پنومونی «Pneumonia» یا ذات الریه وجود نوعی التهاب و تجمع مایع در ریه ها می باشد، که می تواند، در نتیجه عفونت باکتریایی، قارچی یا ویروسی ایجاد شود و با تاثیر بر تنفس، نفس کشیدن راحت را دشوار می نماید، به این نوع از بیماری ریه که با تب و سرفه مداوم همراه می باشد، سینه پهلو نیز گفته می شود. پنومونی در کودکان یا التهاب بافت ریه در دوران کودکی شایع تر می باشد، اما بیشتر در اوایل کودکی و در دوران شیرخوارگی روی می دهد.
پنومونی در اوایل دوران کودکی می تواند، منجر به بروز نوعی عفونت حاد تنفسی شود، که ریه ها را تحت تاثیر قرار می دهد و با علائم و نشانه های خاص خود همراه می باشد. آشنایی با درمان خانگی عفونت ریه با توصیه های موثر می تواند، با مشورت پزشک در خانه و برای رفع علائم مورد استفاده قرار بگیرد.
پنومونی در کودکان
ریه ها متشکل از کیسه های کوچکی به نام آلوئول می باشند، که در هنگام تنفس فرد سالم، پر از هوا می شوند، ابتلا به ذات الریه موجب می شود، تا آلوئول ها از چرک و مایع پر شوند و همین امر تنفس را سخت و دردناک می سازد و به دنبال آن دریافت اکسیژن کاهش می یابد.
باید پنومونی را یکی از مهمترین دلایل عفونی مرگ در میان کودکان سراسر جهان دانست. همچنین ذات ریه در سال دوهزار و نوزده جان صد و هشتاد هزار و هفتصد و چهل کودک کمتر از پنج سال را گرفت، که چهارده درصد از کل مرگ و میر کودکان زیر پنج سال را شامل می شود.
ذات الریه بیست و دو درصد از مرگ های کودکان یک تا پنج سال را نیز به خود اختصاص می دهد، هر چند پنومونی در همه جای دنیا کودکان و خانواده ها را تحت تاثیر قرار می دهد، اما بیشترین آمار مرگ و میر متعلق به جنوب آسیا و جنوب صحرای آفریقا می باشد. با راهکار های ساده، دارو و مراقبت های کم هزینه و تکنولوژی پایین امکان پیشگیری و درمان و محافظت از کودکان در برابر ذات الریه وجود دارد.
پنومونی در کودکان بزرگتر از پنج سال معمولا توسط باکتری ایجاد می شود و در نوزادان و کودکان پایین پنج سال پنومونی معمولا ناشی از ویروس می باشد. پنومونی باکتریایی یک عفونت جدی تلقی می شود. استرپتوکوک پنومونیا شایعترین ارگانیسم مسئول پنومونی اکتسابی در کودکان و افراد بالغ می باشد. پنومونی ویروسی از پنومونی باکتریایی شایع تر می باشد و اغلب با عفونت ویروسی سیستم تنفسی فوقانی همراه است.
علائم شایع
علائم ذات الریه در تمام کودکان یکسان نمی باشد، اما در صورت وجود علائم زیر باید به فوق تخصص کودکان مراجعه شود، تا معاینه و بررسی های لازم صورت گرفته و درمان آغاز شود.
- سرفه مداوم
- تنفس سریع
- بی قراری
- سرفه خلط دار
- مشکل و درد هنگام تنفس
- مشکل در تغذیه نوزاد
- کمبود انرژی
- کاهش ادرار
- پوست رنگ پریده
- گریه بیش از حد
- حالت تهوع و استفراغ
- تب، لرز و برافروختگی پوست
میکرو ارگانیسم های مسبب ذات ریه
در میان انواع باکتری ها، باکتری استرپتوکوکوس یکی از رایج ترین عوامل ابتلا به ذات ریه باکتریایی می باشد. این نوع از ذات الریه ممکن است، به شکلی کاملا مستقل یا پس از ابتلا کودک به سرماخوردگی یا آنفولانزا به وجود آید، حتی ممکن است، منجر به عفونت بخشی از ریه کودک نیز شود، که در این صورت به آن «ذات الریه لوبر» گفته می شود.
میکروارگانیسم های باکتری مانند: برخی از میکروارگانیسم های باکتری مانند چون مایکوپلاسما می توانند، منجر به ذات الریه شوند، با این تفاوت که در مقایسه با انواع ذات ریه خفیف تر می باشند، این نوع از بیماری به قدر ی خفیف می باشد، که به آن ذات ریه سرپایی نیز گفته می شود، علائم این بیماری به قدری شدید نمی باشد، که نیاز به استراحت برای درمان وجود داشته باشد.
قارچ: یکی از شایع ترین انواع ذات الریه به علت عفونت های قارچی ایجاد می شود، این نوع از ذال الریه معمولا در افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف می باشند روی می دهد. قارچ های که عامل بروز این بیماری می باشند، در خاک یا فضولات پرندگان وجود دارند و بر اساس موقعیت جغرافیایی افراد متغیر می باشند.
ویروس: بعضی از ویروس ها که سرماخوردگی و آنفولانزا را در کودک به وجود می آورند، می توانند، منجر به پنومونی در کودکان شوند. ویروس ها از شایع ترین عوامل ایجاد کننده سینه پهلو در کودکان کمتر از پنج سال می باشند. معمولا ذات ریه ویروسی از انواع باکتریایی و قارچی خفیف تر است، با این حال در برخی مواقع می تواند، با علائم حادی بروز پیدا کند.
پیشگیری
برای پیشگیری از ابتلا کودکان به پنومونی لازم است، کودک واکسن های لازم را دریافت نماید و واکسن های سالانه آنفولانزا نیز زده شود. یکی از بهترین روش ها برای پیشگیری از ابتلا به پنومونی جلوگیری از ابتلا به عفونت های تنفسی می باشد. به همین جهت لازم است، به کودک خود آموزش ها لازم را ارائه دهید، تا غذا، نوشیدنی و ظروف خود را با سایر کودکان به اشتراک نگذارد.
آموزش این مسئله برای کودکان کوچک به ویژه کودکانی که به مهد می روند، دشوار می باشد، زیرا بیشتر کودکان عادت دارند، اسباب بازی های مشترک را به سمت دهان خود می برند، این رفتار در سایر کودکان کوچک دیده می شود. در چنین مواردی کودکانی که واکسینه شده باشند، احتمال ابتلای کمتری نسبت به سایرین دارند. رعایت بهداشت در گسترش نیافتن پنومونی بسیار مهم می باشد، به کودک خود بیاموزید، بعد از عطسه یا سرفه دست های خود را بشوید تا از انتشار میکروب پیشگیری شود.
درمان
درمان پنومونی در کودکان با توجه به عامل پدید آورنده آن متفاوت خواهد بود. از رایج ترین دارو ها برای کنترل و بهبودی این بیماری باید به آنتی بیوتیک ها اشاره کرد. هرچند پروسه تشخیص نوع باکتری و تجویز آنتی بیوتیک مناسب می تواند، اندکی زمانبر باشد. از جمله داروهای موثر دیگری که توسط پزشک تجویز می شود، شربت ضد سرفه می باشد، که به نرم شدن سینه و خلط کمک می کند، تا خلط های موجود در راه های هوایی تخلیه شوند و درمان سریعتر به پایان برسد.
نوشیدن مایعات و آب کافی در درمان بسیار موثر می باشد، بنابراین باید کمک کنید، تا کودکان به مقدار کافی آب و آبمیوه های طبیعی بنوشد، شیر گرم و سوپ گرم در این دوران بسیار مفید می باشد. با مصرف چنین خوراکی هایی خلط نرم شده و راحت تر از بدن خارج می شود، تا کودک احساس بهتری داشته باشد.
استراحت کافی کودک یکی از مواردی مهمی است، که نباید در آن غفلت کرد. شرایط مناسبی برای استراحت کودک فراهم کنید و توجه داشته باشید، تا زمانی که تب کاملا از بین نرفته و سرفه ها بهبود نیافته است، نباید کودک از بستر برخاسته و به مدرسه یا مهد کودک برود، چرا که در این صورت امکان بازگشت مجدد بیماری وجود دارد و به دلیل ضعیف شدن بدن ممکن است، بازگشت بیماری سخت تر از قبل نیز باشد و عوارض بیشتری نیز با خود به همراه داشته باشد.
روش تشخیص
اولین راهکار برای تشخیص پنومونی در کودکان معینه فیزیکی می باشد، در طی معاینه پزشک با سمع ریه کودک تلاش می کند، تا وجود صدا های ناهنجار در هنگام تنفس را شناسایی کند و در صورت نیاز استفاده از آزمایش های زیر را جهت تشخیص دقیق تر تجویز می کند.
آزمایش خون: معمولا برای تایید عفونت و شناسایی میکروارگانیسمی که دلیل عفونت بوده است، آزمایش خون تجویز می شود، البته در برخی موارد نیز امکان شناسایی دقیق نوع میکروارگانیسم امکان پذیر نمی باشد.
عکسبرداری از قفسه سینه: عکسبرداری برای تشخیص ذات الریه و تعیین محل و مقدار عفونت انجام می شود. در این روش تنها امکان مشاهده عوارض احتمالی پنومونی وجود دارد و عامل پنومونی قابل تشخیص نمی باشد.
سطح اکسیژن: در این آزمایش به بررسی میزان اکسیژن موجود در خون پرداخته می شود و درصد اشباع اکسیژن خون اندازه گیری می شود. زیرا در این بیماری اکسیژن کافی از طریق جریان خون وارد ریه ها نمی شود.
آزمایش خلط: سرفه در پنومونی خلطی می باشد، در این آزمایش از کودک خواسته می شود، تا سرفه کند و نمونه های مایع و خلط جمع آوری می شود، تا مورد آزمایش قرار بگیرد و علت عفونت مشخص گردد.
عوارض احتمالی
در برخی موارد با وجود این که کودک کاملا خوب می شود، اما باز هم برخی از علائم در کودک باقی می ماند، برای مثال سپتی سمی یا انتشار باکتر در جریان خون که مشکلاتی نظیر سختی در تنفس دارد، می تواند تا سال ها با کودک همراه باشد. ادم ریوی مایع در اطراف ریه و عفونت های ریوی نیز می توانند، بخشی از عوارض احتمالی پنومونی در کودکان باشد.
منبع : آرگا
