبدیل شود.
- سلول بنیادی فرد بزرگسال و بالغ که به رده خاصی از سلول ها نظیر سلول عصبی، خونی، غضروفی و قلبی تبدیل می شود.
این سلول ها در بافت های گوناگون بدن وجود دارند و در ترمیم بافت های بدن به دنبال آسیب و جراحت مؤثر هستند و می توانند در بافت های آسیب دیده ای که قسمت عمده سلول های شان از بین رفته است، جایگزین سلول های آسیب دیده شوند و به ترمیم و رفع مشکل و نقص در آن بافت کمک کنند.
روند ذخیره سازی سلول های بنیادی
برای بیشتر پدر و مادرها، ذخیره سازی خون بند ناف نوزادشان یک تجربه جدید محسوب می شود که در نگاه اول احتمال دارد کمی پیچیده به نظر برسد. اما در حقیقت انجام این کار برای والدین معمولا دشوار نیست. بیشتر مادران به اندازه کافی نگران نحوه زایمان خود هستند و نمی خواهند استرس بیشتری را در خصوص جزئیات جمع آوری بند ناف، پردازش سلولی و ذخیره سازی طولانی مدت آن تحمل کنند. روند ذخیره سازی سلول های بنیادی به صورت بلند مدت را می توان به پنچ مرحله تقسیم بندی کرد:
- مرحله اول: ثبت درخواست ذخیره سازی توسط خانواده
- مرحله دوم: جمع آوری خون بند ناف
- مرحله سوم: فرستادن نمونه جمع آوری شده به بانک بند خون بند ناف
- مرحله چهارم: آزمایش و پردازش سلولی
- مرحله آخر: ذخیره سازی بلند مدت
مرحله ۱) ثبت درخواست ذخیره سازی
در مرحله اول باید یک شرکت بانکداری خون بند ناف را انتخاب کنید و با مراجعه به آن مرکز، فرم پرسشنامه پزشکی را کامل کنید. هنگامی که شما به یک مرکز ذخیره سازی سلول های بنیادی مراجعه می کنید، باید یک فرم پرسشنامه دریافت کرده و آن را دقیق مطالعه و پر کنید. توجه داشته باشید که این فرم را باید در هفته ۳۴ بارداری کامل کنید. با پر کردن این فرم و ثبت دقیق اطلاعات، می توانید برای ذخیره سازی سلول های بنیادی اقدام کنید. در این فرم، خانواده ها باید اطلاعاتی را در خصوص تاریخچه پزشکی خانوادگی ارائه دهند. وضعیت سلامت مادر از لحاظ عفونت های ویروسی با ارائه نتایج آزمایشات یک هفته پیش از زایمان، قابل بررسی است.
بعد از بررسی این اطلاعات اگر خانواده شرایط ذخیره سازی را داشته باشد، ثبت قرارداد صورت می گیرد و کیت جمع آوری نمونه به همراه شناسه ای اختصاصی در اختیار پدر و مادر قرار می گیرد. چنانچه خانواده در این مرحله، از ذخیره سازی منصرف شوند کیت جمع آوری باید سریعا به بانک خون فرستاده شود تا از هزینه اضافی آن جلوگیری شود. در کیت جمع آوری نمونه، فرم هایی برای راهنمایی مشتریان در نظر گرفته شده است که باید قبل از روز زایمان به دقت مورد مطالعه قرار گیرد. همچنین وسایل استریل مورد نیاز برای روز جمع آوری نمونه نیز درون کیت قرار دارد که مخصوص کارشناس بانک خون بند ناف است و به هیچ وجه نباید بیرون از اتاق عمل باز شوند.
کیت جمع آوری شده باید در مکانی خشک و در دمای اتاق نگهداری شود و در روز زایمان همراه مادر به بیمارستان آورده شود. علاوه بر این والدین باید پزشک خود را از تصمیم شان برای ذخیره سازی خون بند ناف نوزاد مطلع کنند.
مرحله ۲) جمع آوری خون بند ناف
پیش از زایمان، نمونه هایی از خون مادر جمع آوری می شود تا از لحاظ برخی بیماری های عفونی آزمایش انجام شود. طبق مقررات صورت گرفته برای رعایت بالاترین استانداردهای بین المللی پیوند، بانک ذخیره سازی سلول های بنیادی نمونه های خون اضافی مادر را نیز جمع آوری و ذخیره می کند. بلافاصله بعد از تولد و حد الامکان پیش از خروج جفت، خون بند ناف نوزاد توسط کارشناس جمع آوری می شود. در طول روند جمع آوری هیچ نوع درد یا خطری برای کودک یا مادر وجود ندارد زیرا خون بعد از برش و افتادن بند ناف از آن گرفته می شود. جمع آوری خون بند ناف نیز برای زایمان طبیعی و هم برای زایمان سزارین کاملا بی خطر و ایمن است.
مرحله ۳) فرستادن نمونه به بانک خون بند ناف
بعد از دریافت نمونه خون جمع آوری شده، با بانک خون تماس گرفته می شود تا پیک شرکت ظرف کمتر از دو ساعت در محل حاضر شده و کیت مجموعه را از شما تحویل بگیرد. کیت جمع آوری را تا هنگام رسیدن پیک شرکت باید نزد خودتان در دمای اتاق و به دور از نور خورشید نگه دارید. پیک شرکت خون بند ناف جمع آوری شده را به صورت ایمن و در اسرع وقت به آزمایشگاه بانک خون بند ناف می فرستد.
مرحله ۴) آزمایش و پردازش سلولی
به طور معمول طی ۴۸ تا ۷۲ ساعت بعد از جمع آوری، خون بند ناف مورد آزمایش، پردازش و تحت ذخیره سازی برودتی به صورت زیر قرار می گیرد:
- باید خون مادر برای بیماری های عفونی مورد آزمایش قرار بگیرد.
- هر واحد خون بند ناف از نظر آلودگی های میکروبیولوژیکی مورد آزمایش قرار می گیرد.
- سپس خون بند ناف برای بازیابی بیشترین مقدار سلول های بنیادی توسط تکنسین های متخصص آزمایشگاه بانک خون بند ناف پردازش خواهد شد.
- سلول های به دست آمده از لحاظ کیفیت آزمایش شده و نتایج نهایی بررسی می شود.
مرحله ۵) ذخیره سازی بلندمدت
لازم به ذکر است بدانید خون بند ناف برای مراقبت و محافظت بیشتر در برابر آلودگی های احتمالی، در زمان ذخیره سازی بسته بندی شده و همه نمونه ها برای حفظ برودت در فریزرهای دارای نیتروژن، در دمای پایین تر از ۱۹۰- درجه سانتی گراد ذخیره می شوند. کیسه خون بند ناف و لوله های آزمایشی همراه برای مطابقت های آینده در پیوند، همگی به صورت مجموعه ای پیوسته در مرکز ذخیره سازی پیشرفته بانک خون بند ناف ذخیره خواهند شد. بانک بند ناف، پلاسمای باقی مانده از خون بند ناف و گلبول های قرمز خون، که معمولا توسط سایر بانک های خون بند ناف دور ریخته می شود را جمع آوری کرده و به بهترین شکل ممکن از آن نگهداری می کند.
طی مدت زمان ۴ تا ۵ هفته بعد از جمع آوری خون بند ناف، خانواده می تواند گواهی نگهداری از سلول های بنیادی خود را دریافت کند. در این گواهینامه، نتایج آزمایشات انجام شده و پردازش سلولی از جمله تعداد سلول های بنیادی که در بانک خون انجماد و نگهداری می شود ارائه می شود.
منبع : آرگا
