سیستم تهویه اتاق تمیز یک سیستم تخصصی تهویه مطبوع HVAC (گرمایش، تهویه و تهویه مطبوع) و یکی از اجزای مهم در طراحی اتاق تمیز است. این سیستم به حفظ سطح مورد نیاز از تمیزی هوا و کنترل سطوح آلودگی کمک میکند. سیستم‌های تهویه اتاق تمیز به گونه‌ای طراحی شده‌اند تا جریان هوای کنترل شده و ثابتی را در محیط اتاق تمیز فراهم کنند و حضور ذرات و سایر آلایندهها را به حداقل برسانند.
ضرورت وجود تهویه در اتاق تمیز
سیستم تهویه برای حفظ پاکیزگی محیط اتاق تمیز بسیار مهم است. اتاق‌های تمیز به گونه‌ای طراحی شده‌اند که حضور آلاینده‌هایی مانند گرد و غبار، میکروب‌های موجود در هوا و سایر ذرات را که به طور بالقوه می‌توانند کیفیت محصولات تولید شده یا تحقیقات در حال انجام را به خطر بیندازند، به حداقل برسانند.
تهویه مناسب به کنترل جریان هوا در اتاق تمیز کمک میکند و هرگونه آلودگی را به طور موثر از محیط حذف می‌نماید. این عملکرد معمولاً از طریق استفاده از فیلترهای هوای ذرات با راندمان بالا (HEPA) حاصل میشود که می‌تواند ذرات کوچکی به اندازه ۰.۳ میکرون را جذب کند. این فیلترها به تمیز کردن هوا و جلوگیری از گردش آلایندهها در اتاق تمیز کمک می‌کنند.
علاوه بر حذف آلایندهها، سیستم تهویه اتاق تمیز همچنین به تنظیم سطح دما و رطوبت در اتاق تمیز کمک میکند. حفظ درجه حرارت و رطوبت پایدار برای اطمینان از راحتی پرسنل کار در اتاق تمیز و همچنین بهینه‌سازی عملکرد تجهیزات و فرآیندهای حساس، مهم است.
به این ترتیب، تهویه مناسب برای حفظ پاکیزگی و یکپارچگی محیط اتاق تمیز ضروری است. بدون وجود سیستم‌های تهویه مؤثر، خطر آلودگی افزایش می‌یابد که می‌تواند عواقب جدی برای محصولات، تحقیقات یا فرآیندهای در حال انجام در اتاق تمیز داشته باشد.
موارد استفاده سیستم تهویه اتاق تمیز
سیستم تهویه اتاق تمیز یک سیستم تخصصی است که برای کنترل غلظت ذرات معلق در هوا در محیط اتاق تمیز طراحی شده است. این کنترل برای صنایعی که به سطوح بسیار کم آلودگی نیاز دارند حیاتی است، مانند:
- داروسازی: تولید داروهای استریل و تجهیزات پزشکی
- نیمه هادی‌ها: تولید ریزتراشه‌ها و سایر قطعات الکترونیکی
- هوافضا: مونتاژ ابزارهای حساس و فضاپیماها
- بیوتکنولوژی: تحقیق و توسعه داروها و درمان‌های جدید
اجزای تهویه اتاق تمیز
به طور کلی، سیستم تهویه اتاق تمیز دارای بخش‌ها و اجزای زیر است:
- واحد انتقال هوا (AHU)
- فیلترهای هوای ذرات با راندمان بالا (HEPA)
- کانال‌کشی
- سیستم تهویه
- سیستم مرطوب‌سازی
- تجهیزات کنترل و نظارت
- سقف اتاق تمیز و دیفیوزرها
این اجزا برای ایجاد یک محیط کنترل‌شده در اتاق تمیز با هم کار می‌کنند و اطمینان می‌دهند که هوا تمیز و عاری از آلایندهها است تا نیازهای بهداشتی مورد انتظار را برآورده کنند.
نحوه عملکرد سیستم تهویه اتاق تمیز
عملکرد سیستم‌های تهویه اتاق تمیز معمولا شامل موارد زیر است:
۱. فیلتر هوا
- فیلترهای هوای ذرات با راندمان بالا (HEPA): این فیلترها قلب سیستم هستند و ذرات معلق در هوا به کوچکی ۰.۳ میکرون را جذب می‌کنند.
- فیلترهای هوای ذرات بسیار کم (ULPA): در برنامه‌های کاربردی حتی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند و می‌توانند ذرات کوچکی به اندازه ۰.۱۲ میکرون را جذب کنند.
۲. کنترل جریان هوا:
- جریان آرام: هوا در یک جریان یک طرفه دمیده میشود و تلاطم را به حداقل می‌رساند و از حرکت ذرات جلوگیری میکند.
- جریان غیر آرام: از چندین نقطه تامین هوا برای ایجاد یک محیط کنترل شده، اما با کنترل دقیق کمتر بر جهت جریان هوا استفاده میکند.
- فشار مثبت: هوا به طور مداوم به اتاق تمیز پمپ میشود، هرگونه هوای آلوده را بیرون می‌زند و از ورود ذرات بیرونی جلوگیری میکند.
- فشار منفی: هوا از اتاق تمیز بیرون کشیده میشود و از خروج هوای آلوده جلوگیری میکند.
۳. کنترل دما و رطوبت هوا
- درجه حرارت و رطوبت دقیق برای اطمینان از شرایط بهینه برای فرآیندها و مواد حفظ میشود.
۴. سیستم‌های نظارت و کنترل
- سنسورها به طور مداوم پارامترهای کیفیت هوا مانند تعداد ذرات، دما و رطوبت را کنترل می‌کنند.
- داده‌ها به یک سیستم کنترلی منتقل می‌شوند که سیستم تهویه را برای حفظ شرایط مطلوب تنظیم میکند.
ویژگی‌های کلیدی سیستم تهویه اتاق تمیز
سیستم‌های تهویه اتاق تمیز در مقایسه با سیستم‌های تهویه معمولی دارای ویژگی‌های زیر هستند:
- نرخ بالای تغییر هوا: تغییرات مکرر هوا، حذف سریع آلایندهها را تضمین میکند.
- حداقل تلاطم هوا: جریان آرام یا طرح‌های جریان غیر آرام حرکت ذرات را به حداقل می‌رساند.
- فیلتراسیون کارآمد: فیلترهای HEPA یا ULPA تقریباً تمام ذرات معلق در هوا را حذف می‌کنند.
- نظارت و کنترل قابل اعتماد: نظارت و تنظیمات مداوم شرایط ثابت را تضمین میکند.
- مصالح و ساخت و ساز تخصصی: مصالح اتاق تمیز باید به راحتی تمیز شوند.
سیستم تهویه مطبوع اتاق تمیز دما و رطوبت را با دقت مناسب تعیین‌شده، مشابه تهویه مطبوع استاندارد، کنترل میکند. تهویه مطبوع اتاق تمیز با افزایش عرضه هوا، الگوهای جریان هوا، استفاده از فیلترهای اتاق تمیز با راندمان بالا و فشار اتاق، خود را از سیستم‌های معمولی متمایز میکند.
طراحی‌های تهویه مطبوع اتاق تمیز باید با آگاهی از مقررات، دستورالعمل‌های سطح پاکیزگی، جریان هوا، فشار اتاق، کنترل دما، کنترل رطوبت و سایر الزامات صورت بگیرد.
روش‌های تهویه اتاق تمیز
اتاق‌های تمیز دارای دو نوع سیستم تهویه متلاطم و جریان یک طرفه هستند. اتاق‌های تمیز دارای تهویه آشفته به‌عنوان «غیر تک جهتی» نیز شناخته می‌شوند. اتاق‌های تمیز جریان یک طرفه در ابتدا به عنوان اتاق‌های تمیز با جریان لایه‌ای شناخته می‌شدند. نوع اتاق تمیز یک طرفه هوای بسیار بیشتری نسبت به نوع تهویه‌دار متلاطم مصرف میکند و سطح کنترل بیشتری ارائه می‌دهد.
سیستم تهویه آشفته
سیستم تهویه متلاطم یا آشفته، هوای تمیز فیلتر شده را از طریق جریان هوا در سقف پخش میکند. این هوا با هوای اتاق مخلوط میشود و آلودگی را از طریق دریچههای نصب‌شده در پایین دیوارها حذف میکند.
میزان تغییرات هوا معمولاً ۲۰ بار یا بیشتر در هر ساعت است؛ یعنی در هر ساعت، هوای موجود بارها تهویه و تمیز میشود.
سیستم تهویه جریان یک طرفه
در این روش فیلترهای با راندمان بالا در کل سقف (یا دیوار در برخی سیستم‌ها) نصب می‌شوند و هوا را تامین می‌کنند. این هوا با سرعتی در حدود ۰.۴ متر بر ثانیه (۸۰ فوت در دقیقه) به صورت یک جهته از سراسر اتاق عبور میکند و از دریچههای روی دیوار در نزدیک کف اتاق خارج میشود؛ در نتیجه آلودگی‌های موجود در هوا را خارج می‌نماید.
این سیستم از هوای بیشتری نسبت به اتاق تمیز دارای تهویه متلاطم استفاده میکند، اما به دلیل حرکت هدایت شده هوا، انتشار آلودگی در اتاق را به حداقل می‌رساند و آن را از کف بیرون می‌برد.
دستگاه‌های هوای پاک، مانند نیمکت‌های یک طرفه یا جداکننده‌ها، هم در اتاق‌های تمیز دارای تهویه متلاطم و هم یک طرفه استفاده می‌شوند. این ماشین‌ها هوای فیلتر شده را به صورت موضعی تامین می‌کنند و شرایط هوا را در صورت لزوم بهبود می‌بخشند، به عنوان مثال در محلی که یک محصول در معرض آلودگی است.
سخن آخر
اطمینان از اجرای ایمن و موثر سیستم تهویه اتاق تمیز امری حیاتی است. جریان هوای تولید شده توسط سیستم اغلب تنها مانع بین فرآیند حیاتی شما و جو بیرون است. طراحی و نصب سیستم‌های تهویه اتاق تمیز یک رشته تخصصی است که به تجربه خاص صنعت نیاز دارد تا بدانیم چه چیزی در عمل بهترین کارایی ممکن را داراست.
منبع : آرگا
