هرس درختان امری ضروری در نگهداری از درختان میوه و کمک به افزایش باردهی و سلامت درختان می باشد، هرس درخت گیلاس از مهمترین مراحل رشد و نگهداری درخت گیلاس می باشد، شایان ذکر می باشد، هرچند هدف آموزش و هرس درختان در طول زمان دچار تغییر چندانی نشده است، اما لزوم توجه به هرس درخت افزایش یافته است.
در مقایسه با ایام گذشته در عصر حاضر نیروی کار کمتری در دسترس می باشد، بنابراین نیاز است، تا تلاش بسیاری برای نگهداری آسانتر درختان، افزایش کیفیت میوه و برداشت آسان فراهم شود، آشنایی با اصول مهمی چون هرس درختان کمک می کند، تا چارچوب مناسبی برای تامین اهداف گفته شده، تعیین گردد.
هرس درخت گیلاس
هرس در واقع قطع کامل یا بخشی از اندام های گیاه مورد نظر می باشد، تا به بهبود رشد کمی و کیفی کمک شود، البته این تعریف نباید موجب شود، تا این تصور شکل بگیرد، که قطع اندام های گیاه به هر شکلی امکان پذیر می باشد، بلکه این امر باید بر اساس اصول و قواعد مشخصی صورت بگیرد و منجر به رشد بهتر گردد.
امروزه درختان گیلاس و آلبالو در انواع اشکال مختلف گرد یا پهن پرورش داده می شوند، اما استفاده از فرم های کروی نیمه پاکوتاه برای گیلاس و فرم های پا کوتاه برای آلبالو مناسبتر می باشد. همچنین به کارگیری فرم های پهن بادبزنی با شاخه های افقی و مایل و فرم ساده و دوبل نیز از انواع مرسوم میان باغداران می باشد.
می توان گفت هرس درخت گیلاس تقریبا مانند هرس درخت سیب انجام می گیرد، عملیات سربرداری از شصت تا شصت سانتیمتر سطح خاک انجام می شود و به شکلی کلی تعداد شاخه های اصلی گیلاس و آلبالو بر حسب فرم بین سه تا چهار شاخه در نظر می گیرند و هرس اولیه گیلاس به نحوی که شاخه اصلی از نقاط مختلف تنه با فواصل حدود سی سانتی متر باشد، در جهات مختلف انجام می شود. این کار کمک می کند، تا شاخه اصلی زاویه اصلی خود را بیابد و از بسته بودن زاویه آن پیشگیری می شود.
فواید هرس
هرس صحیح درختان فواید بسیاری را به دنبال خواهد داشت و به افزایش کمی و کیفی محصولات کمک بسیاری می شود، تعادل میان رشد ریشه ها و شاخه ها برقرار می گردد و علاوه بر ایجاد تهویه مناسب عمر مفید درخت نیز افزایش می یابد. در ادامه به بررسی اجمالی هرس درختان گیلاس و آلبالو پرداخته شده است.
افزایش کیفیت محصول: درختانی که از هرس مناسبی برخوردار باشند، در نهایت دارای محصولی با کیفیت بهتر می باشند، چنین درختانی میوه های درشت تری با طعم رنگ بهتری خواهند داشت، چنین امتیازاتی موجب می شود، تا بازار پسندی میوه افزایش پیدا کند و به دنبال آن قیمت محصول نیز بالاتر خواهد رفت.
افزایش استحکام: با پیروی از هرس مناسب به درخت کمک می شود، تا دارای شاخه هایی با استحکام بیشتر شوند و عملیات هرس به مقاومت بیشتر درخت می انجامد.
تامین نور: نور کافی از جمله موارد مهمی است، که نباید از اهمیت آن غافل شد، وجود نور در تکمیل شدن عمل فتوسنتز جهت ساخت مواد آلی و تولید میوه های با کیفیت امری ضروری می باشد، با انجام هرس صحیح کمک می شود، تا نور کافی برای تمام زوایای درخت فراهم شود.
بهبود رشد رویشی و زایشی: افزایش زیاد رشد رویشی موجب کاهش رشد زایشی می گردد و عکس آن نیز امکان پذیر می باشد، عملیات صحیح هرس درخت گیلاس کمک می کند، تا در این میان تعادل مناسبی برقرار شود.
هرس باردهی
معمولا درختان گیلاس دارای رشد بیشتری نسبت به درخت آلبالو می باشند، ارتفاع درخت های گیلاس می تواند، تا بیست متر نیز برسد، در مقابل درختان آلبالو رشد کمتری دارند و ارتفاع آن ها معمولا پنج تا هشت متر خواهد بود، درختان گیلاس و آلبالو دارای دو جوانه برگ و گل می باشند، که از یکدیگر متفاوت هستند.
جوانه های انتهایی اکثرا جوانه برگی می باشند و محل رویش جوانه های گل بر روی شاخه و در قسمت های جانبی می باشد، به هر حال می توان گفت نحوه استقرار جوانه های گل و برگ روی شاخه های درختان گیلاس و آلبالو کمی متفاوت می باشد.
جوانه های گل در درخت گیلاس بیشتر به صورت متمرکز بر روی شاخه دو ساله قرار دارند و در میان شاخه دو ساله و یک ساله مقدار کمتری از جوانه های گل می روید و میوه گیلاس معمولا بر روی زائده بارده کوتاه تشکیل می شود. همچنین در درختان آلبالو شاخه های چوبی یک ساله بیشترین جوانه های شکوفه را دارا می باشند و بیشترین محصول را خواهند داشت، آشنایی با نکاتی این چنینی در هرس درخت گیلاس امری ضروری می باشد.
هرس شاخه رویشی
شاخه های چوبی دارای چندین جوانه برگ می باشند و باید بر اساس میزان قدرت رشد، تا پنج جوانه را نگاه داشت و مابقی را قطع نمود، شاخه های مرکب دارای هر دو جوانه گل و برگ می باشند و هرس این بخش از درخت مانند شاخه های چوبی می باشد.
شاخه های منشعب که معمولا دارای انشعابات قوی و طویل می باشند، در عملیات هرس، باید قطع اندام ها از جوانه استیپولر انجام بگیرد. شاخه های نرک، شاخه های چوبی و بسیاری محکمی می باشند، هرس این شاخه ها به منظور فرم دهی باید با حفظ پنج تا شش جوانه باشد و مابقی جوانه ها سربرداری شوند، در غیر این صورت نیاز است، تا از نزدیک جوانه استیپولر حذف گردنند.
شاخه های براندی یا شیفون که معمولا کوتاه می باشند و دارای جوانه های گل هستند، باید بر حسب جوانه انتهایی و استیپولر حامل جوانه برگی هرس شوند، در صورتی که شیفون ها کوتاه باشند، باید حفظ شوند و چنانچه مایل باشند، باید جوانه انتهایی را قطع کرد و در حالی که شیفون ها مسن و بلند می گردند، باید مانند شاخه نرک با آن ها عمل شود. شاخه های طویل می توانند، بعد ها دارای جوانه شوند، بنابراین بهتر است، از یک دوم و یا دو سوم طول قطع شوند.
بازه زمانی هرس درخت گیلاس
به طور معمول برای هرس درخت گیلاس باید یک بازه زمانی مشخص در نظر گرفت، تعیین کردن بازه زمانی بسیار مفید می باشد و کمک می کند، تا علاوه بر پیشگیری از هدر رفت، انرژی درخت هرس فواید بیشتری نیز داشته باشد، بهترین زمان برای عملیات هرس درختان گیلاس زمان خواب آن ها می باشد، البته قطع شاخه ها در فصل زمستان ممکن است، موجب آسیب رساندن به درخت شود. بنابراین آشنایی با این امر که بهترین زمان هرس درختان چه موقع است، امری ضروری می باشد.
هرس درختان گیلاس باید در فصل پاییز و بعد از به خواب رفتن رفتن درخت دقیقا قبل از ریزش برگ ها صورت بگیرد، لازم به ذکر می باشد، که در ارتفاعات و نواحی که دارای فصل یخبندان و بسیار سرد می باشند، هرس پاییزه اقدام مناسبی نمی باشد، چرا که این احتمال وجود دارد، که شاخه های بریده شده به بیماری مبتلا شوند.
بازه دیگر هرس گیلاس در اواخر فصل زمستان می باشد، در این زمان باید پیش از آن که ریشه از خواب بیدار شود و جوانه ها رشد خود را آغاز کنند، هرس انجام بگیرد. هرس در این بازه زمانی کمک می کند، تا پس از قطع کردن شاخه ها هوا به مرور گرم شود و درخت زمان کافی برای التیام و بازسازی بخش های مختلف داشته باشد.
برای هرس نهال های جوان گیلاس باید این نکته را به خاطر داشته باشید، که سیستم دفاعی نهال ها ضعیف تر از درختان تنومند می باشد و پیشنهاد می شود، تنها یک بازه زمانی برای فرم دادن به آن در نظر داشته باشد، بهترین زمان پیشنهادی برای هرس نهال گیلاس در ابتدای بهار می باشد، زیرا هرس در اواخر پاییز به دلیل سرد شدن هوا ممکن است، به شاخه های ضعیف نهال آسیب زند. در نهایت این امر را به یاد داشته باشید، که هرس درخت گیلاس و نهال گیلاس داری تفاوت هایی با یکدیگر می باشد، که نباید از آن ها غافل شد.
منبع : آرگا
