اگر به گیاه بونسای علاقه دارید و دوست دارید خودتان به ساخت آن اقدام کنید. ساخت بونسای می تواند جذاب باشد ولی این کار به صبر و زمان زیادی نیاز دارد. با آموزش ساخت بونسای همراه این مطلب باشید تا در این زمینه با آگاهی و اطلاعات بیشتری اقدام کنید.
آموزش ساخت بونسای جذاب
ساخت بونسای هم می تواند جذاب باشد و هم خسته کننده. اگر در ساخت بونسای ذوق و حوصله داشته باشید این کار جذاب است و اگر بدون آگاهی، مهارت و صبر به ساخت بونسای اقدام کنید پرورش آن برای شما قطعا دشوار خواهد شد. در این مطلب آموزش ساخت بونسای و هر آنچه که در این روند لازم است بدانید، ارائه می شود.
برای طراحی بونسای می توانید در فضای مجازی عکس های متنوعی را مشاهده یا از گیاهان طبیعت الهام بگیرید. معمولا بونسای طراح های متنوعی داشته و از طریق آن می تواند فرم بونسای مدنظرتان را پیدا کنید. همچنین اگر در نقاشی مهارت دارید می توانید ابتدا طرح را روی کاغذ پیاده نمایید.
برای شروع، طراح های خیلی پیچیده مناسب نیستند. از همین ابتدا بدانید که فرایند ساخت بونسای علاوه بر دانش و تجربه به صبر زیادی نیاز دارد. بنابراین اگر فرد عجولی هستید در این مسیر با چالش روبرو می شوید. در آموزش ساخت بونسای توصیه می شود اگر در این زمینه مبتدی هستید سرو کوهی را برای این کار انتخاب کنید و سوزنی برگ هایی مانند کاج را فعلا انتخاب نکنید.
اگر بونسای از نوع خزان کننده باشد بایستی مرتبا هرس شده تا همواره شکل ظریف برگ ها حفظ شود. ساخت بونسای روند ایجاد زندگی کهن در طی چند سال برای گیاه می باشد. نکته دیگری که در آموزش ساخت بونسای حائز اهمیت است این می باشد که برای فرم گرفتن بهتر بونسای گیاه انتخابی جوان نباشد و فرم شاخه هایش تا حدودی انحنا و پیچ خوردگی داشته باشد.
در ضمن هر بونسای سوزنی برگ بایستی در مرحله خواب صورت گیرد. قابل ذکر است برخی بونسای ها به محیط داخلی علاقه مند هستید و برخی باید در فضای باز قرار بگیرند. از جمله بونسای های داخلی عبارت است از:
- انواع فیکوس مانند رتوزا، چتری، لیراتا
- کارمونا
- سریسا
- کاملیا
- شمشاد ژاپنی
- نارون چینی
- شفلرا
- گیاهان گرمسیری
برای ساخت بونسای بیرونی می توانید از اکثر درختان بومی ناحیه خود استفاده کنید. از جمله این درختان عبارت است از:
- درخت سرو کوهی
- درخت افرا که به هوای خنک و رطوبت زیاد نیاز دارد.
- درخت انار که به خاک رسی و غیر اسیدی نیاز دارد.
- درخت آزالیا که به هوای خنک و خاک اسیدی نیاز دارد.
- سوزنی برگان که به هوای سرد مقاومند.
- نارون قرمز
- راش
- کاج اروپایی
- درخت چهل تکه
- درخت سدر
- درخت سرو
برای ساخت بونسای چه وسایلی لازم است؟
برای این که بتوانید هر مرحله از ساخت بونسای را به نحو درستی طی کنید باید وسایل زیر را ابتدا تهیه کنید:
- سیم چین
- انبرک
- سیم آلومینیومی و مسی
- بیلچه
- چنگک برای تکاندن خاک از ریشه های گیاه
- گلدان مناسب
- اهرم برای خم کردن شاخه ها
- کاترهای مقعر برای هرس و برس
- قیچی و چاقوی هرس
دقت کنید قبل و بعد از استفاده از این ابزار آن ها را کاملا ضد عفونی کنید تا آلودگی به گیاه منتقل نشده و سلامت گیاه حفظ شود.
روش های ساخت بونسای
خوشبختانه در ساخت بونسای تنها به یک روش محدود نیستید و روش های مختلفی برای این کار وجود دارد از جمله:
- پایه بونسای
- قلمه
- نهال
- بذر
- پیش بونسای
در آموزش ساخت بونسای قابل ذکر است این کار جدا از هر دانشی به علاقه و ذوق شما بستگی دارد. در ادامه با هر یک از این روش ها بیشتر آشنا می شوید.
استفاده از پایه بونسای
در این روش گونه از گیاهان را انتخاب که دارای ویژگی های زیر باشند:
- دارای قابلیت تبدیل شدن به بونسای باشد.
- نیازهای گیاه مطابق با شرایط محیطی باشد که قادر به تامین آن هستید. مثلا اگر قصد ساخت بونسای در فضای خانه را دارید باید گیاهی انتخاب که با محیط داخلی سازگار است.
- به آفات و بیماری ها مقاوم باشد.
- اگر پایه انتخابی از نوع میوه دار یا گلدار است باید گل و میوه ریزی داشته تا بونسای زیبا و ظریفی ایجاد شود.
- پایه انتخابی بهتر است تنه مخروطی داشته باشد.
- قسمت های مختلف پایه بونسای به سادگی قابل هرس باشد.
استفاده از بذر
این کار زمان بر بوده ولی برای افراد علاقمند به پرورش گیاهان جذاب و دلچسب است. برای این کار مراحل زیر را طی کنید:
- ابتدا بذر گیاه مدنظر را خریداری و اگر انتخاب شما درخت مخروطی است آن را توسط پوسته این گیاهان استخراج و نیازی به خرید بذر نیست.
- بر حسب شرایط دمایی نگهداری بونسای روش پرورش بذر متفاوت است. اگر هوا در بهار گرم و در زمستان سرد است بذر بونسای در گلدان قرار داده و بیرون از منزل گذاشته تا با زمستان گذرانی در بهار جوانه زنی بهتری داشته باشد.
- پس از جوانه زدن بذرها نیاز به تعویض محل گلدان نیست. تنها آبیاری منظم انجام شود و مراقبت دمایی صورت گیرد.
- اگر نمی توان به طور طبیعی هوای سرد و گرم برای بذر بونسای فراهم کنید. بذرها را در یخچال قرار داده و بعد بذور را در گلدان با سایز متوسط انتقال داده و روی آن را با خاک دارای زهکش مناسب قرار دهید.
- خاک گلدان را به موقع و منظم آبیاری تا رطوبت جوانه ها حفظ شود.
استفاده از قلمه
در این روش باید از بخش های درحال رشد گیاه مانند شاخه ها استفاده و در گلدانی با خاک مخصوص بونسای قرار دهید. اگر می خواهید در مدت کوتاهتری تعداد بسیاری بونسای نسبت به روش بذر داشته باشید استفاده از قلمه پیشنهاد می شود.
استفاده از نهال
یک روش سریع برای ساخت بونسای نسبت به روش بذر و قلمه استفاده از نهال می باشد. همچنین روش درست کردن آن ساده تر نیز می باشد. برای این کار باید نهال مدنظر را از گیاه فروشی ها تهیه و بر اساس شرایط رشد خاص آن اقدام تا یک بونسای زیبا و شاداب داشته باشید.
استفاده از پیش بونسای
پیش بونسای در حقیقت بونسای نیمه آماده است. یعنی دیگر نیازی به زحمت برای پرورش نبوده و تنها لازم است به آن فرم دهید. هرس و مراقبت کرده تا بونسای ظریف داشته باشید. پیش بونسای ها قیمت مناسبی هم دارند. این روش برای افرادی که تجربه کمی دارند و مایلند بونسای را به سلیقه خود فرم دهند مناسب است.
مراحل درست کردن بونسای
در آموزش ساخت بونسای مراحل زیر را طی کنید:
هرس
برای ساخت بونسای ابتدا باید قسمت های مختلف آن را هرس کنید. به طوری که ارتفاع گیاه ۶-۷ برابر قطر آن باقی مانده و یک سوم ابعاد گیاه در قسمت ابتدایی فاقد هر شاخه باشد. موقع هرس تنه گیاه بایستی با زاویه ۴۵ درجه برش زده و هرس شود. برای هرس تنه دقت کنید که اندازه آن از پایین به بالا کم شده یعنی در پایین ترین نقطه باید بزرگترین اندازه را داشته باشد.
اگر هرس مدنظر زیاد است بهترین زمان روزهای پایانی زمستان است . هنگام هرس برای فرم گیری بهتر بونسای شاخه ها را از نزدیک ترین نقطه اتصال به تنه هرس نمایید. برای ساخت هرس در منزل باید با انواع هرس آشنا باشید:
- هرس فرم دهی یعنی شاخه های اضافه با رشد نابجا حذف شود.
- هرس تنک یعنی تاج گیاه خلوت شده تا نور کافی دریافت کند.
- هرس نگهداری یعنی شاخه های اضافی حذف شود.
- هرس برگ یعنی ظریف تر شدن برگ ها
- هرس پینچینگ یعنی هرس بدون ابزار جهت تولید جوانه بیشتر
- هرس ریشه یعنی ریشه های ضخیم حذف شود.
انتقال گیاه به گلدان مناسب
مرحله بعدی انتقال بونسای به گلدان مناسب است. گلدانی را انتخاب که دارای ویژگی های زیر باشد:
- سایز گلدان کوچک و جمع و جور بوده و با متناسب با ریشه های آن باشد.
- گلدان اولیه عمق زیادی نداشته باشید.
- زهکش کافی برای عبور آب اضافی داشته باشد.
- گلدان با رنگ های قهوه ای یا سبز ظاهر زیباتری به بونسای می دهد.
پس از تهیه گلدان بونسای آن را با خاک مخصوص پر کنید. در قسمت انتهای گلدان به منظور بهبود زهکشی خاک دانه درشت مانند شن درشت قرار گیرد و در لایه های بعدی خاک ریز بریزید. برای بهتر دیده شدن ریشه های هوای بونسای می توانید کمی از خاک گلدان را بردارید.
تعویض گلدان بونسای
بعد از مدتی از رشد بونسای ممکن است دیگر گلدان برای آن مناسب نباشد. در این شرایط باید گلدان را عوض کنید. برای این کار مراحل زیر را طی کنید:
- اول با کاتر یا چاقو خاک اطراف گیاه را از گلدان جدا کنید.
- بعد توسط یک چوب یا لوله باریک فلزی گیاه و خاک را به آرامی از گلدان خارج کنید.
- سپس خاک اطراف ریشه ها را خوب تکان داده تا شکل ریشه ها را بتوانید وارسی کنید.
- ریشه های اضافی و پوسیده و تیره را با قیچی هرس کنید.
- بعد با یک برس خاک و ریشه گیاه را مرتب تا ظاهر تمیزی پیدا کند.
- گیاه را درون گلدان جدید که بزرگتر از قبلی بوده و زهکش بیشتری دارد بگذارید.
- کف گلدان سنگریزه ریخته و در لایه های بالا خاک ریز قرار دهید.
- اگر حس می کند خاک گلدان خوب مخلوط نشده به اطراف گلدان ضربه زده تا خاک خوب پخش شود.
- سپس گیاه را در خاک فیکس کرده و چند دقیقه آن را داخل ظرفی با آب ولرم قرار داده تا خاک بونسای مرطوب شود.
- پس از آبیاری سطح خاک بونسای را با خزه بپوشانید.
سیم پیچی بونسای
سیم پیچ کردن بونسای یا سیم بندی مرحله مهمی در آموزش ساخت بونسای است. بنابراین تا اصول آن را دقیقا فرا نگیرید دست به این کار نزنید. وگرنه گیاه زخمی می شود. هدف از سیم پیچ کردن بونسای این است که بخشی از گیاه مانند شاخه ها را به فرم دلخواه درآورید. روند سیم پیچی شاخه ها از پایین شروع شده و به بخش های بالایی می رسد.
به منظور سیم پیچ کردن اصولی بونسای موارد زیر را مدنظر قرار دهید:
- به جز فرم دهی، استفاده از سیم برای ثابت کردن گیاه داخل گلدان هم کاربرد دارد. برای این کار سیم را از قسمت سوراخ های زهکش کف گلدان عبور داده و دور ریشه ها بتابانید تا محل بونسای محکم شود.
- پس از انجام سیم پیچی بونسای، حتما بررسی کنید که سیمی داخل اندام های گیاه فرو نرفته باشد.
- زمان مناسب برای این کار در انواع بونسای خزان کننده، فصل بهار و بونسای مخروطیان در روزهای پایانی زمستان است.
- ضخامت سیم باید با توجه به ضخامت بخشی از گیاه که قرار است دور آن سیم پیچیده شود، انتخاب و بهتر است قطر سیم، ۱/۳ قطر تنه یا شاخه مورد استفاده باشد.
- طوری سیم پیچی بونسای را انجام دهید که انتهای سیم ها مشاهده نشود تا زیبایی طراحی بونسای بیشتر خودنمایی کند.
- مدت زمانی که سیم ها روی بونسای باید باقی بمانند، در هر کدام از گونه های گیاهی متفاوت است ولی معمولا، بین ۶ تا ۱۲ ماه زمان می برد.
- اگر شاخه های بونسای مدنظر خیلی درهم پیچیده اند، ابتدا آن‌ها را سیم پیچی نموده بعد آن ها را از یکدیگر دور کنید.
- زمان نامناسب برای سیم پیچ کردن بونسای، موقع بیمار شدن گیاه است. در این زمان گیاه به علت ضعیف شدن شاخه ها با عملیات سیم پیچی، ضعیف تر و بیمارتر خواهد شد.
- پس از انجام سیم پیچی بونسای، ممکن است لازم باشد علاوه بر هرس اولیه، هرس دیگری هم برای مرتب و آرایش گیاه انجام دهید.
- سیم آلومینیومی برای فرم دهی شاخه های جوان و سیم مسی برای شکل دهی شاخه های مسن و قدیمی تر مناسب می باشد.
- اگر نگرانید این کار به گیاه آسیب بزند، از سیم آلومینیومی به جای سیم مسی استفاده کنید.
- سعی کنید سیم ها را خیلی محکم اطراف شاخه و تنه گیاه نپیچید تا بونسای برای رشد فضای کافی داشته و آسیب نبیند.
مراقبت از بونسای
مهمترین مرحله در آموزش ساخت بونسای برای به ثمر نشستن زحمات شما در ساخت بونسای مراقبت های لازم از آن است. به این ترتیب به نکات زیر دقت کنید:
- بعد از خشک شدن خاک گیاه آن را با آب فاقد کلر مانند آب جوشیده آبیاری کنید تا حدی که آب از زیر گلدان خارج شود. گلدان را در ظرف آبی قرار داده و بعد از چند دقیقه خارج تا مطمئن شوید آب کافی به ریشه ها می رسد. همچنین املاح اضافی خاک از بین می رود.
- گیاه در معرض نور و باد مستقیم نباشد.
- خاک بونسای سبک با پی اچ خنثی و ترکیباتی از خرده سنگ پا، کمپوست گلدانی و خزه باشد تا زهکشی مناسب و جذب رطوبت خوبی داشته باشد.
- در ابتدای بهار تا اواسط پاییز کوددهی بونسای انجام شود. اگر بونسای از نوع گلدار است کود پتاسیم بالا مناسب می باشد. کود سه بیست برای همه گونه های بونسای توصیه می شود.
- هرس دوره ای بونسای صورت گیرد که بهترین زمان آخر پاییز و اوایل بهار است
- خاک گلدان بونسای به صورت دوره ای بررسی تا اگر آب اضافی خارج نمی شد آن را تعویض کنید.
همچنین پیشنهاد می شود برای آشنایی با نحوه پرورش بونسای انگور و بونسای جنسینگ روی لینک ها کلیک کنید.
منبع : آرگا
