کاشت خیار درختی در گلدان های بزرگ و جعبه ها و دیگر ظروف امکان پذیر است. برای کشت این گیاه زمین باید رطوبت کافی داشته باشد و در دمای ۱۸-۳۰ درجه سانتی گراد بهترین رشد خود را دارد. در ادامه مطلب با شرایط مورد نیاز برای کاشت خیار درختی آشنا می شوید.
شرایط مورد نیاز برای کاشت خیار درختی
خیار درختی همانند سایر گیاهان خانواده کدوئیان به جنوب شرقی آسیا تعلق دارد. یعنی در هند و چین جنوبی و مرکزی کاشت خیار از سه هزار سال قبل معمول بوده است. برگ خیار تقریبا کوچک و رنگ آن سبز روشن می باشد. بریدگی کم عمقی برگ خیار را به پنج بخش یا لوب مثلثی شکل تقسیم کرده و قسمت وسط نوک تیزی دارد.
گیاه خیار یک پایه است. تعداد گل های نر همواره بیشتر از گل های ماده است و پیش از گل های ماده ظاهر می گردد. طول عمر بوته خیار کمتر از طول عمر دیگر گیاهان این خانواده می باشد و به گرمای کمتری هم نیاز دارد به طوری که بخشی از کارشناسان آن را جزو گیاهان فصل خنک قرار می دهند.
در عمل نیز خیار میوه بهار و پاییز می باشد به ویژه در نواحی گرم که بوته خیار در تابستان خشک شده و از بین می رود. کاشت خیار درختی در گلدان های بزرگ و یا جعبه ها و دیگر ظروف نیز قابل انجام است. خیار گیاه علفی و چند ساله می باشد که ریشه های سطحی ولی گسترده دارد.
ساقه های خیار خیلی انعطاف پذیر بوده و به هر سویی کشیده می شوند. استفاده از قیم مناسب برای خیار توصیه شده تا ساقه ها را به سمت بالا هدایت نماید. برای کاشت مستقیم خیار درختی زمین بایستی رطوبت کافی داشته و اصطلاحا گاورو باشد و بهتر است زیر رو روی بذر با مقدار مورد نیاز پیت موس همراه شود.
به عبارتی بهترین خاک برای کشت خیار درختی در گلدان های نشاء حضور ماده ای به اسم پیت موس است که در بازار انواع خارجی و ایرانی آن مشاهده می شود. اگر محل قرارگیری سینی نشاء ۳۰ درجه سانتی گراد حرارت داشته و نور و رطوبت کافی وجود داشته باشد بعد از ۵-۷ روز بذور جوانه زده و اگر شرایط مناسب نبود و عوامل نور و گرما و رطوبت به طور دلخواه نبود اولا هنگام جوانه زنی تاخیر ایجاد شده و ثانیا در جریان رشد گیاه هم اختلالاتی به وجود می آید.
توصیه می شود در این نوع بذور به علت گران بودن آن ۲۴ ساعت پیش از کاشت در زمین و یا گلدان در پارچه نخی و یا پنبه ای در دمای ۳۰ درجه سانتی گراد نگهداری نمایید. بایستی دقت کنید پیش از این کار بذور اول در آب ولرم خیسانده شده و از سویی باید مراقبت های لازم صورت گیرد تا نشاء خیار بدون آفت و بیماری به زمین انتقال یابد.
انتقال نشاء خیار به زمین اصلی
وقتی بذور خیار درختی سبز شده و رشد نمودن بایستی آن هارا به زمین گلخانه انتقال دارد. به این منظور حفره هایی که با فاصله معین و با توجه به تراکم بوته در متر مربع محاسبه شده روی بسترها تعبیه کرد که دقیقا به اندازه حجم خاک گلدان های سینی نشاء است.
در ادامه با احتیاط کامل نشاء را به همراه خاک گلدان از گلدان جدا و در حفره ها قرار دهید. در این جا باید مراقب بود که به ریشه ها آسیبی وارد نشود. بعد از انتقال نشاء به زمین آبیاری صورت گیرد. به خاطر داشته باشید مدت قرارگیری نشاء در گلدان نبایستی از حد معمول کم باشد زیرا ریشه به دلیل حجم کم خاک با مشکل مواجه شده و رشد طبیعی نخواهد داشت. به این ترتیب ضعیف شده و بعد از آن نیز رشد مناسبی نخواهد داشت.
تراکم بوته خیار
جهت دستیابی به حداکثر برداشت محصول از متر مربع تراکم بوته های خیار اهمیت زیادی دارد. برخی کشاورزان عقیده دارند اگر تعداد بوته خیار درختی در واحد سطح بیشتر بود محصول بیشتری قابل برداشت است. بر اساس تجارب کسب شده از گلخانه های خاکی برای واریته های موجود تراکمی معادل ۱.۷ تا ۳ بوته با توجه به تجربه شخصی فصل کاشت و نوع واریته از لحاظ کوچکی و بزرگی برگ در نظر می گیرند.
قابل ذکر است این کار دلایل مهمی دارد از جمله این که میزان نوردهی و جذب مواد مغذی خاک در فصول سرد اهمیت دارد. برای این که بوته ها نور کافی و رشد مناسبی داشته باشند بایستی طوری کاشته شوند که روی هم سایه کمتری ایجاد کرده به بیان دیگر سبب جلوگیری از تابش نور کافی به گیاه نگردند. از سویی در فصول سرد میزان تغذیه خاک به ریشه کاهش یافته و اگر تراکم هم در این وضعیت زیاد باشد طبیعی است که به ریشه مواد کافی نمی رسد.
آبیاری اولیه خیار
برای آبیار گلخانه توصیه شده از سیستم تحت فشار به شکل قطره ای استفاده شود. در این روش بهترین نوع استفاده از نوارهای آبیاری است از هدر رفتن آب جلوگیری می شود. با توجه به برنامه منظم آبیاری خیار درختی صورت گیرد زیرا آبیاری به شکل سنتی ضمن افزایش مصرف آب و رطوبت گلخانه مواد غذایی در خاک را شسته و دسترسی ریشه را به این مواد کاهش می دهد.
قابل ذکر است آبیاری گیاه با توجه به سن گیاه، بافت خاک و زمان مصرف تفاوت دارد. به طور مثال خاک در زمستان نسبت به تابستان به آب کمتری احتیاج دارد. اما در هر صورت بایستی به طور یکنواخت و دوره های منظم آبیاری صورت گیرد و یقینا در خاک های سبک میزان آبیاری کمتر و فاصله زمانی میان آن هم کمتر است.
توصیه شده هنگام آبیاری، زمین را به مدت طولانی به حالت اشباع قرار ندهید و حتما رطوبت ۲۵ درصد در فاصله آبیاری رعایت شود. به بیان دیگر برای تناوب آبیاری، هنگامی که آبیاری انجام شود که رطوبت خاک به ۲۵ درصد رسیده باشد. در ضمن خیار درختی در موقع گلدهی به آبیاری بیشتری نیاز دارد.
بستن نخ در خیار درختی
برخی کشاورزان عقیده دارند پس از این که گیاه جوان ۴ برگ حقیقی اش را کامل کرد بایستی یک دوره تشنگی داشته باشد. زیرا تصور بر این است ریشه گیاه در حالت تشنگی به صورت طبیعی به جستجوی آب به اعماق خاک نفوذ کرده و این حرکت ریشه موجب افزایش حجم ریشه می گردد.
به هر روی بعد از دوره تشنگی و آبیاری بعد از آن رشد خیار افزایش می یابد. در هنگام رشد بوته بایستی نخ های گلخانه را آماده و سر بوته ها به سیم های مهار در فضای سقف گلخانه متصل شود تا هنگام رشد سریع بوته ها به صورت منظم به دور نخ بسته شود.
برای بستن بوته به دور نخ ها روش های متعددی وجود دارد که می توان پایین نخ ها را به سیم مهار در انتهای گیاه بست یا این که نخ اضافی را دور قرقره های سیمی پیچاند و روی سیم مهار قرار داد. یا آنکه توسط کلیپس های مخصوص که به اندازه قطر ساقه گیاه می باشد به انتهای نخ ها بست. به عبارتی ارتباط ساقه و نخ را بدون گره زدن به گیاه ایجاد کنید.
به خاطر داشته باشید نباید در مرحله نخ کشی بی دقتی کرد زیرا غفلت در این کار سبب شکستن ساقه گیاه شده و موجب آسیب جدی به گیاه می شود.
هرس خیار درختی
بوته خیار درختی تا موقعی که ارتفاع گیاه به ۳۰ سانتی متر نرسد نباید هرسی صورت گیرد. ولی بعد از این که بوته به ارتفاع نیم متری رسید شاخه های فرعی و میوه و گل های آن را به مرور حذف کنید. با این کار به گیاه اجازه داده شده که همه انرژی تولیدی توسط گیاه را صرف رشد ساقه و برگ های اولیه نماید.
به این ترتیب قوی و شاداب می شود. از ارتفاع نیم متری به بعد شاخه های فرعی را حذف و بر اساس فصل کاشت و نظر برخی کارشناسان با سابقه به شاخه های فرعی اجازه رشد می دهند. با توجه به واریته و فاصله کاشت طول شاخه های فرعی را تنظیم نمایید.
قابل ذکر است در فصل بهار جوانه انتهایی شاخه های فرعی را پس از ظهور برگ پنجم حذف کرده و هرس اولیه گیاه تاثیر خیلی خوبی در رشد و باردهی بوته دارد البته به شرط این که به صورت درست و اصولی انجام شود.
خاک مناسب
کاشت خیار درختی در خاک های سبک و نرم با آب کافی بهترین عملکرد را دارد. پی اچ مناسب برای کاشت خیار ۵.۵-۶.۷ می باشد. زمین های بسیار گرم و بسیار سرد برای کاشت این گیاه مناسب نبوده و خیار به خاک های شور حساس می باشد. اگر حرارت شب از ۵ درجه سانتی گراد کمتر باشد میوه ها خوب تشکیل نشده و تغییرات فیزیولوژیکی ایجاد می شود.
نور زیاد
همه سبزی های خانواده کدوئیان برای دریافت نتیجه مطلوب به نور زیاد خورشید نیاز دارند. خیار را می توان در منزل یا در باغچه نیز مورد کشت قرار داد. در نواحی معتدل و معتدل و سرد از زمان هایی که می توان خیار را در هوای آزاد کشت کرد اواخر مرداد است که به عنوان کشت پاییزه می باشد.
به این ترتیب در بهار و تابستان در فضای آزاد و در پاییز و زمستان در گلخانه یا زیر نایلون و در منزل می توان کاشت خیار را انجام داد. اگر زمان کشت درجه حرارت هوا از ۱۵ درجه سانتی گراد کمتر بود بذور سبز نمی شوند. اما در دمای ۲۰ درجه سانتی گراد بعد از ۶ روز و در دمای ۲۵ درجه سانتی گراد بعد از ۴ روز و در حرارت ۳۰-۳۵ درجه سانتی گراد بعد از ۳ روز جوانه ها از خاک بیرون می آیند.
اشاره شده که خیار در دمای ۱۸-۳۰ درجه سانتی گراد رشد بهتری دارد. و هر ۵-۷ روز این گیاه به آبیاری نیاز دارد. همچنین نیاز کودی خیار شامل ۶۰-۸۰ کیلوگرم ازت و به همین میزان اسید فسفریک و ۹۰-۱۲۰ کیلوگرم در هکتار پتاس است.
روش های کشت خیار درختی
پیشتر تا حدودی به نحوه کاشت خیار درختی اشاره شد. برای این کار بایستی ابتدا زمین را با کودهای حیوانی و شیمیایی حاصلخیز نموده و بعد با ایجاد جوی پشته ها به کاشت بذور خیار اقدام نمود. بذور خیار را به طور مستقیم در عمق ۲-۳ سانتی متری زمین کاشته و بهترین شیوه روش خطی است.
فاصله بوته ها از هم ۵۰-۱۰۰ سانتی متر است. با گره زدن نخ به سر بوته ها آن را بالا کشیده تا فضای کمتری برای رشد اشغال شود. خیار را به دو صورت می توان کشت نمود:
به صورت مستقیم: در این روش بذور را ابتدا به مدت ۴۸ ساعت در پارچه ای نمدار در دمای معمولی اتاق بخیسانید. بعد بذرها را در محل مدنظر بکارید. سپس با کمی شن شسته روی بذور را بپوشانید. از بذرهای سالم بایستی در شرایط آب و هوایی مناسب گلخانه در مدت ۲-۳ روز برگ های لپه ای نمایان می شود.
بعد از ۲-۳ برگی شدن بوته های خیار دیگر نهال های کمکی با قیچی قطع شوند. در کشت مستقیم ممکن است مقدار سبز شدن بذرهای خیار به عللی از جمله حشرات و آفات و … کاهش پیدا کند. در ضمن قرار گیری ریشه جوانه های سبز شده روی کودهای نپوسیده به از بین رفتن بوته منجر می شود.
این موضوعات سبب می شود برای رعایت ۲-۲.۵ بوته در هر متر مربع تعداد بذور واکاری که بین ۱-۲ هفته پس از کاشت اصلی انجام می شود بالا رود و در ضمن ناهماهنگی با رشد بوته های اصلی هزینه بذور مصرفی نیز بیشتر شود. در کشت غیر مستقیم که همان کاشت نشاء خیار درختی است. برای کاشت توسط نشاء بایستی آن را در اواسط فصل بهار تهیه نمایید.
برداشت محصول
از جمله مواردی که بایستی در کاشت خیار درختی به آن ها خیلی دقت داشت تا به گیاه آسیبی وارد نشود روش چیدن محصول خیار درختی می باشد. برای برداشت اصولی خیار از بوته آن را به سمت بالا کشیده تا با این کار از ساقه جدا شود. این کار موجب شده بقایا و دنباله های میوه روی ساقه باقی نماند چرا که باقی ماندن این بخش روی ساقه موجب پوسیدگی ساقه شده و از سویی دنباله میوه علیرغم این که وزن میوه را سنگین تر می سازد سبب جلوگیری از نرم شدن سریع میوه می گردد.
در حال حاضر در بیشتر گلخانه ها خیار را توسط قیچی از شاخه جدا می کنند و این کار هنگامی مشکل ساز است که قیچی آلوده به بیماری های ویروسی و قارچی باشد. در این شرایط امکان انتقال بیماری از بوته ای به بوته دیگر بسیار است. اخیرا دستگاهی تولید شده که توسط اشعه میوه را از ساقه جدا می کند.
تا زمان دسترسی به این دستگاه بهتر است حتی الامکان میوه را با دستکش چید و از ابزارهایی استفاده که از آلوده نبودنش اطمینان داشته باشید.
در پایان از همراهی شما سپاسگزاریم. همچنین پیشنهاد می شود برای آشنایی بیشتر با کاشت خیار آفریقایی و آفات خیار روی لینک ها کلیک کنید.
منبع : آرگا
