کوهها قسمت هایی از پوسته زمین می باشند که در مقایسه با زمین های پیرامون خویش بلندترند، کوهها از به هم خوردن و لغزیدن لایه های زمین تشکیل می گردند. بیشتر کوهها موقع لغزیدن آرام صفحه های تکنونیکی به وجود می آیند، بعضی از آنها هم حاصل فرسایش و بعضی حاصل آتفشان ها می باشند. کوهها گونه ای از شکل های گوناگون زمین هستند که بلندی آنها از ششصد متر بالاتر و مرتفع تر از تپه ها می باشند. مرتفع ترین کوه دنیا در آسیا واقع شده است. در این مطلب شما را با انواع کوهها و نحوه تشکیل هر یک از آنها می پردازیم.
علت و چگونگی تشکیل کوه ها
ارتفاعات روی سطح زمین کوه نام دارد، در جواب سوال چگونگی تشکیل شدن کوه ها می توان گفت که کوهها در دوره های زمانی طویل و به دنبال نیروهای عظیم و شگفت انگیز درون زمین شکل گرفته اند، دلیل تشکیل کوه ها آتشفشان ها، فرسایش و یا آشفته شدن و بالا رفتن پوسته زمین است. پوسته زمین از ۶ قطعه بزرگ به اسم صفحات تشکیل گردیده که هنگام اتصال و برخورد با یکدیگر همانند پازلی شده و زمانی که ۲ قطعه از پوسته زمین به یکدیگر کوبیده می گردند، امکان دارد زمین به طرف بالا هل داده گردد و کوهها به وجود بیایند. بزرگترین کوههای دنیا به دلیل برخوردهای بزرگ میان قاره ها تشکیل شده اند. متناسب به فرآیندهای زمین شناسی کوها ۵ گونه می باشند.
خمیده
کوههای خمیده از متداول ترین نوع کوهها است که به دنبال برخورد ۲ صفحه و در نتیجه تا گردیدن پوسته زمین تشکیل می شوند. تا شدگی پوسته زمین دامنه کوهها را در هر ۲ سمت ایجاد می نماید که به آن تاقدیس گفته می شود؛ مکانی که هر ۲ سمت به طرف ۱ نقطه بالا می روند. از جمله کوههای خمیده می توان به کوههای راکی، کوه هیمالیا و کوههای آلپ اشاره داشت.
گسل دار
یکی دیگر از انواع کوهها، کوههای گسل دار می باشد که سنگ های پوسته زمین در راستای گسل ها پیش رفته و این کوهها را شکل می دهند. خود این کوهها نیز به دو دسته «کوههای مرتفع»و «کوههای شیب دار» تقسیم می شوند که کوههای مرتفع کج بوده و یک طرف دارای شیبی کم و ملایم و آن طرف دارای شیبی تند بوده و کوههای شیب دار همانطور که از نامش پیداست هر دو سمت کوه شیب دارند.
آتشفشانی
دلیل تشکیل کوههای آتشفشانی بسیار مشخص و از اسم آنها معلوم است. در کوههای آتشفشانی گدازه ها به روی سطح زمین رسیده و پس از سرد شدن و نیز سخت گردیدن تشکیل کوهها را رقم می زنند. در موارد زیادی مواد آتشفشانی به خاطر فشار زیاد تا ارتفاع بسیاری حرکت می کند. از جمله کوههای آتشفشانی نیز می توان به کوه اتنا و کوه فوجی اشاره داشت. (دانستنی های جالب درباره آتشفشان ها)
گنبد شکل
این نوع کوهها به علت بالا آمدن ماگمای داغ از گوشته بالا آمده و لایه های رسوبی پوسته زمین را پوشش می دهند. در روند انجام شده ماگما فوران نمی نماید ولی سرد و سخت می گردد و در نهایت هسته کوه را به وجود می آورد. از جمله کوههای گنبدی شکل که به دلیل شکل خود صاحب این اسم شده اند، می توان به کوه آدیروندک و کوههای ناواهو اشاره داشت.
مسطح
این کوهها به خاطر به مرور فرسایش یافتن تشکیل می گردند، سهم زیادی در تشکیل آنها رودخانه های روان دارند. اغلب رشته کوههای همسانی را تشکیل می دهند. از جمله کوههای مسطح می توان به کوه کت اسکیل اشاره داشت.
همچنین غیر از انواع کوهها و علت تشکیل کوها که بیان کردیم، سایر کوههایی نیز وجود دارند که از سایر فعالیت های زمین به وجود می آیند. فرآیند فرسایش خاک، فرآیند یخبندان، فرآیند هوازدگی مکانیکی و هوازدگی شیمیایی پیوسته و مکررا صورت می گیرند که سهم زیادی در تشکیل کوهها دارند.
دانستنی های جالب
- ۲۴ درصد خشکی های روی زمین را کوهها تشکیل می دهد.
- از هر ده انسان یکی در کوهها سکونت دارد.
- تمامی رودخانه های بااهمیت دنیا از کوهها سرچشمه گرفته و بیشتر از نصف آب مورد نیاز اسنانی توسط کوهها حاصل می گردد.
- به منطقه ای که دارای کوههای بسیار است، کوهساران و یا کوهستان می گویند.
- به زنجریه ای از کوههای به یکدیگر متصل نیز رشته کوه می گویند.
منبع : آرگا
